Ένα μέλλον για τη Μητροπολιτική Αθήνα… Του Σταύρου Χρ. Τσέτση

Ο μετέωρος Σχεδιασμός, μιας Πρωτεύουσας σε μεταλλαγή.

Του Σταύρου Χρ. Τσέτση

Στην τρέχουσα συγκυρία, η πρωτεύουσα καλείται να αντιμετωπίσει τις επιπτώσεις μιας σειράς εξελίξεων, άμεσα συναρτώμενων με την ανάπτυξη και λειτουργία του πολεοδομικού της συγκροτήματος, στην κορυφή των οποίων βρίσκονται:

• Η νέα συγχρηματοδοτούμενη Διαρθρωτική Δέσμη της ΕΕ, για το διάστημα 2021-2027, η οποία από τη συγκρότησή της, (συνεχίζει να) αποτελεί την κύρια χρηματοδοτική πηγή βασικών τεχνικών και κοινωνικών υποδομών του Λεκανοπεδίου: Μετρό/υπόλοιπα Μέσα Σταθερής Τροχιάς, στόλος Λεωφορείων (καθαρής πλέον τεχνολογίας), Αερολιμένας Αθηνών, Ενοποίηση Ιστορικών και Αρχαιολογικών Χώρων της Αθήνας, δίκτυα πεζοδρόμων/ ποδηλατοδρόμων/ οδών ήπιας κυκλοφορίας, για να αναφερθούν ενδεικτικά, ορισμένα από τα χαρακτηριστικότερα. Στην ανωτέρω, προστίθενται οι πόροι και οι ενέργειες του Μηχανισμού Ανάκαμψης.
• Παράλληλα, άλλες ευρωπαϊκές τομεακές πολιτικές, εξακολουθούν να ενισχύουν δράσεις βελτίωσης του αστικού και φυσικού περιβάλλοντος της Αττικής: Η περιβαλλοντική στρατηγική, ορίζει στόχους και σταθερότυπα για την ποιότητα της ατμόσφαιρας και των υδάτων. Διαφυλάσσει επίσης, θεσμικά, εφόσον εφαρμοστεί με όρους βιωσιμότητας, προστατευόμενες περιοχές, από (βίαιες κατά κανόνα) τάσεις περαιτέρω αστικοποίησης, τόσο ενδοαστικά, όσο και «extra muros».
• Η Κοινή Πολιτική Μεταφορών των 27, πέραν της προώθησης των δικτύων Μεταφορών & Επικοινωνιών ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος, ενσωματώνει ως κύρια δράση της –ήδη από τα μέσα της δεκαετίας του ’90- τη Βιώσιμη Αστική Κινητικότητα: Στη δε τρέχουσα Προγραμματική Περίοδο, δίνει ιδιαίτερη έμφαση και υψηλή προτεραιότητα, στις Πράσινες Μετακινήσεις στις Πόλεις –εξέλιξη σαφώς θετική για τον «συγκοινωνιακό χάρτη» της Μείζονος Περιοχής της Πρωτεύουσας.
• Η Ερευνητική & Τεχνολογική Πολιτική των Βρυξελλών, διασφαλίζει εδραίες προϋποθέσεις δημιουργίας/ στήριξης/ προώθησης/ λειτουργίας δομών καινοτομίας: Άξονας τέτοιων δράσεων η συνεργασία, τόσο διεθνικά, όσο και εθνικά, Κέντρων Καινοτομίας με Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις και η διάχυση των Ερευνητικών αποτελεσμάτων στον τοπικό και ευρύτερο οικονομικό ιστό.Η προοπτική της Δυτικής Αττικής –του ισχυρού, πλην «ανοχύρωτου» από πλευράς υποδομών, παραγωγικού πυρήνα της Περιφέρειας- είναι χαρακτηριστική (Σταύρος Τσέτσης & Συνεργάτες: Αναπτυξιακό Σχέδιο Δυτικής Αττικής 1993-1994, Περιφέρεια Αττικής & Τσέτσης, 2017).
• Η εμπειρία έχει ωριμάσει την εφαρμογή των τεχνικών αυτοχρηματοδότησης στην υλοποίηση έργων κλίμακας υποδομών μεταφορών («Αττική Οδός») και πέραν αυτών της οδοποιίας και του περιβάλλοντος. Η ΕΤΕπ στηρίζει τέτοιες δράσεις, εφόσον μεταξύ των άλλων, πληρούν τα κριτήρια περιβαλλοντικής βιωσιμότητας.Είναι ωστόσο, το σύνολο των επιμέρους ευρωπαϊκών στρατηγικών –πέραν των προαναφερθέντων, που κατατείνουν στην επίτευξη του στόχου της «Πράσινης Συμφωνίας»: τη σταδιακή μετάβαση σε μία εποχή δραστικής μείωσης και εξάλειψης έως τα μέσα του αιώνα των ρυπογόνων εκπομπών & γενικότερα της παγίωσης της καθαρής ενέργειας και της εκπλήρωσης του σκοπού της «κλιματικής ουδετερότητας».

