Η πολιτική ρίχνει πιο βαριά της σκιά της στη σημερινή οικονομική κατάσταση από ό,τι συνήθως. Το 2016 περιείχε όχι έναν, αλλά δύο «μαύρους κύκνους», αμφότεροι δε οφείλουν την ύπαρξή τους παρήχθησαν από ψηφοφόρους και όχι επενδυτές. Το Brexit και η εκλογή Τραμπ (“Brumb”, όπως μερικοί αποκαλούν μαζί τα γεγονότα) εγείρουν προς το παρόν περισσότερες ερωτήσεις παρά απαντήσεις, αν και ορισμένοι αναμένουν από την κυβέρνηση Τραμπ να δώσει ώθηση στην ανάπτυξη.
Ο ΟΟΣΑ περιέκοψε την εκτίμησή του για την παγκόσμια ανάπτυξη του 2016 στο 2,9% από 3,1% το 2015. Αυτό αντανακλά μια διαρκώς, από το 2012 μειούμενη εμπορική ανάπτυξη, με καταπιεσμένη ζήτηση που σχετίζεται με την οικονομική κρίση, το ντόμινο της επιβράδυνσης της Κίνας, την πτώση της ανάπτυξης της παραγωγικότητας και την αποδυνάμωση της Ευρωζώνης. Ο ΟΟΣΑ δεν αναμένει ότι τα πράγματα θα βελτιωθούν δραματικά το 2017 και προβλέπει ήπια ανάκαμψη της παγκόσμιας ανάκαμψης έως το 3,2%.
Σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ, η αμερικανική οικονομία θα αναπτυχθεί με ρυθμό 1,4% το 2016 και 2,1% τον επόμενο χρόνο, ενώ ο Καναδάς προβλέπεται να αυξήσει το ΑΕΠ του κατά 1,2% και 2,1%. Ωστόσο, δεν βλέπει επιτάχυνση των ρυθμών ανάπτυξης σε διάφορες άλλες χώρες. Για την Κίνα αναμένει υποχώρηση από το 6,5% στο 6,2% και στην ζώνη του ευρώ το ποσοστό θα είναι 1,4% από 1,5%.
Στη Γερμανία η ανάπτυξη εκτιμάται στο 1,8% για το 2016 και 1,5% για το 2016, ενώ στη Γαλλία και την Ιταλία η ανάπτυξη αναμένεται αμετάβλητη στο 1,3% και το 0,8%, αντίστοιχα. Η Ινδία είναι ένα από τα φωτεινά σημεία, όπου η ανάπτυξη αναμένεται στο 7,4% το 2016 και στο 7,5% το 2017. Η Ιαπωνία αναμένεται στο 0,7% από 0,6% και η Βραζιλία αναμένεται να βελτιώσει τον ρυθμό συρρίκνωσης της οικονομίας της από το -3,3% στο -0,3%.
Δύσκολοι λογαριασμοί
Ο κ. Τραμπ σκοπεύει να περικόψει τις κρατικές δαπάνες, ενώ θα θέσει προς πώληση σημαντικό πακέτο υποδομών και θα αυξήσει τις αμυντικές δαπάνες. Πράγματι, αν όλες αυτές οι πολιτικές υλοποιηθούν, το ομοσπονδιακό χρέος θα αυξηθεί κατά 5,3 τρισ. δολ. σε διάστημα 10ετίας ή στο 105% του ΑΕΠ, σύμφωνα με την επιτροπή για έναν Υπεύθυνο Ομοσπονδιακό Προϋπολογισμό. Ο Paul Asworth, επικεφαλής οικονομολόγος στην εταιρία μελετών Capital Economics πιστεύει ότι οι δημοσιονομικές πολιτικές του κ. Τραμπ δεν έχουν λογική συνέχεια και είναι αόριστες.
