Από τον Ιανουάριο του 2010 μέχρι και τον Δεκέμβριο του 2019, στην Κυπριακή ΑΟΖ έγιναν συνολικά οκτώ γεωτρήσεις. Το 2020 και τις αρχές 2021, ίσως, προγραμματίζεται να πραγματοποιηθούν εννέα νέες γεωτρήσεις. Δηλαδή σε ένα χρόνο θα γίνουν τόσες γεωτρήσεις, όσες έγιναν συνολικά τα προηγούμενα σχεδόν δέκα χρόνια. Η Κύπρος εισέρχεται πλέον στο στάδιο της ωριμότητας στον τομέα της έρευνας για τους υδρογονάνθρακες, ενώ το γεγονός της συμφωνίας ανάπτυξης και εκμετάλλευσης του πρώτου κοιτάσματος που ανακαλύφθηκε, της «Αφροδίτης», δείχνει ότι η Κύπρος μπήκε και στο τρίτο στάδιο στους υδρογονάνθρακες, αυτό της εκμετάλλευσής τους.
Τι είχαμε μέχρι τώρα; Είχαμε δύο γεωτρήσεις στο κοίτασμα «Αφροδίτη» από τις Noble – Delek στο
τεμάχιο 12, δηλαδή μία ερευνητική το 2011 που ανακάλυψε και το κοίτασμα και μία επιβεβαιωτική το 2013, που έδειξε ότι οι ποσότητες ήταν μικρότερες αυτών που υπολογίστηκαν αρχικά. Κι αυτό επειδή το βάθος του κοιτάσματος, σε ένα μεγάλο τμήμα του, διαπιστώθηκε ότι είναι μικρότερο αυτού που εκτιμήθηκε αρχικά.
Ακολούθησαν δύο διαδοχικές γεωτρήσεις από την ΕΝΙ και συγκεκριμένα στους στόχους «Αμαθούσια» τον Ιανουάριο του 2014 και αμέσως μετά στον στόχο «Ονασαγόρας», με την πρώτη από αυτές τις γεωτρήσεις να δίνει εντελώς αρνητικό αποτέλεσμα και τη δεύτερη να δίνει ένα πολύ μικρό και μη εκμεταλλεύσιμο κοίτασμα.
Η προσπάθεια για ακόμα μία κατά σειρά γεώτρηση στο τεμάχιο 2 και τον στόχο «Σουπιά» αποτράπηκε μετά από παρεμπόδιση και απειλές κατά του γεωτρύπανου από τουρκικά πολεμικά πλοία.
Η προσπάθεια για ακόμα μία κατά σειρά γεώτρηση στο τεμάχιο 2 και τον στόχο «Σουπιά» αποτράπηκε μετά από παρεμπόδιση και απειλές κατά του γεωτρύπανου από τουρκικά πολεμικά πλοία.
Η έκτη κατά σειρά γεώτρηση εντός της Κυπριακής ΑΟΖ έγινε από την TOTAL και συγκεκριμένα στον στόχο «Ονησίφορος» που αν και πολλά υποσχόμενη, τελικά δεν έδωσε ικανοποιητικό αποτέλεσμα, δηλαδή εμπορεύσιμο κοίτασμα.
Ακολούθησε η έβδομη γεώτρηση από τις TOTAL- ENI στο τεμάχιο 6 και συγκεκριμένα στον στόχο «Καλυψώ», που έδωσε κοίτασμα. Οι τελικές εκτιμήσεις ως προς τις ποσότητες δεν θα ξεκαθαρίσουν πριν γίνει και η πρώτη επιβεβαιωτική γεώτρηση, που να σημειωθεί αναμένεται να είναι μία από τις εννέα γεωτρήσεις του 2020, για την ώρα το βέβαιο είναι ότι πρόκειται για καλό, εμπορικά εκμεταλλεύσιμο κοίτασμα.
Ακολούθησε η πρώτη γεώτρηση της κοινοπραξίας ExxonMobil – Qatar Petroleum, στον στόχο «Δελφύνη-1» που δεν απέδωσε κοίτασμα, έδωσε όμως σημαντικές διαπιστώσεις και στοιχεία για περαιτέρω έρευνες στην ίδια περιοχή. Η πιο πρόσφατη γεώτρηση στην Κυπριακή ΑΟΖ ήταν αυτή που ακολούθησε αυτή της «Δελφύνης -1», στον στόχο «Γλαύκος» που απέδωσε ένα μεγάλο κοίτασμα, της τάξης των 6 έως 8 τρισ. κ. ποδών.
Είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι τα τρία κοιτάσματα που έχουν ήδη ανακαλυφθεί στην Κυπριακή ΑΟΖ έχουν δώσει γεωλογικά δεδομένα που προσελκύουν την προσοχή των επιστημόνων, αλλά και ανοίγουν τις προοπτικές σε σχέση με τις επόμενες γεωτρήσεις. Συγκεκριμένα, το πρώτο κοίτασμα, η «Αφροδίτη», ανακαλύφθηκε σε γεωλογική διαμόρφωση τύπου «Λεβιάθαν», που αποτελεί μία κατηγοριοποιημένη γεωλογικά ομάδα κοιτασμάτων με κοινά γεωλογικά χαρακτηριστικά. Το δεύτερο χρονικά κοίτασμα, η «Καλυψώ», βρέθηκε σε γεωλογική διαμόρφωση τύπου «Ζορ», με διαφορετικά χαρακτηριστικά διαμόρφωσής του και διαφορετική γεωλογία.
Το τελευταίο ανακαλυφθέν κοίτασμα πάλι, ο «Γλαύκος», δεν είναι ακριβώς τύπου «Ζορ», αλλά αποτελεί μια παραπλήσια κατηγορία γεωλογικά και ιστορικά ως προς τη διαμόρφωσή του. Αυτά τα δεδομένα, ουσιαστικά ανοίγουν τον ορίζοντα για εξερευνήσεις και γεωλογικές ερμηνείες που σίγουρα αποτελούν μεγάλη πρόκληση για τους επιστήμονες των κολοσσών που αναπτύσσουν δραστηριότητα στην περιοχή.
Αυτό το γεωλογικό ενδιαφέρον εκφράζεται και με την επιλογή των γεωλόγων που μελετούν τα σεισμογραφικά και άλλα δεδομένα για να καθορίζουν υποψήφιους στόχους, με την ονοματοδοσία ενός από τους στόχους που θεωρούν ελπιδοφόρο με το όνομα «Κρόνος», που θα αποτελέσει και στόχο μίας από τις επόμενες γεωτρήσεις. Βέβαια, μόνο το γεωτρύπανο επιβεβαιώνει τις ελπίδες ή απογοητεύει μέχρι την επόμενη γεώτρηση.
Τα υποβρύχια ρομπότ χάραξαν ήδη τα σημεία των ερευνών
Οι στόχοι για τις οκτώ από τις αναμενόμενες εννέα γεωτρήσεις έχουν ήδη καθοριστεί με απόλυτη ακρίβεια. Κυριολεκτικά με ακρίβεια εκατοστών, τα ακριβή στοιχεία των σημείων όπου η μύτη του γεωτρύπανου θα αγγίξει τον βυθό και θα ξεκινήσει να περιστρέφεται, βρίσκονται από καιρό στους υπερυπολογιστές των εταιρειών.
Η διαδικασία είχε ξεκινήσει, σε χαμηλούς τόνους, πριν ένα περίπου χρόνο και ολοκληρώθηκε το καλοκαίρι που μας πέρασε. Με δύο χρονικά κύκλους ερευνητικών επιχειρήσεων, ο πρώτος το Α’ εξάμηνο του 2019 και ο δεύτερος στις αρχές του Β’ εξαμήνου, ολοκληρώθηκαν οι εξιδεικευμένες τεχνικές, γεωφυσικές και περιβαλλοντικές έρευνες με τις οποίες συμπληρώθηκε ουσιαστικά η συλλογή των απαραίτητων στοιχείων για τη λεπτομερή μορφολογία και κατάσταση του βυθού, στα σημεία των επόμενων γεωτρήσεων.