Γεωπολιτικές αναδιατάξεις στη ΝΑ Μεσόγειο.
Η Αθήνα σε νέο ρόλο.

Οι εξελίξεις στην «Ευρωπαϊκή Αρχιτεκτονική» -τη γεωγραφική δηλαδή διάταξη, τη θεσμική μορφή, τη διοικητική δομή και, ουσιαστικά, την πολιτική άρθρωση της ΕΕ- οδηγούν εκ των πραγμάτων σε μια στενότερη συνεργασία της χώρας, με γειτονικά κράτη: τα Τίρανα και τα Σκόπια, αλλά και τρίτα.

Παρότι τα Ιωάννινα και η Θεσσαλονίκη είναι οι πλέον κοντινοί «αναπτυξιακοί συνομιλητές» -και υπό άλλες συνθήκες η Αλεξανδρούπολη- η πρωτεύουσα, ενισχύει την παρουσία και το ρόλο της στη Ν.Α. Μεσόγειο.

Το Λονδίνο, μετά την αποχώρηση από την Ευρωπαϊκή Οικογένεια του Ηνωμένου Βασιλείου, παραμένει διεθνώς, ένα ιδιαίτερα ισχυρό επενδυτικό και χρηματοπιστωτικό κέντρο.

Ωστόσο, ευρωπαϊκές μητροπόλεις ερίζουν για να αντλήσουν οφέλη από τη συμμετοχή της χώρας τους στην ΕΕ: η Φρανκφούρτη, το Ρότερνταμ, το Παρίσι ή η Μαδρίτη. (Politico.eu : March 9, 2021, Brexit triggers exodus of Japanese firms from UK to EU. Financial Times: February 10,2021, Amsterdam ousts London as Europe’s top share trading hub. Financial Times: December 9, 2020, Future of the City: How London’s reach will shrink after Brexit.).

Η Αθήνα, με συγκριτικό πλεονέκτημα τα πρωτεία της χώρας στις θαλάσσιες μεταφορές, διεκδικεί με αξιώσεις μερίδιο από τη νέα πραγματικότητα.

Η μη παρουσία ωστόσο στην πρωτεύουσα, έδρας διεθνών οργανισμών -η οποία δεν αιτιολογείται, πρωτίστως λόγω του μεγέθους της Ελληνόκτητης Ναυτιλίας, του Λιμένα Πειραιά και το Ιστορικό και Αρχαιολογικό της διαμέτρημα- συνιστά έλλειμμα ανταγωνιστικότητας, στον συναγωνισμό των διεθνών μητροπολιτικών συγκροτημάτων.

Σημειώνεται ότι, από τις επτά πόλεις/ υποψηφιότητες, που συναγωνίζονται για να φιλοξενήσουν το νέο «Cyber Center» της ΕΕ, δομή η οποία θα διαχειριστεί τους ευρωπαϊκούς πόρους για την ασφάλεια του Κυβερνοχώρου -Bruxelles, Munich, Warsaw, Vilnius, Luxembourg, Bucharest και León/Ĕ (politico.eu, 8/12/2020)- δεν υπήρξε καμία ελληνική.

