Της Α. Μάλλιου*
Η επαπειλούμενη οικονομική ύφεση λόγω της πανδημίας επισπεύδει και εντείνει τη δημόσια συζήτηση για τον σχεδιασμό της φορολογικής πολιτικής. Άλλωστε, η φορολογία συνιστά κατεξοχήν πολιτικό εργαλείο. Η συζήτηση δεν θα πρέπει να αφορά την εκ νέου επιβολή βαρύτερων φόρων. Χρειαζόμαστε εξωστρεφή φορολογικά κίνητρα και μάλιστα όχι οριζόντιας κατεύθυνσης, αλλά με στόχευση την αναθέρμανση συγκεκριμένων δραστηριοτήτων, όπως η εισροή ιδιωτικών κεφαλαίων από την αλλοδαπή. Κεφαλαίων που είτε εγκατέλειψαν τη χώρα κατά την πολυετή κρίση είτε ουδέποτε έχουν αναπτύξει δεσμούς με αυτή.
Μήπως, λοιπόν, ήρθε η ώρα να εξετάσουμε τη θεσμοθέτηση στην Ελλάδα δομών διαχείρισης ιδιωτικών περιουσιών; Όπως νομικά πρόσωπα διαχείρισης οικογενειακού πλούτου, με εταιρικό πλούτο που θα αναγνωρίζεται και θα τελεί υπό την προστασία των επιμέρους διμερών συμβάσεων αποφυγής διπλής φορολογίας.
Για τις εταιρείες αυτές θα μπορούσε να προβλεφθεί ως προϋπόθεση ένα κατώτατο όριο κεφαλαιακής συγκέντρωσης ή και χρονικής διακράτησης ή και απασχόλησης προσωπικού. Να προβλεφθεί κατώτατο ποσό επενδύσεων στην Ελλάδα. Κεφάλαιο των εταιρειών αυτών θα είναι τα μετρητά και κάθε μορφή κινητών αξιών, όπως μετοχές, συμμετοχές, ομόλογα, δευτερογενή προϊόντα, επενδυτικά μερίδια, υβριδικά προϊόντα, ημεδαπά και αλλοδαπά. Η εισφορά του κεφαλαίου δεν θα δημιουργεί φορολογικό γεγονός στον εισφέροντα (μη φορολογητέα κεφαλαιακή υπεραξία). Ούτε και θα αποτελεί για αυτόν ένδειξη φοροδοτικής ικανότητας (τεκμήριο). Η αυτή φορολογική ουδετερότητα θα εξασφαλίζεται για το στάδιο της τυχόν εκκαθάρισης και λύσης της εταιρείας, καθώς και της αυτούσιας διανομής των περιουσιακών της στοιχείων στους ιδρυτές και εισφέροντες την περιουσία αυτή.
Κατά τη λειτουργία της εταιρείας, τα ετήσια κέρδη της θα υποβάλλονται σε φόρο εισοδήματος στην Ελλάδα και με συντελεστή ίσο με τον ισχύοντα συντελεστή φόρου εισοδήματος επί των μερισμάτων (σήμερα 5%). Ο φόρος αυτός θα εξαντλεί τη σχετική φορολογική υποχρέωση τόσο σε επίπεδο επάρκειας όσο και σε επίπεδο φυσικού προσώπου (ιδρυτής και εισφέρων). Προϋπόθεση για την εξασφάλιση της ευνοϊκής αυτής φορολογικής μεταχείρισης, θα είναι -εκτός από το ελάχιστο χρονικό και τυχόν ποσοτικό όριο- η αποκλειστικά παθητική δραστηριότητα. Έτσι η εταιρία αυτή θα έχει τη δυνατότητα να τοποθετεί την περιουσία της οικογένειας σε οποιαδήποτε επιλεγείσα επένδυση. Δεν θα έχει όμως, τη δυνατότητα να αναπτύσσει ενεργητική παραγωγική δραστηριότητα. Ενώ, αν το πράξει, τότε το σύνολο της δραστηριότητάς της (ενεργητική, παθητική) θα φορολογείται με το κανονικό καθεστώς που θα ισχύει και για τις λοιπές επιχειρηματικές δράσεις.
