Η συμφωνία για τη Λιβύη

«Ένα μπαλωμένο παντελόνι, είναι καλύτερο από τα να είσαι με το σώβρακο», έλεγε μια ξεριζωμένη θειά μου από την Θράκη. Η φράση κολλάει απόλυτα με την χαρά που δείχνει η Δύση και η Ρωσία, από τη «συμφωνία για εκεχειρία και εκλογές στη Λιβύη» που πέτυχε ο ΟΗΕ, χάρη στις ισχυρές πιέσεις κυρίως χωρών-μελών της ΕΕ.

Δύση και Ρωσία χαίρονται για τη συμφωνία καθώς δεν τις υποχρεώνει να παρέμβουν δυναμικά και πιθανόν με στρατιωτικές δυνάμεις για να επιβάλλουν την εκεχειρία αλλά και να σταματήσουν ένα πόλεμο Τουρκίας – Αιγύπτου, που φάνταζε, ως πριν λίγες ημέρες ακόμη, σαν αναπόφευκτος.

Ωστόσο αυτό που πέτυχαν τα Ηνωμένα Έθνη δεν αποτελεί τη λύση του προβλήματος της Λιβύης.

Η αποδοχή τόσο του LNA (Saleh, Haftar) όσο και του GNA (Sarraj), των όρων για αποστρατικοποίηση της ζώνης της Σύρτης και Τζούφρα και την μετατροπή της σε διοικητική = στρατιωτική περιφέρεια υπό τον έλεγχο του ΟΗΕ, δίνει μια προσωρινή λύση στο αγωνιώδες ερώτημα αν θα υπάρξει πόλεμος Τουρκίας- Αιγύπτου τώρα. Γιατί το μέλλον παραμένει άγνωστο κι ασταθές.

Η συμφωνία προβλέπει την εγκατάσταση στρατιωτικών και αστυνομικών δυνάμεων του ΟΗΕ και την αποχώρηση των δυνάμεων του LNA, αλλά η περιοχή διοικητικά θα παραμείνει στην Ανατολική Λιβύη, ως τις εκλογές και ό,τι προκύψει από αυτές.

Η συμφωνία εμπεριέχει και τον όρο απομάκρυνσης των ξένων δυνάμεων από τη χώρα. Μένει να συμφωνηθεί πως θα γίνει αυτό (αν και πότε θα γίνει) καθώς η Τουρκία ήδη αφήνει να εννοηθεί στην Τρίπολη ότι δεν πρόκειται να αποσύρει άνδρες που έχει στείλει στη χώρα, πριν τις εκλογές ενώ, η ΜΙΤ έχει ζητήσει εδώ και εβδομάδες από τον Saraij να προσφέρει στους μισθοφόρους της Λιβυκή υπηκοότητα.

Από την πλευρά της η Βεγγάζη ζητά την μετατροπή των μισθοφόρων της Wagner, σε υπαλλήλους «εταιριών φύλαξης» και την εγκατάστασή τους σε πεδία κοιτασμάτων και διυλιστήρια, που έχει υπό την κατοχή της.

Ένα από τα ζητούμενα της συμφωνίας είναι και η χρήση των διυλιστηρίων, των τερματικών φόρτωσης πετρελαίου και αερίου και τη χρήση των εσόδων που προέρχονται από τις πλουτοπαραγωγικές πηγές της χώρας από τις δυο πλευρές, καθώς ως σήμερα κυρίως ελέγχονταν από τη Βεγγάζη.

Η δήλωση του Aguila Saleh αντικατοπτρίζει μια προσπάθεια μετατροπής της Σύρτης, σε μια πολιτική πρωτεύουσα που δεν ανήκει σε καμία από τις τρεις ιστορικές περιοχές της Λιβύης: Τρίπολη, Μπάργκα και Φέζαν. Ωστόσο, είναι απίθανο η GNA και πίσω από αυτήν η Άγκυρα και η Ουάσιγκτον να αποδεχθούν την ιδέα, δεδομένου ότι η Τρίπολη πιστεύει ότι η κεντρική περιοχή ανήκει σε αυτήν και δεν θα την αφήσει εύκολα, ειδικά επειδή τα περισσότερα πετρελαϊκά πεδία και τα τερματικά συγκεντρώνονται εκεί.