Τραπεζικά στελέχη στην Credit Suisse θεωρούν ότι οι πολιτικές του νέου προέδρου, ειδικά σε ό,τι αφορά την δημοσιονομική επέκταση, θα αποτελέσουν «κλειδιά» αναφορικά με τις οικονομικές εξελίξεις τη χρονιά που έρχεται. Ως αποτέλεσμα των προθέσεων Τραμπ η αμερικανική οικονομία αναμένεται να αναπτυχθεί, λέει ο Christopher Tuffey, στέλεχος της Credit Suisse. «Όλοι οι άλλοι θέλουν λιτότητα και μείωση του χρέους», προσθέτει. Η αμερικανική οικονομία θα κινηθεί θετικά, προσθέτει, κάτι που θα μπορούσε να έχει επίδραση και στην παγκόσμια οικονομία. «Τα 10ετή αμερικανικά ομόλογα θα μπορούσαν να φτάσουν στο 2,75% έως τα μέσα του χρόνου και πιθανότατα θα διαπραγματεύονται γύρω στο εύρος 2,5-3%» προβλέπει. Η FED μπορεί να αυξήσει τα επιτόκια ίσως και τρεις φορές εντός του 2017 και η αύξηση θα τροφοδοτήσει τον πληθωρισμό.
Το θέμα Κίνα
Ενώ υπήρχε αρκετή ανησυχία σχετικά με την κινεζική ανάπτυξη στην αρχή του 2016, η κινεζική οικονομία σταθεροποιήθηκε αν και με κόστος την σημαντική πιστωτική επέκταση. Μια σταθερή κινεζική οικονομία είναι καλά νέα για τις αναδυόμενες αγορές, ακόμη και καθώς οι αρχές προσπαθούν να αυξήσουν την εγχώρια κατανάλωση.
Στην Ευρώπη, το Brump οδήγησε την προσοχή σε μια σειρά από σημαντικές ψηφοφορίες που θα πραγματοποιηθούν το 2017. Θα δείξουν και αυτές μία λιγότερο παγκοσμιοποιημένη, περισσότερο εθνικιστική, δεξιά τάση των ψηφοφόρων; Θα μπορούσε ο ευρωσκεπτικιστικός λαϊκισμός να οδηγήσει σε περισσότερα Brexit;
Τον Μάρτιο η Ολλανδία ψηφίζει για μια νέα κυβέρνηση. Το αντιμεταναστευτικό Κόμμα για την Ελευθερία, που τώρα προηγείται στις δημοσκοπήσεις ζήτησε δημοψήφισμα για έξοδο της χώρας από την Ευρωζώνη.
Τον Απρίλιο και τον Μάιο υπάρχουν προεδρικές εκλογές στη Γαλλία, όπου το Εθνικό Μέτωπο ζητά την έξοδο της χώρας από την Ένωση. Οι γερμανικές εκλογές, αργότερα τον ίδιο χρόνο, εγείρουν τις περισσότερες ανησυχίες των τελευταίων ετών με πιθανή την επιτυχία του ακροδεξιού κόμματος των Ευρωσκεπτικιστών. Ωστόσο, η απόφαση της Μέρκελ να διεκδικήσει και τέταρτη θητεία μειώνει τις πιθανότητες των ακροδεξιών.
Και η Ρωσία;
Με τον Τραμπ στον Λευκό Οίκο φαίνεται όλο και πιο πιθανό ότι οι κυρώσεις σε βάρος της Ρωσίας θα αποσυρθούν. Το αποκαλούμενο «ξέσπασμα Τραμπ» οδήγησε τους επενδυτές να ξεπουλούν ομόλογα και ισοτιμίες αναδυόμενων χωρών υπό τον φόβο ότι θα πληγούν από τον προστατευτισμό. Δεν συμφωνούν όμως όλοι με αυτή τη θέση.
Οι αποδόσεις των ομολόγων παραμένουν σε χαμηλά επίπεδα με βάση τα ιστορικά δεδομένα και είναι πιθανό να κινηθούν ανοδικά τον νέο χρόνο. «Είδαμε το τέλος της 35ετούς bull market στα ομόλογα», λέει ο Ewen Cameron Wattt, στέλεχος της Blackrock. «Τώρα κινούμαστε σε έναν λίγο περισσότερο πληθωριστικό κύκλο με τα επιτόκια να κινούνται ανοδικά για πρώτη φορά μετά από πολύ καιρό».
