Όσοι περισσότεροι άνθρωποι ανά τον κόσμο εμβολιαστούν, τόσο πιο αποτελεσματική θα είναι η τιθάσσευση της πανδημίας και των συνεπειών της
Του Seith Berkeley*
Αν το 2020 θα μείνει στη μνήμη μας λόγω του πόνου και των συμφορών που προκάλεσε η πανδημία covid-19, ελπίζω με το 2021 να αποδειχθεί το σημείο καμπής στην αντιμετώπιση της. Αυτό δεν είναι απλώς μία ευχή. Το 2021 αναμένεται να ξεκινήσει το μεγαλύτερο και ταχύτερο πρόγραμμα εμβολιασμού στην ιστορία. Εάν είναι επιτυχημένο θα σημάνει την αρχή του τέλους της κρίσης.
Αυτό θα συμβεί μόνο αν πετύχουμε να αναπτύξουμε ασφαλή και αποτελεσματικά εμβόλια κατά της covid-19 και αν τα εμβόλια αυτά διατεθούν ταυτόχρονα και δίκαια σε όλα τα κράτη, ανεξαρτήτως του πλούτου αυτών. Υπό κανονικές συνθήκες επρόκειτο για τα δύο μεγάλα <<αν>>. Συνήθως απαιτείται πάνω από μία δεκαετία για την ανάπτυξη ενός εμβολίου και αυτό γίνεται διαθέσιμο πρώτα στις πλούσιες χώρες.
Όμως ζούμε σε καιρούς μη κανονικούς. Η απόκριση της επιστημονικής κοινότητας και των εταιρειών παρασκευής εμβολίων στην κρίση δεν έχει προηγούμενο, με πάνω από 200 υποψήφιοι εμβόλια υπό ανάπτυξη και δεκάδες από αυτά στο στάδιο προχωρημένων κλινικών δοκιμών. Αντιστοίχως, η ανταπόκριση των ηγετών όλου του κόσμου είναι επίσης πρωτόγνωρη, με τις περισσότερες κυβερνήσεις να κοιτάζουν πέραν από τις άμεσες ανάγκες των πολιτών τους, επιδιώκοντας μία λύση που θα ωφελήσει τους πάντες. Δεν έχει υπάρξει αντίστοιχη συνεργασία και αλληλεγγύη σε παγκόσμιο επίπεδο από τον καιρό της Συμφωνίας του Παρισιού για το κλίμα, και ποτέ ενώπιον μιας τόσο άμεσης υπαρξιακής απειλής.
Η παγκόσμια αυτή συνεργεία – με τις κυβερνήσεις των πλούσιων χωρών να δέχονται να εμβολιαστούν άνθρωποι στις πιο φτωχές περιοχές του πλανήτη πριν από εκατομμύρια τους πολιτών – είναι τόσο σημαντική γιατί απλούστατα είναι αναγκαία. Όσο νωρίτερα οι άνθρωποι σε όλες τις γωνιές του πλανήτη προστατευτούν, τόσο γρηγορότερα θα μπορέσουμε να αφήσουμε τέλος στην οξεία φάση της πανδημίας, να επιστρέψουμε στη ζωή να επανέλθει σε μία σχετική κανονικότητα και να επανακινήσουμε τις οικονομίες μας. Γιατί όσο αφήνουμε να παραμένουν μεγάλες κατά τόπους συγκεντρώσεις του ιού, θα παραμένει και η απειλή .