Οι τελευταίες έρευνες που ξεκίνησαν στις αρχές του περασμένου Μαΐου, έγιναν από το ειδικό σκάφος για τέτοιες δραστηριότητες «DEEP HELDER» και με τη βοήθεια υποβρύχιων τηλεκατευθυνόμενων ρομπότ. Οι έρευνες επικεντρώθηκαν μεταξύ άλλων και γύρω από το κοίτασμα «Καλυψώ» στο τεμάχιο 6 και τις προεκτάσεις του στο τεμάχιο 7, αλλά και τα όριά του προς το τεμάχιο 10. Επίσης
επικαλύπτουν την περιοχή του κοιτάσματος «Γλαύκος», όπως και άλλους στόχους στην ευρύτερη περιοχή ένθεν και ένθεν των ορίων των τεμαχίων 6 και 10, όπου έχουν εντοπιστεί για σκοπούς ερευνητικής γεώτρησης ελπιδοφόροι στόχοι.
Με βάση και μέρους των στοιχείων που συλλέχθηκαν από το νορβηγικό «DEEP HELDER», όσο και αυτών των προηγούμενων εξιδεικευμένων ερευνών με το ερευνητικό σκάφος «Nautical Geo», ετοιμάστηκαν και οι μελέτες για την περίπλοκη διαδικασία εξέτασης και έκδοσης των περιβαλλοντικών και άλλων αδειών.
Ενώ εμείς στην Κύπρο θα αναμένουμε γεώτρηση με γεώτρηση τα αποτελέσματα, παράλληλα με την αντιμετώπιση των τουρκικών προκλήσεων, οι εταιρείες – κολοσσοί των υδρογονανθράκων προχωρούν πάρα πέρα και ετοιμάζουν τη στρατηγική τους για τα επόμενα χρόνια σε σχέση με την Κυπριακή ΑΟΖ. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι εντός του 2019, η ExxonMobil διέθεσε σημαντικά κονδύλια για την αγορά σεισμογραφικών δεδομένων για άλλα τεμάχια της Κυπριακής ΑΟΖ, περιλαμβανομένων αυτών του τεμαχίου «12». Πληροφορίες του «Φ» αναφέρουν ότι επίσης εντός του 2019, έναντι σημαντικής δαπάνης απέκτησε σεισμογραφικά της Κυπριακής ΑΟΖ και άλλη πολύ μεγάλη –ευρωπαϊκή– εταιρεία του τομέα του πετρελαίου και φυσικού αερίου.
Προετοιμασίες εδώ κι έναν χρόνο
Τώρα, όλα βρίσκονται στο τελικό στάδιο της προετοιμασίας για να ξεκινήσουν οι επόμενες εννέα γεωτρήσεις. Οι έξι από αυτές θα γίνουν από την κοινοπραξία TOTAL-ENI. Άλλες – τουλάχιστον δύο– θα γίνουν από την ExxonMobil – Qatar Petroleum στο κοίτασμα «Γλαύκος» και θα είναι επιβεβαιωτικές, με προσδοκίες για διαπιστώσεις που θα αυξήσουν ελαφρά τους αριθμούς που αφορούν τον «Γλαύκο», αλλά και θα προετοιμάσουν για εκμετάλλευσή του. Η εν λόγω κοινοπραξία θέλει να ξεκαθαρίσει το συντομότερο δυνατό με τις τεχνικές παραμέτρους του κοιτάσματος «Γλαύκος» στο τεμάχιο 10, ώστε να θέσει επι τάπητος και την επεξεργασία στρατηγικής ανάπτυξης και εμπορίας του κοιτάσματος.
Με βάση στοιχεία, οι δύο επιβεβαιωτικές γεωτρήσεις στο κοίτασμα «Γλαύκος» θα πρέπει να αναμένονται εντός του δεύτερου τριμήνου του 2020. Μεταξύ άλλων, είναι αναμενόμενο ότι οι δύο συγκεκριμένες γεωτρήσεις στην Κυπριακή ΑΟΖ θα συνδυαστούν για επιχειρησιακούς λόγους και με τη γεώτρηση στο τεμάχιο 3 της Αιγυπτιακής ΑΟΖ του οποίου τα δικαιώματα έχει η ExxonMobil.
