Οι φορείς της βλακείας δίνουν αγώνα ύπαρξης κατά της ζωής!
Του Κώστας Μποτόπουλου*
Δύο αντίστροφης φοράς παραλογισμοί αμαυρώνουν ένα επίτευγμα της επιστήμης που θα έπρεπε να είναι καμάρι της ανθρωπότητας. Πολίτες και ηγεσίες θα έπρεπε να είναι ευγνώμονες που, μέσα σε λιγότερο από έναν χρόνο, και με μια συνεργασία των καλύτερων μυαλών του κόσμου η οποία πραγματικά έσπασε τα σύνορα και τους εγωισμούς, η επιστήμη πέρασε από το «διάβασμα» του γονιδιώματος του θανατηφόρου ιού στη δημιουργία εμβολίων, στη δοκιμασία τους και, ήδη, στη χρήση τους για περιορισμό και, ελπίζεται, εξάλειψη της πανδημίας. Τα κράτη όφειλαν, τώρα που μιλάμε, να έχουν ήδη σκεφτεί, και αυτά σε συνεργασία μεταξύ τους, πώς να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις της επόμενης ημέρας, που δεν είναι διόλου λίγες: μεταφορά, διατήρηση, εξασφάλιση ικανού αριθμού εμβολίων, ίση μεταχείριση πολιτών και διατύπωση ορθολογικών κριτηρίων για τη σειρά με την οποία θα εμβολιασθούν οι πληθυσμοί, πρόβλεψη και πρόληψη ενδεχόμενων παρενεργειών ή ενός «τρίτου κύματος», μετάβαση από τον εμβολιασμό στην ανοσία. Υπάρχουν τόσα πολλά να γίνουν, και είναι τόσο θετικά αυτά που η επιστήμη επιτρέπει να γίνουν, που κάθε άλλη ενασχόληση φαντάζει όχι απλώς περιττά πολυτέλεια αλλά ύβρις.
Κι όμως – η εποχή μας μπορεί να είναι εποχή επιστημονικών θριάμβων, είναι όμως συγχρόνως και εποχή θριάμβου του ανορθολογισμού. Κι έτσι, κόντρα στη λογική και την κοινωνική ευθύνη, χώρες, ηγεσίες και ο δημόσιος διάλογος σπαράσσονται, την ίδια στιγμή που ξεκίνησαν ή ξεκινούν οι εμβολιασμοί, από δύο ισχυρά ρεύματα ανορθολογισμού. Από τις κοινωνίες, με τα γνωστά σύγχρονα χαρακτηριστικά τους – αυξημένη οικονομική, εκπαιδευτική, ψηφιακή ανισότητα, ύπαρξη ευρέων στρωμάτων που αισθάνονται «απόκληροι της παγκοσμιοποίησης», αποκοπή από το πεδίο λήψης αποφάσεων-, εκπηγάζει το ρεύμα αντίστασης στον εμβολιασμό- είτε με «ιδεολογικές», είτε από μεταφυσικές, είτε με βάση συνωμοσιολογικές αιτίες. Αντίδραση σε αυτό που σώζει, εξαιτίας του «φόβου» ότι «κάτι σάπιο» θα πρέπει οπωσδήποτε να βρίσκεται πίσω από αυτό που οι πολιτικές ηγεσίες ή οι επιστημονικές ελίτ μας λένε ότι σώζει. Η έλλειψη εμπιστοσύνης ανάμεσα σε αυτούς που αποφασίζουν και αυτούς που υφίστανται τις αποφάσεις είναι τέτοια, και γιγαντώνεται με τέτοιο τρόπο μέσα από τη Χοάνη του Διαδικτύου και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, που εμποδίζει ή δυσκολεύει ακόμα και τις πιο επωφελείς, για όλους, αποφάσεις.
Ακόμα πιο πικρά, και πιο αδικαιολόγητα, είναι τα εμπόδια που στήνουν, στις κοινωνίες αλλά και στον εαυτό τους, οι ίδιες οι ηγεσίες. Ενώ χρέος της επιστήμης είναι να μην είναι απόλυτη, να εκφράζει τη διαρκή αμφιβολία και να εξηγεί τις αποχρώσεις σε κάθε βήμα της, χρέος των πολιτικών ταγών είναι όχι μόνο να σέβονται την επιστήμη αλλά και να λαμβάνουν αποφάσεις υπέρ του γενικού και όχι του στενά εθνικού ή του ακόμα στενότερα κομματικού συμφέροντος. Εκδηλώσεις «εμβολιαστικού εθνικισμού», όπως αυτές που επιδεικνύουν η Βρετανία – «εμβολιαζόμαστε πρώτοι γιατί είμαστε οι καλύτεροι» – Οι ΗΠΑ – «στον Κινεζικό ιό απαντάμε με την αμερικανική δύναμη» -, η Κίνα-«κερδίσαμε τη μάχη κι αν θέλουμε σας βοηθάμε» – ή εκφάνσεις «Οικονομικού πολέμου» γύρω από τα εμβόλια- ποιος θα πάρει αποκλειστικότητα ή προτεραιότητα πληρώνοντας τις φαρμακευτικές εταιρείες – όχι μόνο αδικούν τον παγκόσμιο αγώνα αλλά και εν δυναμώνουν τον κοινωνικό ανορθολογισμό. Το μόνο παρήγορο είναι ότι, για μια ακόμη φορά, η Ευρωπαϊκή Ένωση δείχνει τον δρόμο στον υπόλοιπο κόσμο.
Το καθήκον των σοβαρών ηγεσιών, σε αυτή την κρίσιμη αλλά και ελπιδοφόρα φάση, είναι πρώτον να εξηγούν και να αιτιολογούν, δεύτερον να αντιστέκονται και να αποδυναμώνουν με επιχειρήματα τον ανορθολογισμό, τρίτον να δείχνουν έμπρακτα ότι ο αγώνας κατά της πανδημίας είναι παγκόσμιος και τέταρτον να βρουν την ορθή ισορροπία ανάμεσα στην ατομική επιλογή και τη συλλογική ευθύνη: όχι με το ζόρι εμβολιασμός αλλά συνέπειες σε περίπτωση μη εμβολιασμού. Με αυτά τα κριτήρια θα κριθούν, τελικά, όχι μόνο οι ηγεσίες, άρα η δημοκρατία, αλλά η τύχη της ανθρωπότητας, δηλαδή όλων μας.
*συνταγματολόγος
