Πλήρη στήριξη στη Λευκωσία παρείχε ο Επίτροπος Διεύρυνσης της Ε.Ε., Günter Verheugen, προκειμένου να αποφευχθούν οι τουρκικές κινήσεις για να καταστούν οι ρυθμίσεις/πρόνοιες του σχεδίου Ανάν ως πρωτογενές δίκαιο της Ε.Ε. Αυτό πριν το Μπούργκερνστοκ, καθώς εκεί ο Ευρωπαίος Επίτροπος έκανε στροφή και είχε αποδεχθεί ακόμη και τα εγγυητικά «δικαιώματα» της Τουρκίας.
Ο Günter Verheugen είχε τηλεφωνική επικοινωνία με τον Τάσσο Παπαδόπουλο, στις 5 Μαρτίου 2004.
Ο Verheugen διαβεβαίωσε αρκετές φορές τον Παπαδόπουλο ότι δεν μπορεί να γίνει αποδεκτό το ενδεχόμενο η θεμελιώδης συμφωνία του σχεδίου Ανάν να υπερέχει του κοινοτικού δικαίου ή να αντιβαίνει του κοινοτικού δικαίου. Αυτά αναφέρονται και σε πρακτικά συναντήσεων και τηλεφωνικής επικοινωνίας, που περιλαμβάνονται στον τέταρτο τόμο του Αρχείου Τάσσου Παπαδόπουλου (έρευνα/επιμέλεια Γ. Κέντας).
Μετά από αίτημα του Τάσσου Παπαδόπουλου, ο Verheugen ανέλαβε δέσμευση να δώσει οδηγίες στους λειτουργούς της Επιτροπής που βρίσκονταν στην Κύπρο προκειμένου να εξετάσουν τη συμβατότητα των ομοσπονδιακών νόμων του σχεδίου Ανάν με το κοινοτικό δίκαιο.
Σύμφωνα με το πρακτικό της 5 Μαρτίου 2004, ο Παπαδόπουλος έθεσε στον Επίτροπο και δύο άλλα θέματα. Υπενθύμισε τη συνομιλία που είχαν στο γραφείο του de Soto, στην παρουσία του Ντενκτάς, αναφορικά με το πρωτογενές δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, κατά την οποία ο Επίτροπος εξήγησε τη θέση της Ε.Ε. Ο Παπαδόπουλος πρόσθεσε ότι συμφώνησε με τις εξηγήσεις του Επιτρόπου. Είπε ακόμη ότι εκείνο το διάστημα εμφανίζεται μια νέα πρωτοβουλία της Τουρκίας, μέσω μίας επιστολής του υπουργού Εξωτερικών της Τουρκίας κ. Γκιουλ προς τον ίδιον τον Επίτροπο Verheugen. Ο Παπαδόπουλος παρατήρησε ότι, σύμφωνα με πληροφορίες του, η τουρκική πλευρά προβαίνει επίσης σε lobbying σε διάφορα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης προκειμένου να αποδεχτούν παρεκκλίσεις από το κοινοτικό δίκαιο, καθώς και να αποδεχτούν τις παρεκκλίσεις εκείνες ως μέρος του δικαίου της ΕΕ, χωρίς δυνατότητα ανατροπής τους στο μέλλον.
Ο Verheugen απάντησε αμέσως ότι η τουρκική πλευρά θα πάρει ένα καθαρό «όχι» από αυτόν. Τόνισε ότι δεν μπορεί να μπει κάτι τέτοιο μέσα στη Συνθήκη Προσχώρησης της Κύπρου στην Ε.Ε. Θα ήταν αδύνατο, επέμεινε, διότι αυτό θα αναστείλει ολόκληρη τη διαδικασία διεύρυνσης. Ο Verheugen δεν αποδεχόταν καμία παρέκκλιση από το δίκαιο της ΕΕ και διαπίστωσε ότι η Τουρκία χρησιμοποιεί την υπόθεση της Κύπρου ως μέσο για να προωθήσει τα δικά της συμφέροντα.