Οι μετοχές στις ΗΠΑ τουλάχιστον θα έχουν την υποστήριξη των σχεδίων της νέας κυβέρνησης κυρίως αυτών που σχετίζονται με τη φορολογία των επιχειρήσεων. Η Barclays υπολογίζει ότι ένας επιχειρηματικός φόρος 15% θα μπορούσε να αυξήσει τα κέρδη του S&P 500 κατά 10%. Οι μετοχές εκτός των ΗΠΑ μπορεί να περάσουν πιο δύσκολες ώρες, καθώς παλεύουν με υψηλότερες αποδόσεις ομολόγων, υψηλότερο πληθωρισμό και ισχυρότερο δολάριο.
Υπάρχουν εκροές με κατεύθυνση εκτός της Ευρώπης στη συγκεκριμένη αγορά, όπου τα πολιτικά ρίσκα έχουν γίνει πολύ δύσκολο να κατανοηθούν από αμερικανούς επενδυτές. Καθώς όλα είχαν σχέση με τα μακροοικονομικά μεγέθη, η επιλογή μεμονωμένων μετοχών είχε γίνει δύσκολη τα τελευταία χρόνια, σύμφωνα με τον Richard Evans, στέλεχος της Barclays και επιφορτισμένο με το μετοχικό τμήμα των EMEA. Τώρα, ωστόσο, όπως επισημαίνει ο ίδιος, περισσότεροι εντόπιοι παράγοντες που επηρεάζουν τις κινήσεις κεφαλαίων ανακύπτουν, όπως το Brexit και οι αμερικανικές εκλογές.
Οι κινήσεις Τραμπ θα αποτελέσουν καλό νέο για εξαγορές και συγχωνεύσεις στις ΗΠΑ αν και ορισμένοι ανησυχούν ότι αυτός ο προστατευτισμός μπορεί να καταπιέσει τις εξαγορές από μη αμερικανικές εταιρίες. «Θα επηρεάσει το κλίμα», λέει ένα τραπεζικό στέλεχος. «Δεν θέλεις να σου πουν ‘όχι’ για αυτό και δεν δοκιμάζεις». Ύστερα από μερικά ζοφερά χρόνια τα εμπορεύματα άρχισαν και πάλι να πηγαίνουν καλύτερα το 2016 και θα συνεχίσουν έτσι το 2017. Τα θεμελιώδη της προσφοράς και της ζήτησης βελτιώνονται και η κινεζική ώθηση έχει ήδη βοηθήσει τις τιμές του χαλκού και του σιδήρου. Τα σχέδια Τραμπ για μια μετακύλιση από τη νομισματική προς την δημοσιονομική πολιτική θα έχουν περισσότερη τέτοια επίδραση στο μέλλον.
Ο Τραμπ θέλει να καταστήσει ευκολότερο το αέριο από σχιστόλιθο, να τελειώσει τον πόλεμο κατά του άνθρακα και να αδρανοποιήσει τη συμφωνία Clean Air. Επίσης θέλει να επιβάλει εκ νέου κυρώσεις στο Ιράν. «Αν αυτό συμβεί, είναι πιθανό ένα εκατομμύριο βαρέλια πετρελαίου ανά ημέρα να λείψουν από την αγορά», λέει ο Kevin Norrish, επικεφαλής του τμήματος μελετών για τα εμπορεύματα στην Barclays. «Ανάλογα με τον τρόπο με τον οποίο θα προσεγγίσει το Ιράν ο κ. Τραμπ θα μπορούσε να επηρεάσει την ισορροπία στη Μέση Ανατολή και την ίδια στιγμή να μετακινήσει την αγορά από το πλεόνασμα στο έλλειμμα», προσθέτει. Αυτό θα ήταν πιο ακραίο από ό,τι περιμένουν οι περισσότεροι. Η αμερικανική Energy Information Administration αναμένει μια μικρή μόνο αύξηση για το 2017- κατά μέσο όρο- στα 51 ευρώ από 48 δολ., ενώ η παγκόσμια τράπεζα πρόσφατα αύξησε τη δική της πρόβλεψη για το νέο έτος στα 55 δολ. ανά βαρέλι.