• Οι αναδυόμενοι γεωπολιτικοί συσχετισμοί συνεργασίας στον Μεσογειακό χώρο στον πολιτικό/ αμυντικό κυρίως τομέα (Ελλάδα – Κύπρος – Γαλλία – Ισραήλ- HAE – Αίγυπτος), ισχυροποιούν την πρωτεύουσα ως διεθνή πόλο, με επιπτώσεις που αποτυπώνονται και χωρικά (πχ. υποδομές στο θαλάσσιο τομέα, ελεύθερο χρόνο/ αναψυχή, ενέργεια, Ε&Τ).Ειδικότερα, ενδυναμώνουν την Αθήνα -μέλους της ΕΕ και του ΝΑΤΟ- ως παράγοντα σταθερότητας και ως κέντρο διεθνούς πολιτικής, καθιστώντας την πιο ελκυστική, με χωρικές προεκτάσεις και στις σχετικές υποδομές.
• Η ανάδυση της χώρας ως ενεργειακού κόμβου, αντανακλάται (και) στην πρωτεύουσα. Όπως και οι επενδυτικές πρωτοβουλίες που σημειώθηκαν με την εγκατάσταση στην Αθήνα εταιρικών ομίλων, πρωτοπόρων διεθνώς στην Καινοτομία.
• Οι Τεχνολογίες Πληροφόρησης, επέτρεψαν ήδη από τριακονταετίας και πλέον – την σταδιακή αποδέσμευση των ανθρώπινων δραστηριοτήτων, από τον παραδοσιακά «στατικό τόπο» και την ανάδυση ενός (διαδικτυακού) «χώρου επικοινωνίας». Πέρα από τις καθοριστικές επιπτώσεις στη χωροταξική δομή και πολεοδομική άρθρωση του αστικού φαινομένου, η νέα πραγματικότητα επιτρέπει σε δραστηριότητες και στελέχη -τους λεγόμενους «urban nomads»-, να δραστηριοποιούνται ανεξάρτητα από την έδρα, σε ελκυστικούς τόπους που επιθυμούν. Η πρωτεύουσα προσφέρει εξαιρετικές συνθήκες προσέλκυσης ενός τέτοιου ανθρώπινου δυναμικού, σε διεθνές επίπεδο.
• Η αύξηση του κτιριακού αποθέματος και των σχετικών υποδομών ελεύθερου χρόνου/ αναψυχής/ πολιτισμού, σε συνάρτηση με μία (διαφαινόμενη) τάση τουριστικής ζήτησης για την Αθήνα (συμπεριλαμβανομένου του Airbnb), κατατάσσει/ενισχύει περαιτέρω την πρωτεύουσα ως παγκόσμιο τουριστικό προορισμό. Ασφαλώς πρωτεύοντα ρόλο σ’ αυτήν την βάσιμη προοπτική , διαδραματίζει ο πολιτισμός.
• Η χάριν ευποιίας δημιουργία/ λειτουργία Ιδρυμάτων Πολιτισμού των τελευταίων χρόνων («Σταύρος Νιάρχος», «Στέγη», «Αικ. Λασκαρίδη», «Β&Ε Γουλανδρή», «Μ. Τσάκου», «Β&Μ Θεοχαράκη» κ.α.-, εμπλούτισε παλαιότερα («Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Γουλανδρή», «Μουσείο Κυκλαδίτικης Τέχνης», «Μουσείο Μπενάκη», κ.α) . από κοινού δε, με ένα πλούσιο πλέγμα δημόσιων δομών Πολιτισμού και πλήθος μοναδικών τεκμηρίων του παρελθόντος -και ένα πολιτισμικό ανθρώπινο δυναμικό, γεμάτο δημιουργικό δυναμισμό- εντάσσουν την Αθήνα στους νέους πόλους παγκόσμιου πολιτιστικού ενδιαφέροντος (ενδεικτικές οι αναφορές των «Financial Times» της 6/9/2020: Athens, an art capital arises. The cultural crucible of the ancient World is emerging a contemporary art hub», που έπεται ενός άλλου ρεπορτάζ του BBC (9/5/2017): «Can Athens become Europe’s new art capital? »).
• Πρόκληση για την πολιτεία, η σύνδεση τους με ένα διακριτό δίκτυο πολιτιστικών διαδρομών και η περαιτέρω διάχυση στην κοινωνία. όπως και η ενοποίηση των χωρικών «ζητημάτων» και «σπαραγμάτων» άλλων εποχών, εντός της Αττικής.