Ανταποκρινόμενος στις διαπιστώσεις/θέσεις του Verheugen, ο Τάσσος Παπαδόπουλος επεσήμανε ότι, μόλις πριν από λίγο καιρό, τα Κοινοβούλια των κρατών-μελών επικύρωσαν τη Συνθήκη Προσχώρησης της Κύπρου και των άλλων υπό ένταξη χωρών και διερωτήθηκε ποιο θα ήταν το αποτέλεσμα αν γινόταν δεκτό το αίτημα της Τουρκίας. «Η εκ νέου επικύρωση της Συνθήκης Προσχώρησης από τα Κοινοβούλια;», διερωτήθηκε. Ο Επίτροπος υπογράμμισε εκ νέου ότι το όλο θέμα είναι άνευ αντικειμένου και παρατήρησε πως ούτε και την Τουρκία θα βοηθούσε ένα τέτοιο σενάριο, διότι και το πρωτογενές δίκαιο θα μπορούσε να αντικρουστεί (challenged) ενώπιον του δικαστηρίου της Ε.Ε. για παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων πολιτών της. Ο Παπαδόπουλος ανέφερε ότι στις συνομιλίες (μια μέρα πριν από τη επικοινωνία του με τον Verheugen) συζητήθηκε το θέμα της υπεροχής του κοινοτικού δικαίου. Ο Ντενκτάς επέμενε για το συγκεκριμένο θέμα, απαιτώντας να προστεθεί η φράση «without prejudice to the Foundation Agreement». Ο Παπαδόπουλος παρατήρησε ότι, εάν γινόταν αποδεκτή μια τέτοια πρόνοια, θα σήμαινε ότι τα μέρη θα νομοθετούσαν εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Διερωτήθηκε πώς το ευρωπαϊκό δίκαιο θα μπορούσε να υπόκειται σε μια συμφωνία ανάμεσα στα μέρη.
Ο Verheugen είπε ότι αυτό δεν μπορεί να γίνει, δεν μπορεί να υπάρξει οποιοδήποτε άλλο νομικό όργανο από αυτό που προβλέπεται στη Συνθήκη Προσχώρησης, δηλαδή οι πρόνοιες του Πρωτοκόλλου 10. Αυτό, τόνισε, δεν μπορεί να ανατραπεί. Ο Verheugen είπε ακόμα ότι θα είναι πολύ σκληρός για το θέμα αυτό. Χαρακτήρισε την τουρκική ενέργεια ως παρελκυστική τακτική. Ο Παπαδόπουλος είπε ότι θα είναι αντιπαραγωγική μια τέτοια εξέλιξη διότι δεν μπορεί να δει πώς οι Ελληνοκύπριοι θα μπορούσαν να ψηφίσουν θετικά στο δημοψήφισμα αν η Κύπρος θα είναι δεύτερης κατηγορίας μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Ο Verheugen υποσχέθηκε στον Παπαδόπουλο ότι κάτι τέτοιο δεν πρόκειται να συμβεί, δεν πρόκειται να το αποδεχθεί. Στην ίδια συνομιλία, ο Παπαδόπουλος ήγειρε και ένα δεύτερο θέμα που αφορούσε στην αναλυτική εξέταση του κοινοτικού κεκτημένου, μέσα στο πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών, από την επιτροπή που συνεστήθη για το σκοπό αυτό. Το θέμα είχαν συζητήσει με τον Επίτροπο κατά την προηγούμενη επίσκεψή του στην Κύπρο, καθώς και σε άλλες περιπτώσεις. Επεσήμανε ότι η αναλυτική εξέταση του κοινοτικού κεκτημένου περιορίζεται, προς το παρόν, στους «τουρκοκυπριακούς νόμους». Σε προηγούμενη συζήτηση Verheugen-Παπαδόπουλου, είχε λεχθεί ότι θα ήταν πολύ χρήσιμο αν η εξέταση επεκτεινόταν και στους ομοσπονδιακούς νόμους. Ο Παπαδόπουλος ζήτησε τη συνδρομή του Επιτρόπου, έτσι που να εξεταστούν και οι σχετικοί ομοσπονδιακοί νόμοι που υπεβλήθησαν από την ελληνοκυπριακή κοινότητα στην τεχνική επιτροπή για τις νομοθεσίες. Πρόσθεσε ότι δεν μπορεί κατ’ ουδένα λόγο να είναι ζημιογόνο αν εξεταστεί η συμβατότητα και των νόμων αυτών με το κοινοτικό κεκτημένο. Οι νόμοι αυτοί, σημείωσε, έχουν συμφωνηθεί από τα μέρη και θα ήταν πολύ χρήσιμο να υπήρχαν και οι απόψεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ο Verheugen απάντησε ότι δεν βλέπει να υπάρχει πρόβλημα, εκτός και αν αυτό σημαίνει μεγάλο φόρτο ή τεχνικές δυσκολίες για την υποεπιτροπή.
