Του Θανάση Φροντιστή*
Το παραπάνω ερώτημα ήταν ο τίτλος άρθρου του Χαρίλαου Τρικούπη στην εφημερίδα «Καιροί» στις 29/6/1984. Με το άρθρο του εκείνο, ο Τρικούπης υπέδειξε ως υπεύθυνο της πολιτικής κρίσης που διερχόταν ο τόπος στον Βασιλιά Γεώργιο Α’ και σχολίαζε αρνητικά τις επιλογές του στον σχηματισμό κυβερνήσεων. Η κριτική εκείνη και άλλες ενέργειες του Τρικούπη οδήγησαν στην καθιέρωση της αρχής της Δεδηλωμένης για την εντολή σχηματισμού κυβερνήσεων
Τότε υπήρχαν πολιτικοί με ανάστημα.
Το ερώτημα του τίτλου απευθύνεται στο πολιτικό σύστημα συνολικά σήμερα στον απόηχο δύο πολύ σοβαρών ζητημάτων που απασχολούν την κοινωνία: (1) οι επιπτώσεις της «Μήδειας», δηλ. οι τρεις θάνατοι, ο αποκλεισμός της Β. Αττικής, αλλά και άλλων περιοχών της χώρας, ιδίως όμως των Β. Προαστίων δηλ. πολλών δεκάδων χιλιάδων σπιτιών από το χιόνι, χωρίς ρεύμα, χωρίς τηλέφωνο, χωρίς νερό, χωρίς δυνατότητα κυκλοφορίας (2) το μεγάλο σκάνδαλο- έγκλημα υπό δικαστική πλέον διερεύνηση με εμπλεκόμενο τον π. Καλλιτεχνικό Δ/ντή του Εθνικού Θεάτρου για το οποίο βοά το πανελλήνιο. Διατυπώνω το ερώτημα αυτό γιατί ως τώρα δεν έχει υπάρξει απάντηση.
Τις πταίει λοιπόν για τους επισυμβάντες θανάτους πολιτών, για το δράμα που έζησαν πολλές χιλιάδες νοικοκυριών για 3-5 μέρες; Ως τώρα παρακολουθήσαμε εμβρόντητοι το πίνγκ-πόνγκ των ευθυνών από φορέα σε φορέα, με την κυβέρνηση να προσποιείται τον Πόντιο Πιλάτο και να αναζητεί εξιλαστήρια θύματα. Τις πταίει για τον διορισμό ενός «επικίνδυνου ατόμου», σύμφωνα με τον χαρακτηρισμό της αρμόδιας Υπουργού, στη θέση του Καλλιτεχνικού Διευθυντή του Εθνικού Θεάτρου, ενός ατόμου που κατηγορείται για σοβαρά εγκλήματα για τα οποία έχει ήδη επιληφθεί η δικαιοσύνη; Αν αποκλειστεί ο δόλος, η διοικητική ανεπάρκεια, η έλλειψη συντονισμού, η επικάλυψη αρμοδιοτήτων, η απουσία προετοιμασίας και η λήψη προληπτικών μέτρων συνιστούν αδικήματα, που, πέραν των διοικητικών, εμπίπτουν και στη σφαίρα των ποινικών ευθυνών, για την πρώτη περίπτωση. Για την δεύτερη περίπτωση, δεν θα παραθέσω όλη την αρθρογραφία που έχει στο μεταξύ δημοσιοποιηθεί, θα αρκεστώ μόνο σε δύο ερωτήματα: (α) ποιος εισηγήθηκε τον διορισμό του συγκεκριμένου προσώπου στη θέση του Δ/ντή του Εθνικού θεάτρου και (β) ποιος έδωσε εντολή στην Υπουργό Πολιτισμού να ακυρώσει τον δημόσιο διαγωνισμό που είχε προκηρυχθεί και να διορίσει τον συγκεκριμένο καλλιτέχνη. Θα αποτολμήσω έναν πολύ σύντομο σχολιασμό των δύο θεμάτων που κατά την άποψή μου έχουν έναν κοινό παρονομαστή:
1. Εξουσία και ευθύνη
Η Διοικητική Επιστήμη, ανάμεσα στους άλλους, έχει διατυπώσει και τον βασικό κανόνα, ότι «η εξουσία (δηλ. οι αρμοδιότητες) εκχωρείται, όχι όμως και η ευθύνη που παραμένει αδιαίρετη (δηλ. τη διατηρεί και ο εκχωρών, αλλά την αναλαμβάνει και ο προς ον η εκχώρηση της εξουσίας). Σύμφωνα με τον κανόνα αυτό κάθε άλλο παρά άμοιρα ευθυνών είναι τα κυβερνητικά όργανα, π.χ. Υπουργοί, που, είτε διατηρούν, είτε εκχώρησαν την εξουσία σε φορείς του Υπουργείου, των οποίων διατηρούν την εποπτεία. Το ίδιο φυσικά ισχύει και για τον κ. Πρωθυπουργό αν από αυτόν έχει εκπορευτεί η εντολή για τον διορισμό του Διευθυντή του Εθνικού..
