του Κώστα Σαρρακώστα*
Αναμφίβολα αγαπητοί μας αναγνώστες θα συμφωνήσετε ότι ζούμε ιστορικές στιγμές. Η συμπεριφορά των γειτόνων που τεντώνει το σχοινί στην Ανατολική Μεσόγειο και η κατάσταση στο προσφυγικό με αποκορύφωμα την Μόρια έχουν σίγουρα «αναστατώσει» το άλλοτε ήρεμο ταξίδι της Ελλάδας στον χρόνο.
Τα νερά που πλέει δεν είναι πλέον ήρεμα και θα είναι ακόμη πιο φουντωμένα το προσεχές διάστημα καθώς ο SARS- CoV- 2 αλλάζει, και ας μην το συνειδητοποιούμε, τα πάντα γύρω μας. Ακόμη και τους ίδιους μας τους εαυτούς.
Και δεν εννοώ μόνο ότι κλειστήκαμε στο σπίτι μας και αντικαταστήσαμε τη φράση «θα τα πούμε από κοντά» ή με το «θα τα πούμε στο διαδίκτυο» ή ότι η δουλειά μας επηρεάστηκε επί τα χείρω, με την πλειοψηφία των εργαζομένων να λαμβάνει βοήθημα αντί για κανονικό μισθό.
Μειωμένο ωράριο εργασίας, υπερωρίες που δεν πληρώνονται, εργασία από το σπίτι πολύ πάνω από το 8ωρο, μετατρέπουν τον μέσο εργαζόμενο σε ένα ον που προσπαθεί καθημερινά να ξεφύγει από τις συμπληγάδες των υποχρεώσεων.
Ο κορονοϊός, λοιπόν, φέρνει τα πάνω κάτω όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά σε παγκόσμιο επίπεδο κάτι που δεν κατάφερε να πετύχει ούτε η Ισπανική γρίπη το 1918 που επέφερε τον θάνατο σε 50 εκατομμύρια ανθρώπους. Τα πάντα είναι καινούργια. Οι επιστήμονες αγωνιούν είτε για να ανακαλύψουν το εμβόλιο που θα δώσει ανάσα στις κοινωνίες, είτε για να αποκρυπτογραφήσουν ακόμη περισσότερο τον ιό.
Και τι τελικά είναι αυτό που προκαλεί η επιδημία του κορονοϊού αλλάζοντας το ρου της ανθρωπότητας; Οι πρώτες διαπιστωμένες και κατανοητές αλλαγές είναι η κοινωνική απόσταση και η υιοθέτηση ακόμη πιο αυστηρών μέτρων προστασίας της δημόσιας υγείας όπως ελέγχων θερμοκρασίας μέσω θερμικής κάμερας (θα τα δούμε σε λίγο και στην Ελλάδα) όταν θα θέλουμε να μπούμε στο φουαγιέ ενός συγκροτήματος γραφείων ή μιας δημόσιας υπηρεσίας. Αυτό όμως που ήδη αλλάζει και δεν είναι ακόμα εμφανές, είναι η μετακίνηση των πληθυσμών προς τα προάστια ή τις αγροτικές περιοχές της χώρας τους όπως διαπιστώνουν σπουδαίοι αναλυτές του εξωτερικού.
Δεν είναι τυχαίο ότι για πρώτη φορά διαπιστώνεται μια αντιστροφή της τάσης που παρατηρείται από την αρχή της Βιομηχανικής Επανάστασης.
Όπως αναφέρει το BBC σε μια μεγάλη μελέτη που ολοκληρώθηκε μόλις πρόσφατα «βλέπουμε τον τρόπο λειτουργίας και ανάπτυξης της οικονομίας ευρωπαϊκών χωρών και της δομής της κοινωνίας τους να αλλάζει. Τότε- στην βιομηχανική επανάσταση- οι ιδέες του διαφωτισμού που κυριαρχούσαν έντυσαν με τον πνευματικό μανδύα το σύνολο των μεταρρυθμίσεων τώρα όμως τα δεδομένα αλλάζουν».
Το τι θα γίνει από εδώ και πέρα είναι κάτι που μένει να μελετηθεί και να διαπιστωθεί, ενώ όπως πολύ εύστοχα έγραψε ο καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Westminster, κ. Lewis Dartnell «αυτό που απαιτείται για την αντιμετώπιση της απειλής που προκαλείται τόσο από την πανδημία του κορονοϊού όσο και από την κλιματική αλλαγή είναι ένα είδος αντιπολεμικής οικονομίας- για τη μείωση της Βιομηχανικής παραγωγής και της χρήσης ενέργειας».
Και για να το καταλάβουμε ακόμη καλύτερα. Οι εθνικές κυβερνήσεις θέσπισαν δραστικά μέτρα για την ακινητοποίηση του πληθυσμού και την αναστολή ολόκληρων τομέων της οικονομίας προκειμένου να ελέγξουν την πανδημία κάτι που παρατηρείται μόνο σε περιόδους πολέμου, όταν για παράδειγμα ένα ολόκληρο εργατικό δυναμικό και η βιομηχανική βάση επανατοποθετούνται για να νικήσουν έναν εξωτερικό εχθρό. Σήμερα που συμβαίνει κάτι ανάλογο με την μαζική και δραστική αλλαγή που ζούμε για την αντιμετώπιση του κορονοϊού προκαλούνται ριζικές αλλαγές στον πυρήνα των πληθυσμών αλλάζοντας οριστικά την πορεία που είχε ως σήμερα ο πλανήτης.
Όλα τα παραπάνω μένει να αποδειχθούν στην πράξη και αν αποτυπωθούν στους «νέους χάρτες» των χωρών. Για την ώρα βιώνουμε την «άθικτη σύγκρουση» όπως χαρακτηρίζει την πανδημία του κορονοϊού ο καθηγητής ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο της Κολούμπια Peter T. Coleman, που σημαίνει όταν τα κράτη και οι κοινωνίες οδεύουν προς την μείωση της πόλωσης, την αύξηση της αλληλεγγύης και της λειτουργικότητας..
*αρθρογράφος, «Free Press Boulevard»