Μία παγκόσμια στρατηγική εξόδου έχει τη μεγαλύτερη πιθανότητα επιτυχίας. Είναι σαφές γιατί τα εμβόλια αργούν τόσο να παρασκευαστούν· πρόκειται για κάτι εξαιρετικά δύσκολο. Όσα βρίσκονται στον προκριματικό στάδιο, πριν από τις δοκιμές σε ανθρώπους, συνήθως έχουν 10% πιθανότητες επιτυχίας. Όσα φτάνουν στο στάδιο των δοκίμων έχουν κάτι λιγότερο από 20%. Ενώπιον τέτοιων πιθανοτήτων, η βέλτιστη επιλογή είναι να συνεργαστούμε και να ποντάρουμε ταυτόχρονα σε διαφορετικές προσπάθειες. Μοιράζοντας μεταξύ τους την επένδυση και το ρίσκο, τα κρατή συλλογικά στηρίζουν την ανάπτυξη μεγάλου αριθμού εμβολίων, αυξάνοντας έτσι τις πιθανότητες επιτυχίας. Αυτό δεν εμποδίζει κάποιες κυβερνήσεις να συνάπτουν διμερείς συμφωνίες με εταιρείες παραγωγής ώστε να εξασφαλίσουν τις απαιτούμενες δόσεις εμβολίου, πράγμα που ήδη κάνουμε αρκετές πλούσιες χώρες. Όμως, συμμετέχοντες και στη συλλογική προσπάθεια, διατηρούν και μία ασφαλιστική δικλείδα, διασφαλίζοντας ουσιαστικά επιπλέον το συμβόλαιο ακόμη και αν διμερείς συμφωνίες δεν τηρηθούν – τείνοντας ησυχία βοήθειας και προς άλλες χώρες, που θα είχαν αλλιώς η περιορισμένη και καθόλου πρόσβαση στο εμβόλιο.
Για τον λόγο αυτό δημιουργήθηκε το πρόγραμμα COVAX. Με τη συμμετοχή σχεδόν το 90% των κρατών παγκοσμίως και υπό τον συντονισμό της οργάνωσης μου, της Gavi, σε συνεργασία με τον Συνασπισμό για τις Καινοτομίες Επιδημιολογικής Ετοιμότητας και τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, το COVAX μεγιστοποιεί την πιθανότητα να έχουμε ασφαλή και αποτελεσματικά εμβόλια για να μπορούμε να τα παραλάβουμε γρήγορα σε μεγάλη κλίμακα. Ο αρχικός στόχος είναι να διατεθούν 2 δισεκατομμύρια δόσεις έως το τέλος του 2021, αριθμός ικανός ώστε να προστατευθούν οι ευπαθείς και υψηλού κινδύνου ομάδες καθώς και εργαζόμενοι πρώτης γραμμής στον χώρο της υγείας.
Έχουμε ακόμη πολύ δρόμο να διανύσουμε, πρώτα για να περάσουν τα εμβόλια από το στάδιο των δοκίμων και να πάρουν τις απαραίτητες εγκρίσεις, διασφαλίζοντας παράλληλα ότι η παραγωγή τους έχει ήδη δρομολογηθεί, ώστε να μην υπάρξουν καθυστερήσεις. Εργαζόμαστε επίσης ώστε να διασφαλίσουμε ότι οι υποδομές, οι βιαστικές αλυσίδες και εμβολιαστές είναι στη θέση τους ώστε να μπορέσουμε να διανύσουμε τάχιστα δισεκατομμύρια δόσεις. Κι όλα αυτά τη στιγμή που τα συστήματα υγείας έχουν πληγεί από την πανδημία, ενώ μία επιδημία παραπληροφόρησης απειλεί να υποσκάψει την εμπιστοσύνη των πολιτών στην ασφάλεια του εμβολίου.
Ωστόσο, και παρά τις προκλήσεις αυτές, στο γεγονός ότι έχουμε φτάσει ως εδώ αποτελεί θετικό σημάδι, όχι μόνο για το πόσο γρήγορα θα θέσουμε τέλος την πανδημία, αλλά και για τη μελλοντική μας ετοιμότητα και αντοχή ενόψει μιας επόμενης πανδημίας. Γιατί γρήγορα θα υπάρξει και η επόμενη: εμφάνιση νέων ιών, δυνάμει πανδημικών αποτελεί μια βεβαιότητα από τη σκοπιά της εξέλιξης. Όντας κάτι περισσότερο από μία πολυμερής λύση σε μία παγκόσμια κρίση, το πρόγραμμα COVAX είναι και το πρώτο βήμα σε μία συλλογική μαθησιακή διαδικασία βελτίωση της παγκόσμιας άμυνας μας – των μηχανισμών παρακολούθησης, έγκαιρης προειδοποίησης και απόκρισης έναντι νέων λοιμώξεων -, ώστε να διασφαλίσουμε ότι, όταν κάτι τέτοιο ξανασυμβεί, θα είμαστε πιο έτοιμοι να δράσουμε.
*Διευθύνων σύμβουλος της Gavi και Συμμαχίας για τα εμβόλια
Πηγή Ειδική έκδοση. Economist
