Του Γιάννη Ρούντου*
Στον σύγχρονο, περίπλοκο κόσμο των αλεπάλληλων, συνδεδεμένων κρίσεων και εκτροχιασμών από την ισορροπημένη και ευήλια κοινωνική και οικονομική ζωή, τις τραγικές επιπτώσεις αισθάνονται περισσότερο τα ευάλωτα άτομα που εξαρτώνται ζωτικά από τους άλλους. Προφανώς, οι ηλικιωμένοι και τα παιδιά είναι οι πλέον αδύναμες και εκτεθειμένες σε κινδύνους ηλικιακές ομάδες.
Σε μία δίκαιη και πολιτισμένη κοινωνία ανθρωπισμού και φιλαλληλίας, οι ηλικιωμένοι δικαιούνται αυτονόητα τη φροντίδα από τις νεώτερες γενιές, ως «επιστροφή» μέρους του μόχθου και του ενδιαφέροντος που οι ίδιοι έχουν καταθέσει, όταν ήταν ενεργοί για την οικογένεια, την κοινωνία και την παραγωγή.
Τα παιδιά, ωστόσο, ως η πιο σοβαρή υπόσχεση προσδοκιών για το μέλλον, στην τρυφερή φάση της «μη αυτάρκειας» ορίζουν την πιο κρίσιμη και πολύ πιο σύνθετη κοινωνική ευθύνη όλων για τη φροντίδα τους, ηθικά – πνευματικά και υλικά. Και βέβαια, η έμπρακτη έγνοια του οικογενειακού περιβάλλοντος δεν είναι αρκετή για να μεγαλώσουν σωστά και να γίνουν ακέραιοι πολίτες. Πολύ περισσότερο δεν αρκεί, όταν βασικό αίτημα στην καθημερινότητά τους γίνεται η «επιβίωση» και όχι η μόρφωση και αγωγή, η σταδιακή κοινωνικοποίηση και ωρίμανση. Είναι παιδιά δίχως δικαίωμα αλλά και χωρίς διάθεση να ονειρευτούν.
Σήμερα, έχουν κορυφωθεί ανεξέλεγκτα τα προβλήματα των παιδιών που, μέσα από γεωπολιτικές διελκυστίνδες και πολεμικές συρράξεις και κάτω από την αθλιότητα της φτώχειας και την απειλή του θανάτου, υποχρεώνονται σε μία μετανάστευση χωρίς προορισμό, προς το άγνωστο και το αβέβαιο – το μη ορατό. Κραυγαλέο παράδειγμα αποτελούν οι θαλασσοπνιγμοί στον πλουν προς την απελπισία και την αναζήτηση της ελάχιστης τύχης χωρίς ταυτότητα -συχνά και χωρίς γονείς- από το σημείο μηδέν.
Χαρακτηριστικά επίκαιρο σημείο των καιρών, είναι η τεράστια ανθρωπιστική κρίση που εξελίσσεται στην Υεμένη. Εκατομμύρια παιδιά αυτή τη στιγμή είναι εκτεθειμένα στον τρομακτικό επερχόμενο λιμό, χωρίς τρόφιμα και φάρμακα, στη δίνη ενός εγκληματικού από όλες τις αντιμαχόμενες πλευρές πολέμου. Ας αναλογιστούμε ότι την ίδια στιγμή, μία υπογραφή ενός «ηγέτη» λίγο πριν εκπέσει δημοκρατικά από το αξίωμα που δεν του άξιζε, με καταχρηστική υπέρβαση της εξουσίας που του δόθηκε, απαγορεύει την ανθρωπιστική βοήθεια στην Υεμένη. Είναι ο ίδιος άνθρωπος που περιφρόνησε την ευθύνη της χώρας του για ένα κλιματικά βιώσιμο περιβάλλον, αυτός που συνολικά υπονόμευσε κάθε έννοια διακυβερνητικού πολιτισμού και συνεργασίας για έναν καλύτερο κόσμο.
Στην ίδια χώρα – τις ΗΠΑ, που αποτελεί «βαρόμετρο» για τη ζωή ολόκληρου του πλανήτη, όπως προκύπτει από έρευνα του Κέντρου Ελέγχου Νοσημάτων και Πρόληψης (CDC), τα ψυχικά προβλήματα είναι ο πρωτεύων λόγος που όλο και περισσότερα παιδιά οδηγούνται στα εξωτερικά ιατρεία των νοσοκομείων. Η κρίση της ψυχικής υγείας των παιδιών, η παιδική κατάθλιψη από την ανεργία των γονέων και την οικογενειακή αγωνία επιβίωσης, από την απώλεια αγαπημένων προσώπων, από την έλλειψη της φυσικής συναναστροφής με συνομήλικους φίλους, από την ολοήμερη καθήλωση μπροστά στην οθόνη, έχει πάρει τεράστιες διαστάσεις.
Μέσα σε αυτή τη ζοφερή πραγματικότητα, υπάρχουν και τα παρηγορητικά σημεία. Πολλοί νοιάζονται για τα παιδιά και πρέπει να γίνουν πολύ περισσότεροι. Στις ημέρες μας, η αντίσταση στη φρίκη πράξεων αδιαφορίας και απαξίωσης του μέλλοντος και των προσδοκιών που μόνο τα παιδιά μπορούν να τροφοδοτούν και να υποστηρίζουν, είναι το κορυφαίο ζήτημα ευθύνης σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο: για τον καθένα μας ξεχωριστά, αλλά και για τις οικογένειες, τις τοπικές κοινωνίες, τους θεσμούς, τους εκπαιδευτικούς, την πολιτεία. Η ωδή στα παιδιά, του σπουδαίου Μίκη Θεοδωράκη και του Λευτέρη Παπαδόπουλου, που πρωτοτραγούδησε το 1979 ο «καταραμένος και απόβλητος» Παύλος Σιδηρόπουλος, είναι εκκωφαντικά επίκαιρη: «Έχε το νου σου στο παιδί… Υπερασπίσου το παιδί, γιατί αν γλιτώσει το παιδί, υπάρχει ελπίδα».
*Διευθυντή Εταιρικών Υποθέσεων & Υπευθυνότητας Ομίλου INTERAMERICAN