Μια ακόμη διαφορά που προκύπτει από τις δηλώσεις των δυο πλευρών είναι πως η Τρίπολη αναφέρεται σε αποστρατικοποίηση Σύρτης και Τζούφρα, ενώ η Βεγγάζη αναφέρθηκε μόνο στην Σύρτη.

Οι εκλογές που συμφωνήθηκε να πραγματοποιηθούν τον Μάρτιο του 2021, θα στηριχθούν στα βήματα της προσπάθειας που απέτυχε το 2019. Η εκλογική διαδικασία για να υποστηριχθεί, χωρίς τη μαζική παρουσία παρατηρητών του ΟΗΕ σε όλη την προεκλογική περίοδο κι όχι απλά τη μέρα της ψηφοφορίας είναι ένα ακόμη θέμα, καθώς διαφορετικά είναι βέβαιο εκ των προτέρων πως το όποιο αποτέλεσμα θα αμφισβητηθεί σοβαρά.

Για τη συμφωνία που επιτεύχθηκε, το θετικό σημείο είναι πως η Τρίπολη και κατ’ επέκταση η Τουρκία, αποδέχθηκαν την ιδέα καθώς έχουν οδηγηθεί σε αδυναμία πληρωμών μιας και η Βεγγάζη είχε κλείσει τις στρόφιγγες των εξαγωγών πετρελαίου της GNA και δεν υπήρχαν έσοδα, ενώ και η Άγκυρα δυσκολεύεται να καταβάλει τα εκατομμύρια σκληρού συναλλάγματος που απαιτούν οι ανάγκες της στη χώρα αυτή.

Η Τουρκική θέση

Πολλοί αναλυτές και πολιτικοί παρατηρητές των πραγμάτων στη Λιβύη, θεωρούν πως η συμφωνία είναι θνησιγενής καθώς από αυτή βλάπτεται ουσιαστικά, αν εφαρμοστεί, η Τουρκία και ο πρόεδρός της Tayip Erdogan. Φυσικά, αυτό έχει σχέση με την ικανότητά του να βρει φρέσκα κεφάλαια συντήρησης των μισθοφορικών δυνάμεων που διατηρεί, καθώς το Κατάρ δείχνει κουρασμένο από τη συνεχή οικονομική αιμορραγία που η στενή σχέση του με την Τουρκία και τα σχέδιά της έχει επιφέρει.

Οι επανειλημμένες δηλώσεις Erdogan στις αρχές Ιουλίου που οι δυνάμεις του εκδίωξαν τον Haftar από την Τρίπολη «διώξαμε τον εισβολέα και τώρα θα προχωρήσουμε σε ολόκληρη τη Λιβύη σε μικρό διάστημα», έχουν αποδειχθεί άκυρες.

Το ίδιο άκυρο, εμφανίζεται πλέον και το σχέδιό του για απόκτηση δικαιωμάτων στη Λιβυκή ΑΟΖ, που σχεδίασε μόνος του, που κατέπεσε κι ακυρώθηκε από την επίσημη διμερή συμφωνία Ελλάδας – Αιγύπτου.

Μια ακόμη αρνητική παράμετρος, για την Άγκυρα, που σημειώθηκε είναι η σοβαρή στήριξη της συμφωνίας από τις χώρες του Μαγκρέμπ (Τυνησία, Αλγερία, Μαρόκο) που στερούν στην ¨Αγκυρα επιχειρήματα στενότερης διασύνδεσή της με αυτές και την προσπάθειά της να δημιουργήσει στη Β. Αφρική ένα νεό -οθωμανικό άξονα.

Η επόμενη κίνησή της λοιπόν, θα καταδείξει πόσο αποδέχεται την συμφωνία για τη Σύρτη και τις εκλογές ή προτιμά μια «περιπέτεια» ελπίζοντας σε περισσότερα «κέρδη»; Γιατί ως σήμερα η μόνη χώρα που δεν χαιρέτισε θερμά τη συμφωνία είναι η Τουρκία…