Verheugen και Παπαδόπουλος συζήτησαν σε λεπτομέρεια και εν εκτάσει για τα ζητήματα αυτά. Υπάρχουν λεπτομέρειες στα έγγραφα που δημοσιεύονται στον σχετικό τόμο του Αρχείου Τάσσου Παπαδόπουλου. Η όλη συζήτηση έγινε σε διάστημα μερικών μηνών. Ο Verheugen είχε ξεκάθαρη θέση ότι δεν μπορούν να υπάρξουν παρεκκλίσεις από το κοινοτικό δίκαιο. Δεσμεύθηκε ότι η Ε.Ε. θα αποτρέψει την προσπάθεια της Τουρκίας να μετατρέψει παρεκκλίσεις από το κοινοτικό δίκαιο ως δεσμευτικό νομικό πλαίσιο για την Ε.Ε. και τα κράτη-μέλη της. Ο Verheugen εξέφρασε επίσης τη σαφή του δέσμευση να εξεταστούν οι νομοθεσίες του σχεδίου Ανάν σε σχέση με το κοινοτικό δίκαιο. Όμως στο τέλος δεν έγιναν ενέργειες προς αυτές τις κατευθύνσεις από πλευράς Ε.Ε. Ο Verheugen έκανε πρόταση προς τον Παπαδόπουλο για σχολαστική εξέταση του σχεδίου Ανάν έναντι του κοινοτικού δικαίου, πρόταση που ο δεύτερος αποδέχθηκε και ενήργησε για την υλοποίησή της. Σε αλληλογραφία που ακολούθησε, μετά από επιμονή Παπαδόπουλου για υλοποίηση της συμφωνίας που επιτεύχθηκε για εξέταση του σχεδίου Ανάν έναντι του κοινοτικού δικαίου, ο Verheugen ανέφερε ότι θα αναθέσει το έργο αυτό στον εκπρόσωπο της Ε.Ε. στην Κύπρο, Adriaan van der Meer. Στη συνέχεια όμως ο Verheugen δεν υλοποίησε τις δεσμεύσεις που ανέλαβε. Αντίθετα, άλλαξε άρδην τη στάση του. Το τι συνέβη είναι θέμα προς διερεύνηση. Η αλλαγή στάσης επιβεβαιώθηκε στο Μπούργκενστοκ.
Λίγες μέρες πριν από το δημοψήφισμα στην Κύπρο, ενώπιον του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, την 21η Απριλίου 2004, ο Verheugen κατήγγειλε την Κυβέρνηση της Κύπρου ότι τον παραπλάνησε. Την ίδια ημέρα ο Κύπριος Πρόεδρος απάντησε με επιστολή στον Επίτροπο, εξηγώντας του λεπτομερώς τι συζήτησαν και τι συμφώνησαν. Αργότερα, μετά το δημοψήφισμα, όταν συναντήθηκαν τον Ιούνιο του 2004, ο Verheugen ξεκαθάρισε ότι δεν αναφερόταν στον Παπαδόπουλο και ότι τέτοιο θέμα δεν υπάρχει.