2. Εντοπισμός Ευθυνών
Οι ευθύνες αφορούν στην απουσία κατάλληλης προετοιμασίας παρά την σαφή προειδοποίηση της ΕΜΥ για την επερχόμενη βαριά χιονοθύελλα, στην μη λήψη των κατάλληλων μέτρων, στην μη έγκαιρη αντιμετώπιση των προβλημάτων που παρουσιάστηκαν και βαρύνουν την ΔΕΔΔΗΕ, την ΕΥΔΑΠ και τους άλλους φορείς υδροδότησης, τον ΟΤΕ ή άλλους παρόχους δικτύων και υπηρεσιών επικοινωνιών, τους Περιφερειάρχες και τους Δημάρχους. Αλλά, ταυτόχρονα, και τους Υπουργούς που επόπτευαν τους φορείς παρόχους των αντίστοιχων υπηρεσιών και φυσικά τον Υπουργό των Εσωτερικών. Την ευθύνη για τον Δ/ντή του Εθνικού την φέρει η κυρία Υπουργός, είτε γνώριζε είτε δεν γνώριζε το συγκεκριμένο πρόσωπο
3. Χαρακτηρισμός ευθυνών:
Ποινικές, αστικές (π.χ. ευθύνη για αποζημιώσεις), πολιτικές ευθύνες, των οποίων όμως η ανάληψη δεν απαλλάσσει από τις τυχόν ποινικές ή αστικές προεκτάσεις, π.χ. όταν υπάρχουν θάνατοι, ζημίες σε περιουσιακά στοιχεία και, φυσικά, ευθύνη για ψυχική οδύνη και ηθική ζημία των παθόντων.
4. Ποιες είναι οι συνέπειες
Οι συνέπειες των πράξεων ή των παραλήψεων, π.χ. θάνατοι, διακοπή ρεύματος, καταστροφές περιουσιακών στοιχείων επιχειρήσεων, διακοπή επικοινωνιών, διακοπή υδροδοτήσεων, αδυναμία κυκλοφορίας στους δρόμους, χειροτέρευση της κατάστασης υγείας ασθενών, διακοπή εκπαιδευτικής διαδικασίας (εξ αποστάσεως λόγω κορονοϊού) μαθητών ή φοιτητών, κλπ. Όλες αυτές τις συνέπειες τις υπέστησαν πολλές δεκάδες χιλιάδες συμπολιτών μας που δικαιολογημένα ζητούν την τιμωρία των υπευθύνων. Αναφορικά με τον Δ/ντή του Εθνικού, υπάρχουν συγκεκριμένα θύματα που έχουν κάνει συγκεκριμένες καταγγελίες τις οποίες διερευνά η Εισαγγελία.
Όλοι οι ως άνω πολιτικοί υπεύθυνοι, ως έχοντες, ή αν έχουν ( ακόμα και δια νόμου) εκχωρήσει τις αρμοδιότητες σε άλλα όργανα, προσπαθούν να κρυφτούν πίσω από το δάχτυλό τους και αναζητούν διέξοδο, είτε επικαλούμενοι την επικάλυψη αρμοδιοτήτων, είτε αναζητούντες εξιλαστήρια θύματα, πράγμα σύνηθες στην πολιτική πρακτική της χώρας μας, ή προσφεύγοντες σε αντίστοιχες πρακτικές προηγούμενων κυβερνήσεων, που φυσικά κάθε άλλο παρά μετριάζουν τη δική τους, ή τέλος, υποσχόμενοι μειωμένες τιμές ρεύματος στους πληγέντες για την περίοδο της διακοπής του ρεύματος! Ελπίζουμε, ότι η Ελληνική Δικαιοσύνη θα διερευνήσει όλες τις πτυχές των ευθυνών και θα εντοπίσει όλους τους υπεύθυνους των δύο δραματικών υποθέσεων που απασχολούν την κοινωνία αυτόν τον καιρό. Είναι πολλές οι χιλιάδες των πολιτών που υπέστησαν τις συνέπειες της ανικανότητάς τους και όλος ο Ελληνικός λαός που έχει σοκαριστεί από την δράση των βιαστών ανήλικων ή/και ενήλικων πολιτών. Το προαναφερθέν άρθρο του Χαρίλαου Τρικούπη αποδεικνύει ότι όταν υπάρχει πολιτικό θάρρος, ούτε ο βασιλιάς εξαιρείται των ευθυνών του. Για τους σύγχρονους πολιτικούς έχω εκφραστεί το 1980 στην ποιητική μου συλλογή «Πειραματόζωα», στο Ποίημα «Στρουθοκάμηλος»: Έχεις τα χαρακτηριστικά/του σύγχρονου ηγέτη/μεγάλο μπόι να φοβίζεις τους μικρούς/μπροστά στον κίνδυνο/στην άμμο χώνεις το κεφάλι….
*Δρα Οικονομολόγου-Συγγραφέα