Αναφυόμενοι παράμετροι, καινούργιες προκλήσεις

Στις ανωτέρω εξελίξεις θα πρέπει να ληφθούν υπόψη και να συμπεριληφθούν στον σχεδιασμό, οι παράμετροι εκείνοι, που συνδέονται με διεθνείς και κοινοτικές (ΕΕ) δεσμεύσεις:

• Η ψηφιακή μετάβαση στις πόλεις, στα πλαίσια της «Ψηφιακής Στρατηγικής της Ενιαίας Αγοράς».
• Η διαμόρφωση ενός νέου χωρικού αρχετύπου, βασισμένη στις αρχές της κυκλικής οικονομίας, ενός «Αειφόρου Αστικού Υποδείγματος» (World Economic Forum: Circual Economy in Cities, 2018).
• Η υλοποίηση των αρχών της «κλιματικής ουδετερότητας» στη Μητροπολιτική συνάθροιση της πρωτεύουσας.
• Η εφαρμογή των δεσμεύσεων των Ευρωπαϊκών στοχεύσεων για τη Θαλάσσια Χωροταξία, τομέας ιδιαίτερου ενδιαφέροντος, για την Αττική, δεδομένου του εύρους του παραλιακού της μετώπου.
• Η πολιτική των «γαλάζιων και πράσινων διαδρομών» – συνιστά επίσης προτεραιότητα, σε θεσμικό και επιχειρησιακό επίπεδο.
• Η ενεργή συμμετοχή με πρωτοποριακό ρόλο σε διεθνικές, κοινοτικές ή συλλογικές πρωτοβουλίες και δράσεις, φιλοπεριβαλλοντικού χαρακτήρα και στα δίκτυα του «Green City Accord».
• Σε ένα τέτοιο πλαίσιο, οι παραδοσιακές χωροταξικές παρεμβάσεις- Ρυθμιστικό Σχέδιο, Δίκτυο Προστατευταίων/ Προστατευόμενων περιοχών, «Ευφυείς Μετακινήσεις» – αποκτούν ένα αποτελεσματικότερο και καινοτόμο χαρακτήρα.

Η πόλη της Γηραιάς Ηπείρου επινοεί το (νέο) αποτύπωμά της

Η ανοιχτή στο κοινό συζήτηση για το δημόσιο χώρο στη Βαρκελώνη, πέρασε, από τις δυσμενείς επιπτώσεις του μαζικού τουρισμού στον αστικό της ιστό, σε νέες προσεγγίσεις για τη βελτίωση της ποιότητας του αέρα και τη μείωση του θορύβου: Τα περιοριστικά μέτρα στην κυκλοφορία, λόγω της πανδημίας, βελτίωσαν την ατμόσφαιρα και την ηχητική προστασία. παρακινώντας κατοίκους και το Δήμο να στηρίξουν περαιτέρω τη πολιτική εξυγίανσης των “superblock” του Σχεδίου Cedra, του 1851 : τη λειτουργική ενοποίηση των εσωτερικών χωρίων των οικοδομικών τετραγώνων, προς όφελος των κοινόχρηστων χώρων (Jaume Barnada, Βαρκελώνη, στο: «Μνήμη και Αστικό Φαινόμενο», συλλογικό έργο, Μίλητος, 2018).

Πόλεις όπως το Turku, στην πρωτοπόρο σε περιβαλλοντικά ζητήματα Φινλανδία, συνδέουν την κυκλική οικονομία, με την κλιματική ουδετερότητα.

Το Amsterdam επίσης, ενθαρρύνει τη συμμετοχή των κατοίκων της στους τοπικούς στόχους κλιματικής ουδετερότητας.

Οι εμπλεκόμενοι φορείς του Milano -Περιφέρεια, Δήμος, Μητροπολιτική Πόλη- συνεργάζονται για τις υποδομές, στα πλαίσια των Χειμερινών Ολυμπιακών Αγώνων «Milano – Cortina 2026», αποσκοπώντας στο να δημιουργήσουν μία νέα αστική «smart» κεντρικότητα, στη συνοικία Santa Giulia – τόπος συλλογικής ανάπτυξης και κέντρο κοινωνικότητας.

