Του Ηλία Καραβόλια
Μπήκε για τα καλά η κοινωνία «μέσα» στις οθόνες. Άραγε όμως τι σημαίνει αυτό στην πραγματικότητα ; Σημαίνει μάλλον ότι το ανθρώπινο κεφάλαιο δεν «μετακινείται» με τις παλιές ταχύτητες. Η πόλη έχει μειώσει την πυκνότητα της μέσω της απαγόρευσης «άσκοπων» ροών και συναθροίσεων και οι μάζες «μετακινούνται» πλέον περισσότερο μέσα στα δίκτυα.
Ας μην κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλο μας: ο καπιταλισμός (με αιχμή του δόρατος τα κράτη και τα ολιγοπώλια ) «εισήγαγε» με φόρα στα τερματικά τους εργαζόμενους πληθυσμούς (προστατεύοντας τους από τον φονικό ιό) και αφαιρεί «εργασία» από τις ροές πραγματικής παραγωγής, και «αγοραστική δύναμη» από τις ροές εμπορίου. Και με τις κρατικές πιστώσεις στους τραπεζικούς λογαριασμούς εργοδοτών /εργαζομένων, «μετακομίζουν» και οι αναγκαίοι πόροι στις ψηφιακές ροές προσφοράς-ζήτησης.
Και μπορεί τώρα να περπατάμε με άπλετο χρόνο σε πάρκα και δρόμους -λόγω αναστολής εργασιών – όμως όταν επανέλθουμε σε ρυθμούς «κανονικής» παραγωγής θα πρέπει με την «έξυπνη» τηλεργασία να υπάρξει αναγκαστικά υπεραπόδοση στην απασχόληση. Διαφορετικά δεν θα εγγραφεί υπεραξία σε κανένα λογιστικό κατάστιχο (σημ.: δεν θα είμαστε ανταγωνιστικοί, όπως θα μας λένε κυβερνήσεις και δανειστές πριν τους φόρους και τις περικοπές).
Με άλλα λογια : τα απανωτά lockdown είναι στην πραγματικότητα συμπτώματα της καπιταλιστικής «νεύρωσης». Είναι το «προϊόν» της προσπάθειας αναδιάρθρωσης του ανθρώπινου κεφαλαίου για νέα επίπεδα αυξημένης παραγωγικότητας.
Ο καπιταλισμός φαίνεται ότι για ακόμα μια φορά «καίει» κεφάλαιο. Και η πόλη δεν είναι τίποτα άλλο από «συσσώρευση κεφαλαίου». Και το σύστημα βρήκε την μεγάλη ιστορική ευκαιρία να αναδιαρθρωθεί ένεκα της τεχνολογικής υπερεπέκτασης της καινοτομίας μέσα στα ηλεκτρονικά δίκτυα προσφοράς-ζήτησης.
Ο βιοπληροφοριακός και γνωσιακός καπιταλισμός έπρεπε να «χωρέσει» το υποκείμενο μέσα στις ατελεύτητες ψηφιακές ροές των δικτύων. Η συνεχώς αυξημένη απεδαφικοποίηση του κεφαλαίου, ο χωροχρονικός του ιμπεριαλισμός δηλαδή, είχε μόνο μια κατάληξη : να «εγκατασταθεί» μόνιμα το υποκείμενο στην ψηφιακή επικράτεια αφού εφοδιαστεί με χρόνο, και αφού υποτιμηθεί ως «παραγωγικό» κεφάλαιο. Επιστρατεύτηκε δε ο γνωστός συστημικός βραχίονας ( κράτος) για να συντηρήσει με επιδόματα την παραγωγική και καταναλωτική επάρκεια των υποαμειβόμενων πληθυσμών.
Σε αυτό το σκηνικό κρύβεται και μια άλλη σημαντική λεπτομέρεια : με την τηλεργασία θα μειώνονται οι νεκροί παραγωγικά χρόνοι μετακίνησης των εργαζομένων. Δηλαδή θα αυξάνεται η παραγωγικότητα.
Η ενεργειακή αναβάθμιση και η υπερσυνδεσιμότητα μιας πόλης ( 5G) δεν θα είναι τίποτα άλλο από την υπερεπέκταση του παραγωγικού χρόνου εις βάρος της άσκοπης περιπλάνησης των κατοίκων της στο αστικό περιβάλλον.Οι υποδομές δηλαδή θα γίνουν κάτι σαν νέοι «υπερσυντελεστές» παραγωγής.
Εδώ ακριβώς βρίσκεται το κλειδί της κατανόησης για την ριζική μετατόπιση του οικονομικού μοντέλου στην 4η βιομηχανική επανάσταση : οι υποδομές πρέπει να αναδιάρθρωθουν παράλληλα με την αναδιάρθρωση του συντελεστή παραγωγής «εργασία». Το κεφάλαιο δεν θα μπορέσει να επεκταθεί σε νέες αγορές (και με νέους prosumers) αν δεν βελτιωθούν οι υποδομές για συνεχή πρόσβαση και υπερσυνδεσιμότητα.
Γιατί το στοίχημα του μέλλοντος στο απροσδιόριστο όριο της νέας υπερσυσσώρευσης είναι η πρόσβαση : όχι η ιδιοκτησία. Αυτή πλέον θα αφορά μόνο τους κατόχους των σύγχρονων μέσων παραγωγής (λογισμικά)….