Επιστολές στον Ανάν για εποίκους
Ένα από τα ζητήματα που προέκυψαν εν όψει του δημοψηφίσματος στην Κύπρο ήταν και η συμμετοχή των εποίκων στην ψηφοφορία που θα διεξαγόταν στα κατεχόμενα. Ο Τάσσος Παπαδόπουλος απέστειλε δυο επιστολές προς τον Γ.Γ. του ΟΗΕ, Κόφι Ανάν, για το θέμα αυτό, εκφράζοντας τη διαφωνία του για το ενδεχόμενο συμμετοχής των εποίκων στο δημοψήφισμα. Τη διαφωνία του για το ενδεχόμενο αυτό εξέφρασε και στο παρελθόν.
Η Γραμματεία των Η.Ε. φαίνεται να μην έλαβε υπόψη τις θέσεις Παπαδόπουλου για το θέμα. Στις επιστολές Παπαδόπουλου προς Ανάν, ημερομηνίας 21 και 22 Μαρτίου, εκφράζεται η αντίθεσή του «στη συμμετοχή Τούρκων εποίκων στο δημοψήφισμα που θα διεξαχθεί στην τουρκοκυπριακή κοινότητα». Ο Κόφι Ανάν απάντησε στις 23 Μαρτίου 2004. Στην επιστολή του, υποστηρίζει ότι δεν είναι μέρος της αποστολής του ο καθορισμός των ψηφοφόρων που θα συμμετάσχουν στο δημοψήφισμα που θα διεξαχθεί από την τουρκοκυπριακή κοινότητα. Εκτιμά ότι αυτό θα ήταν πρακτικά αδύνατο να γίνει. Σημειώνει ότι σε περίπτωση που επιχειρηθεί ο καθορισμός των ψηφοφόρων τα δημοψηφίσματα δεν θα είναι δυνατόν να διεξαχθούν πριν από την 1η Μαΐου 2004.
Η πρόθεση Ανάν ήταν να παρουσιάσει το ζήτημα της παράνομης συμμετοχής των εποίκων ως διαδικαστικό. Σε μία εκ των επιστολών του παραδέχθηκε ότι ο Παπαδόπουλος είχε θέσει ενωρίς, από το 2003, την αντίθεσή του για τη συμμετοχή των εποίκων στο δημοψήφισμα. Σε μια προσπάθεια να εξηγήσει τη μη ανταπόκριση των Η.Ε. σε ένα τόσο σοβαρό ζήτημα, ο Ανάν έγραψε σε επιστολή του ότι θεώρησε πως η ελληνοκυπριακή κοινότητα θα είχε αποσύρει σιωπηλά την αντίθεσή της για τη συμμετοχή των εποίκων στο δημοψήφισμα. Ο Παπαδόπουλος εξήγησε ότι η διαφωνία και αντίθεση της ελληνοκυπριακής κοινότητας στη συμμετοχή των εποίκων στο δημοψήφισμα δεν έχουν αρθεί και τα Η.Ε. θα πρέπει να αναλάβουν δράση προκειμένου να μην νοθευτεί η βούληση των Τουρκοκυπρίων και να μην προκληθεί ένα κακό προηγούμενο. Ήταν ένα ακόμη κεντρικό ζήτημα της διαδικασίας των συνομιλιών το οποίο αγνόησε η Γραμματεία των Η.Ε.
Σε επιστολή του Τάσσου Παπαδόπουλου προς τον Κόφι Ανάν, καθώς και σε επιστολές σε ηγέτες κρατών, όπως η επιστολή προς Τόνι Μπλερ, τόσο πριν όσο και μετά το δημοψήφισμα, ο Κύπριος Πρόεδρος διαπίστωνε ότι οι εμπλεκόμενοι στη διαδικασία ενδιαφέρονταν πώς να ικανοποιήσουν τις απαιτήσεις της Τουρκίας και αγνοούσαν τις απαιτήσεις της μεγαλύτερης κοινότητας στην Κύπρο, των Ελληνοκυπρίων. Αυτό, θεώρησε ο Παπαδόπουλος, δυσχέραινε τη θέση των Ελληνοκυπρίων, οι οποίοι έβλεπαν τα Η.Ε. να μην ενδιαφέρονται για τις βασικές τους ανησυχίες.
Πηγή: www.philenews.com