Στην ευρύτερη περιοχή του κοιτάσματος «Γλαύκος», που εμπίπτουν περιοχές διαφορετικών τεμαχίων, εντοπίζονται τόσο από τις ExxonMobil-Qatar Petroleum όσο και από τις TOTAL-ENI ενδιαφέροντες στόχοι και πρέπει να θεωρείται βέβαιο ότι κάποιες από τις επόμενες γεωτρήσεις θα είναι ακριβώς σε αυτή τη ζώνη.
Η ένατη προγραμματισμένη για το 2020 γεώτρηση εντός Κυπριακής ΑΟΖ θα έχει διπλό χαρακτήρα, θα είναι η δεύτερη ερευνητική, στο κοίτασμα «Αφροδίτη» και θα είναι παράλληλα και η πρώτη παραγωγική γεώτρηση στο κοίτασμα και πιθανότατα, από το σημείο αυτής ακριβώς της γεώτρησης θα ακολουθήσουν μελλοντικά και άλλες γεωτρήσεις παραγωγής – θα ξεκινήσει από τις Noble – Shell – Delek να ρέει προς την Αίγυπτο το πρώτο κυπριακό φυσικό αέριο.
Όσον αφορά τις αναμενόμενες έξι γεωτρήσεις από τις TOTAL-ENI, αυτές ετοιμάζονται σιωπηρά, κυρίως λόγω των προβλημάτων που προκαλεί η Τουρκία αλλά και για λόγους ανταγωνισμού –εδώ και περισσότερο από ένα χρόνο.
Στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου βρίσκεται ήδη το γεωτρύπανο που θα ξεκινήσει να πραγματοποιεί γεωτρήσεις για λογαριασμό των TOTAL-ENI εντός της Κυπριακής ΑΟΖ εντός του Α τριμήνου του 2020. Η κοινοπραξία, στο πλαίσιο του προγραμματισμού της, είχε υπογράψει από τις αρχές Οκτωβρίου συμβόλαιο κλειδώνοντας το γεωτρύπανο με το οποίο θα πραγματοποιήσει μέχρι και έξι διαδοχικές γεωτρήσεις στην Κυπριακή ΑΟΖ.
Πρόκειται για συμφωνία με δεσμεύσεις από πλευράς της κοινοπραξίας TOTAL-ENI, που έγιναν ακριβώς τις μέρες που το τουρκικό γεωτρύπανο «Yavuz» έφτανε στο τεμάχιο 7 της Κυπριακής ΑΟΖ για την παράνομη δραστηριότητά του και εν μέσω των τουρκικών απειλών.
Μεταξύ των προγραμματισμένων γεωτρήσεων περιλαμβάνονται η επιβεβαιωτική γεώτρηση στο «Καλυψώ» στο τεμάχιο 6, όπως και γεωτρήσεις στα τεμάχια 2, 3, 8, 9, ενώ στο πρόγραμμα προβλέπεται και γεώτρηση στο τεμάχιο 7 που πρόσφατα παραχωρήθηκε στις TOTAL-ENI.
Είναι ενδιαφέρον να τονίσουμε μεταξύ άλλων και το γεγονός ότι τουλάχιστον από μία γεώτρηση στο κάθε ένα από τα τεμάχια αυτά και όχι μόνο, μέχρι τον Ιανουάριο του 2021, σε ένα δηλαδή χρόνο, είναι πλέον εγγυημένες συμβατικές υποχρεώσεις των TOTAL-ENI.
Η γεώτρηση στο τεμάχιο 7 δεν έχει κλειδώσει ακόμα, όχι λόγω των τουρκικών απειλών, αλλά λόγω του ότι δεν έχουν ολοκληρωθεί οι λεπτομερείς αναλύσεις των σεισμογραφικών, όπως και οι γεωφυσικές, περιβαλλοντικές και άλλες μελέτες στους συγκεκριμένους στόχους που εντοπίζονται.