Το Παρίσι, σε μία προσπάθεια (επαν)επινόησης του ιστού της, προώθησε την έννοια της «πόλης των 15 λεπτών»: μία σχεδιαστική σύλληψη, που επιδιώκει να αποδώσει στους κατοίκους της ότι χρειάζονται, σε απόσταση που μπορεί να διανύσει ένας πεζός ή ποδηλάτης, εντός του χρονικού αυτού ορίου. Η περίοδος εγκλεισμού λόγω κορωνοϊού, έδωσε ευρύτερη ώθηση σ’ αυτήν την ιδέα, με την Στοκχόλμη, να
«μειοδοτεί» στην «1 minute city».

«Η Ευρωπαϊκή μητρόπολη μετά την πανδημία.

Τα συνεπακόλουθα της πανδημίας περιοριστικά μέτρα, έγιναν η αιτία να ιδωθεί η πόλη –το αστικό φαινόμενο- υπό μία άλλη οπτική. Δεν είναι άλλωστε η πρώτη φορά που θέματα δημόσιας υγείας σε εκτεταμένη κλίμακα, αναγκάζουν το κράτος να παρέμβει σε ενέργειες πολεοδομικής εξυγίανσης:
Οι έντονες τάσεις αστυφιλίας που σημειώθηκαν μετά την τρίτη δεκαετία του 19ου αιώνα στο Παρίσι και η στέγαση νέου πληθυσμού σε ανθυγιεινές συνθήκες, βρίσκονται στην αφετηρία των μεγάλων παρεμβάσεων του Ναπολέοντα ΙΙΙ, διά της «χαλύβδινης χειρός» του Βαρώνου George Eugene Haussmann, να αναδιαρθρώσει, με ευρύτατες κατεδαφίσεις και νέους λεωφόρους, τη Γαλλική πρωτεύουσα.

Το Μεγάλο Νέφος («Great Smog») του Λονδίνου το 1952, οδήγησε στη στροφή από το κάρβουνο, στο αέριο (Clean Act, 1956).

Σήμερα, γίνεται πιο αποδεκτό, ότι οι υψηλοί συντελεστές δόμησης και η πυκνή κτιριακή διάταξη εντός του σύγχρονου πολεοδομικού ιστού σε εκτεταμένη κλίμακα, ιδίως ως «αστικού continuum» παραμένουν -όπως στο παρελθόν «Les Ilots insalubres» στο Παρίσι-, επιβαρυντικός παράγοντας για τη δημόσια υγεία.

Όπως και για το μικροκλίμα μιας ενότητας κατοικίας: η «Le Monde» (22/2/2021), στο άρθρο της «Ηρεμία, κόστος διαβίωσης, χώρος, οι μεσαίου μεγέθους πόλεις παίρνουν τη ρεβάνς τους», δίνει το μέτρο και τις τάσεις, που δείχνουν να χαρακτηρίζουν το τέλος της ελκυστικότητας των μητροπόλεων, όπως τουλάχιστον τη γνωρίζαμε.

Αξίζει να σημειωθεί ότι ως αντίδοτο στη «συμπαγή» βιομηχανική πόλη του πρώτου μισού του 19ου αιώνα, προτάθηκαν: η “Γραμμική Πόλη» («Ciutad lineal») του Soria y Mata, το «υπόδειγμα των τριών ανθρώπινων εγκαταστάσεων» του Le Corbusier, η «Broadacre City» του Frank Loyd Wright, η γραμμική αστική διάταξη των Ρώσων «από-πολεοδομών», η «Garden CIty» του Ebenezer Howard. Θεωρητικές συλλήψεις, οι οποίες μερικά ή συνολικά -όπως στο Λονδίνο, η τελευταία-βρήκαν πεδίο εφαρμογής στην πολεοδομική πρακτική, τουλάχιστον των μορφολογικών/ δομικών στοιχείων. Η επαναφορά ως αρχέτυπου της λεγόμενης «συμπαγούς πόλης», ως πανάκεια στην παθογένεια της οικιστικής εξωαστικής κοιλίδων- συνιστά αναχρονισμό. ο οποίος απάδει ως απάντηση, στις χρόνιες και νέες προκλήσεις του αστικού φαινομένου.

Η πολυκεντρική νέα Μητρόπολη.

Η διεθνής εμπειρία, κατέδειξε επαρκώς, ότι στα δοκιμασμένα αστικά παραδείγματα μελλοντικής διάταξης του «Urbis»- σ’ αυτά που αναφέρθηκαν, θα μπορούσαν να προστεθούν: η ακτινική ή και η ορθογώνια συναρμογή, προδήλως προσαρμοσμένα ή συνδυασμός- δίνοντας διέξοδο στην (προβλεπόμενη) οικιστική δυναμική στην Αττική.