Η συμμετοχή στο κεφάλαιο ή και στη διοίκηση δεν θα δημιουργεί από μόνη της φορολογική κατοικία στα μέλη της οικογένειας. Η διοίκηση, όμως, της εταιρείας, καθώς και η δραστηριότητά της θα πρέπει πράγματι να λαμβάνουν χώρα στην Ελλάδα. Η λειτουργία της εταιρείας θα εξασφαλίζει καθεστώς «χρυσής βίζας» στους μη κοινοτικούς εταίρους της.
Παράλληλα, θα προβλέπεται, υπό προϋποθέσεις, ευνοϊκό καθεστώς τόσο κατά τη χαριστική μεταβίβαση της εταιρικής συμμετοχής (δωρεές- κληρονομιές σε στενούς συγγενείς) όσο και κατά τυχόν απόληξη εταιρικών κερδών σε στενούς συγγενείς που δεν μετέχουν στην εταιρεία.
Ομοειδές καθεστώς φορολογικών κινήτρων θα μπορούσε να εξεταστεί και για άμεσες ή και έμμεσες επενδύσεις μέσω νομικών οντοτήτων σε μη ιδιοχρησιμοποιούμενα ακίνητα στην Ελλάδα (ακίνητα παθητικού εισοδήματος). Με επιπλέον πρόβλεψη ότι υπό χρονικές ή ποσοτικές προϋποθέσεις, η τυχόν υπεραξία μεταπώλησης του ακινήτου θα φορολογείται με συντελεστή ίσο με τον αντίστοιχο συντελεστή μερίσματος και με εξάντληση της φορολογικής υποχρέωσης για το νομικό πρόσωπο και τον έταιρο- μέτοχο αυτού. Ενώ, αν το φυσικό πρόσωπο που είναι ο τελικός δικαιούχος- έταιρος, τυχόν περολαμβάνεται στο Μητρώο Πραγματικού Δικαιούχου, τότε δεν θα τίθεται ζήτημα επιβολής ΕΦΑ, λόγω συμμετοχής σε νομική οντότητα που διακρατά ακίνητο.
Τι εξασφαλίζει ένα φυσικό πρόσωπο με την επιλογή των δομών αυτών; Εκτός από ήλιο και θάλασσα, το φυσικό πρόσωπο εξασφαλίζει και την ευχερή συνδιαχείριση της περιουσίας του από επαγγελματίες διαχειριστές. Εξασφαλίζει την προστασία της ιδιωτικότητάς του έναντι οιοδήποτε τρίτου, καθώς μεταξύ του φυσικού προσώπου και του τρίτου μεσολαβεί ένα νομικό πρόσωπο. Και παράλληλα εξασφαλίζει τη δημιουργία ενός ευέλικτου μηχανισμού τοποθέτησης του κεφαλαίου του, υπό ευνοϊκό, ασφαλές και διαυγές φορολογικό καθεστώς.
Σε τι προβλέπει η χώρα; Προβλέπει στην εισαγωγή κεφαλαίων από την αλλοδαπή και στα θετικά αποτελέσματα της μόχλευσης τους. Στην εγκατάσταση στην Ελλάδα όχι μόνο των φυσικών προσώπων μεγάλου πλούτου (πρόσφατο καθεστώς non- dome), αλλά στην εγκατάσταση στη χώρα όλης της δομής που ασχολείται με τη διαχείριση της προσωπικής περιουσίας των φυσικών αυτών προσώπων (family offices). Έτσι η Ελλάδα αποκτά μια εξωστρεφή θέση έναντι χωρών και μάλιστα εντός της ΕΕ (εννδεικτικά Μάλτα, Κύπρος, Λουξεμβούργο, Ιρλανδία) που επιδιώκουν την αύξηση του ΑΕΠ τους, με την προσέλκυση αλλοδαπών κεφαλαίων.
*έταιρος της δικηγορικής εταιρείας Ποταμίτης- Βεκρής και εκδότης του νομικού- φορολογικού περιοδικού «Δελτίο Φορολογικής Νομοθεσίας»