Οι πληροφορίες του «Φ» αναφέρουν ότι, αν αυτό γίνει εντός της περιόδου ναύλωσης του γεωτρύπανου, η κοινοπραξία είναι έτοιμη για αλλαγές στο πρόγραμμα ή παράταση που θα επιτρέψει και γεώτρηση σε στόχο στο τεμάχιο 7. Πέραν της εξερεύνησης με γεώτρηση νέου στόχου, δεν πρέπει να αποκλείσουμε το ενδεχόμενο η επιβεβαιωτική γεώτρηση στον στόχο «Καλυψώ» να γίνει από το τεμάχιο 7 αντί από το τεμάχιο 6, αφού η «Καλυψώ» επεκτείνεται και στο τεμάχιο «7». Ωστόσο, πρέπει να σημειώσουμε ότι αυτό δεν θα έχει επιστημονικά ιδιαίτερη σημασία, δηλαδή δεν αναμένονται γεωλογικές εκπλήξεις, αφού το κοίτασμα «Καλυψώ» βρίσκεται στα όρια των τεμαχίων 6 και 7.
Οι ελπίδες στο γεωτρύπανο «Tungsten Explorer»
Το γεωτρύπανο που θα πραγματοποιήσει ένα σερί μέχρι και έξι γεωτρήσεων και βρίσκεται ήδη στην περιοχή, είναι το «Tungsten Explorer». Έχει κατασκευαστεί το 2013 και έχει δυνατότητες πραγματοποίησης γεωτρήσεων σε θάλασσες με βάθη μέχρι και 12.000 πόδια και να φτάνει σε στόχους γεωτρήσεων σε συνολικά βάθη μέχρι και 40.000 πόδια. Φιλοξενεί 200μελές πλήρωμα.
Πριν ξεκινήσει τον μαραθώνιο γεωτρήσεων στην κυπριακή ΑΟΖ, το «Tungsten Explorer» θα πραγματοποιήσει γεώτρηση στο τεμάχιο 4 της ΑΟΖ του Λιβάνου, κάτι που να σημειωθεί ότι ο «Φ» αποκάλυψε από τον περασμένο Ιούλιο. Αμέσως μετά θα μετακινηθεί στην κυπριακή ΑΟΖ. Αν στον Λίβανο υπάρξει νέα αναβολή –υπήρξαν αρκετές τα τελευταία χρόνια για εσωτερικούς λόγους της γείτονος χώρας– το γεωτρύπανο ενδέχεται να έρθει στην κυπριακή ΑΟΖ και νωρίτερα.
Η παρουσία του γεωτρύπανου «Tungsten Explorer» στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου για λογαριασμό των TOTAL-ΕΝΙ και η αναμενόμενη εκκίνηση εντός μαραθωνίου γεωτρήσεων εντός της κυπριακής ΑΟΖ, δεν μπορεί να θεωρείται άσχετη με την αύξηση της ναυτικής και όχι μόνο παρουσίας δυνάμεων της Γαλλίας και της Ιταλίας στην περιοχή, ούτε και με την κοινή ναυτική άσκηση των τελευταίων ημερών.
Θα πρέπει να αναμένουμε σειρά τέτοιων δράσεων, δεδομένου μάλιστα του ότι οι στόχοι «Σουπιά» και «Οκτάπους» δεν φαίνεται να έχουν εξαιρεθεί από το πρόγραμμα γεωτρήσεων της κοινοπραξίας.
Σε ένα άλλο επίπεδο πρακτικών προετοιμασιών για τις αναμενόμενες έξι γεωτρήσεις στην κυπριακή ΑΟΖ, οι Total – Eni έχουν κλειδώσει μετά από διαγωνισμούς και όλες τις υπεργολαβίες υποστήριξης, με κυπριακές εταιρείες να αναλαμβάνουν σημαντικές εργασίες με βάση το λιμάνι Λεμεσού. Δεν πρόκειται για απλή διαδικασία, αφού οι υπεργολαβίες ξεκινούν από την εξασφάλιση πλοίων υποστήριξης, την άφιξη, αποθήκευση και διαχείριση όλων των απαραίτητων για την πραγματοποίηση γεωτρήσεων, μέχρι τους αναδόχους που θα διαχειρίζονται τα απόβλητα και που θα πλένουν τα υλικά που επιστρέφουν στη στεριά μετά τη χρήση τους στις γεωτρήσεις. Ακόμα, ξενοδοχεία για το προσωπικό, διαδικασίες για πτήσεις άφιξης και αναχώρησης από την Κύπρο, αλλά και τα ελικόπτερα και τη βάση τους που θα πετούν σχεδόν κάθε μέρα μία και δύο φορές προς το γεωτρύπανο.