Η απάντηση, είναι η πολυκεντρική μητροπολιτική συνάρθρωση, του μελλοντικού πολεοδομικού συγκροτήματος της πρωτεύουσας, η οποία συναπαρτίζεται από χωρικές ενότητες διαφοροποιημένων σχεδιαστικών αρχών ή αυθόρμητων/ οργανικών. Όπου τα δυναμικά της στοιχεία δεν επικεντρώνονται σε ολιγοπολικούς πυρήνες, αλλά διατάσσονται αποκεντρωμένα στους κόλπους της.

Οι αναφυόμενες προγραμματισμένες ή δρομολογημένες κεντρικότητες της Μείζονος Αθήνας – ενδεικτικά: Αερολιμένας Αθηνών, το «incognito» του Ελληνικού, το Φάληρο/ «Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος», κ.α.- και οι «άξονες υπεροχής» (Λεωφόρος Συγγρού, Κηφισίας, Αθηνών, κ.α., με την προϋπόθεση σχεδιασμού/ θεσμοθέτησης, είναι απολύτως αναγκαίες για την εξισορρόπηση του Λεκανοπεδίου. ‘Όπως και νέες κεντρικότητες: ένας νέος πόλος στην ευρύτερη περιοχή Μάνδρας / Ελευσίνας.

Σήμερα, μία μορφή πολυπολικότητας και ανεπτυγμένων αξόνων στη πολεοδομική συνάθροιση του Λεκανοπεδίου, εκτυλίσσεται οργανικά, περισσότερο ή λιγότερο ασύμπτωτα με τις σχεδιαστικές προθέσεις του ισχύοντος θεσμικού πλαισίου. Ένας επιπρόσθετος λόγος, ώστε να υπάρξει συνέχεια στο πρώτο βήμα του ισχύοντος Ρυθμιστικού: Η επικαιροποίηση του.

Ο μετασχηματισμός των προβληματικών/ υποβαθμισμένων / παθογενών χωρικών ενοτήτων σε πιο βιώσιμες συνθήκες, συνιστά μία άλλη, μείζονα πρόκληση, «κλειδί» για το μέλλον της ευρύτερης περιοχής της πρωτεύουσας. Εξέλιξη η οποία απαιτεί αστική πολιτική, επεκφρασμένη ως Χωροταξικό Περιφερειακό Σχέδιο.

Το πάγιο αίτημα των Αναπλάσεων/ Εξυγιάνσεων των περιοχών κατοικίας, στις υποβαθμισμένες συνοικίες πρωτίστως, συνιστά προτεραιότητα. ΟΤΑ & Περιφέρεια ως συμπράξεις, μπορούν, ως μία μορφή περιβαλλοντικού προβλήματος και ζητήματος συνοχής, να αξιοποιήσουν τα ευρωπαϊκά εργαλεία της νέας περιόδου, πειραματικά κατ’ αρχήν, για ειδικές περιπτώσεις : αστικές περιοχές/ πρωτίστως κατοικίες, με υψηλό ποσοστό ανεργίας ή (και) πληγέντων από τον ιό covid-19.

Η διεύρυνση των στόχων ενοποίησης των ιστορικών χωρών, με επέκταση και σε «extra muros» χώρους αρχαιολογικού ενδιαφέροντος, αποτελεί αναγκαιότητα. Στο ισχύον Ρυθμιστικό, καταγράφονται συγκεκριμένες διαδρομές Ανάπλασης περιμετρικών τους περιοχών και εισαγωγής μεθόδων καινοτομίας -οι οποίες παραμένουν προκλήσεις.

Αναφορικά με τον κρίσιμο τομέα των αστικών μετακινήσεων εντός του Λεκανοπεδίου, η Ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής «Η Στρατηγική Αειφόρου και Ευφυούς κινητικότητας- θέτοντας τις Ευρωπαϊκές Μεταφορές στο δρόμο για το Μέλλον» (9.12.2020), δίνει βιώσιμες κατευθύνσεις: Η επιτυχία του Ευρωπαϊκού «Green Deal» -διασταλτικά και κατ’ επέκταση, της Μητροπολιτικής Αθήνας- συναρτάται από την ικανότητα να καταστεί το συνολικό σύστημα μεταφορών της, αειφόρο.

Οι νέες τεχνολογίες ενισχύουν τις Πράσινες Μετακινήσεις.

Είναι επίσης σημαντικό, να γίνει υπέρβαση των αντιλήψεων εκείνων, που συρρικνώνουν τη θεώρηση των «Πράσινων Μετακινήσεων» σε ποδηλατοδρόμους (μόνον) και προώθηση της ηλεκτροκίνησης. Μία τέτοια στρατηγική, οφείλει να λάβει υπόψη τις δραματικές αλλαγές στα σύγχρονα μέσα και τους αναδυόμενους τρόπους αστικών μετακινήσεων, με βάση την καινοτομία.

Επίσης, το ασύμπτωτο Τέχνης και Δημοσίου Χώρου (συμπεριλαμβανομένου του Μετρό και των άλλων ΜΜΜ), δεν μπορεί να αποτελεί την εξαίρεση στην ευρωπαϊκή αστική πρακτική.

Κρίσιμα ζητήματα σχεδιασμού.

Η σεισμική οικονομική κρίση της τελευταίας δεκαετίας, ιδιαίτερα εμφανής και πιεστική στην πρωτεύουσα, θέτει παράλληλα με τις χωρικές, κρίσιμες προτεραιότητες στο σχεδιασμό, με άξονες: την αύξηση της απασχόλησης, την καταπολέμηση της εργασιακής ανέχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού, την προστασία ευάλωτων νοικοκυριών, την αντιμετώπιση προσφυγικών ροών, την αποτροπή φαινομένων κοινωνικής έξωσης.

• Είναι κατάλληλη η συγκυρία άρσης μιας ασύγγνωστης παράλειψης : της συγκρότησης μιας πολιτικής, βάσει ενός ειδικού Αναπτυξιακού Σχεδίου για τη Δυτική Αττική, με κατεύθυνση: την ανασυγκρότηση του παραγωγικού της ιστού, με δημιουργία καινοτόμων δομών στήριξης ΜΜΕ, με έμφαση στον ναυτιλιακό τομέα και την (επαν)οργάνωση του Παραλιακού της Μετώπου.
• Απαιτείται παράλληλα ένα φιλόδοξο Σχέδιο Οικιστικής Εξυγίανσης/ Ανάπλασης/ (επαν)οργάνωσης της Ανατολικής Αττικής, που θέτει ως βασική στόχευση την αναβάθμιση του δημόσιου χώρου.

Η Αθήνα, με την ανάληψη των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004, δεν προνόησε να αξιοποιήσει μελλοντικά, (τουλάχιστον) ένα κομμάτι της κληρονομιάς των Ολυμπιακών Εγκαταστάσεων. Η αναθεώρηση (τότε) του Ρυθμιστικού Σχεδίου, βάσει του οποίου οι μελλοντικές εξελίξεις της Αθηναϊκής Μητρόπολης θα είχαν οργανική σχέση με τις ιδιαίτερου εύρους ολυμπιακές και συνοδευτικές παρεμβάσεις, δεν θεωρήθηκε σκόπιμη.

Δεδομένων των πολύπλευρων, με σαφείς και προβλεπόμενες δραστικές επιπτώσεις στη χωροταξική άρθρωση και λειτουργία του Λεκανοπεδίου, μία αντίστοιχη «αστοχία» σήμερα, θα στερήσει στην Περιφέρεια Αττικής, τις συνέργειες, τα πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα και την αποτελεσματικότητα των σχεδιασμένων ευρωπαϊκών/ διεθνών/ εγχώριων επεμβάσεων:
Η νέα δέσμη, δεν μπορεί να είναι απλά ένα «άθροισμα έργων». ούτε να ακολουθεί ασθμαίνοντας τις ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες και τις διεθνείς στοχεύσεις, στον τομέα του χωροταξικού προγραμματισμού.

Η Αθήνα δεν μπορεί να έπεται, αλλά να πρωτοπορεί στις εξελίξεις που αφορούν στο αστικό της μέλλον. Αυτή είναι η υποχρέωση στην «Next Generation» της. Αυτό υπαγορεύει η ιστορία της.