Του Κώστα Χριστίδη*
Πολύς λόγος γίνεται για τις εισοδηματικές ανισότητες και τους τρόπους καταπολέμησής τους. Εντός των συνόρων μίας χώρας ο ορθότερος τρόπος, τον οποίο υιοθετούν σταδιακά ολοένα περισσότερες κυβερνήσεις, περιλαμβανομένης και της κυβέρνησης Μητσοτάκη (ενώ, αντιθέτως, ήταν απρόθυμη η προηγούμενη κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ), είναι η καθιέρωση ενός ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος που καλύπτει όλες τις βασικές ανάγκες των άτυχων και αναξιοπαθούντων ατόμων. Αντιθέτως, είναι άδικη και αναποτελεσματική η θέσπιση πολύ υψηλών, δήθεν ‘’προοδευτικών’’ και στην ουσία δημευτικών φορολογικών συντελεστών, που αποτρέπουν την πραγματοποίηση επενδύσεων και την ανάπτυξη θαυμάσιων, φυσικών καλλιτεχνικών, αθλητικών, επιστημονικών και λοιπών ταλέντων. Με ποιο συντελεστή θα έπρεπε να φορολογηθεί π.χ. το ύψους 226 εκ. δολαρίων συμβόλαιο του Γιάννη Αντετοκούμπο με την ομάδα των Milawkee Bucks ;
Εκτός συνόρων και σε παγκόσμιο επίπεδο, μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο η ανισότητα – αντίθετα με ό,τι πολλοί νομίζουν – έφθασε σε μία κορύφωση κατά τις τρεις δεκαετίες 1950 – 1970 και άρχισε να μειώνεται σταθερά από τα τέλη της δεκαετίας του 1980, παράλληλα με την ανάπτυξη της παγκοσμιοποίησης. Η εξέλιξη αυτή (σε πλανητικό, επαναλαμβάνω, επίπεδο) κατέστη δυνατή από την τεχνολογική πρόοδο, την πτώση του κομμουνισμού και την σταδιακή επικράτηση φιλελεύθερων οικονομικών αντιλήψεων, παράγοντες που διευκόλυναν την διακίνηση αγαθών, κεφαλαίων και προσώπων και την μεγάλη διεύρυνση του παγκόσμιου εμπορίου.
Από γεωγραφική άποψη, η μείωση της παγκόσμιας ανισότητας επιτεύχθηκε χάρη κυρίως στην ανάπτυξη της κινέζικης οικονομίας και, δευτερευόντως, της ινδικής. Η παγκόσμια φτώχεια μειώθηκε κατά τις τελευταίες δεκαετίες και επήλθε σύγκλιση των πραγματικών εισοδημάτων ανάμεσα σε τεράστιες ομάδες ανθρώπων. Το παράδειγμα των δύο αυτών γιγάντων ακολούθησαν και άλλες χώρες, κυρίως της νοτιοανατολικής Ασίας. Ως αποτέλεσμα μπορούμε, όπως γράφει ο Branco Milanovic στο βιβλίο του ‘’Καπιταλισμός Χωρίς Αντίπαλο’’, να κάνουμε λόγο – για πρώτη ίσως φορά στην ιστορία – για την ανάδυση μίας παγκόσμιας μεσαίας τάξης. Είναι πιθανό η εξέλιξη αυτή να οδηγήσει όλο και περισσότερους ανθρώπους στην υιοθέτηση παρόμοιων προτύπων συμπεριφοράς και κατανάλωσης. Οι τάσεις αυτές μπορεί να φέρουν, έως το 2040, όλες σχεδόν τις περιοχές του βορείου ημισφαιρίου (Β. Αμερική, Ευρώπη – πλην Ρωσίας – , Ιαπωνία, Κίνα και Κορέα) στο ίδιο περίπου εισοδηματικό επίπεδο με τη Νότια και Νοτιανατολική Ασία να ακολουθούν κατά πόδας. Εντελώς αβέβαιο παραμένει εάν θα μπουν σε κάποια τροχιά σύγκλισης οι χώρες της Αφρικής. Η κινέζικη διείσδυση στη μαύρη ήπειρο είναι ενδεχόμενο να συμβάλει σε ταχύτερη ανάπτυξη των αφρικανικών χωρών, πράγμα που με τη σειρά του μπορεί να οδηγήσει σε μείωση των μεταναστευτικών πιέσεων που δέχεται η Ευρώπη. Οι εξελίξεις και οι σκέψεις αυτές επιβεβαιώνουν την αυξανόμενη αλληλεξάρτηση των διαφόρων περιοχών του πλανήτη.
Ο μέγας Adam Smith προς τον σκοπό της διαφύλαξης της παγκόσμιας ειρήνης, είχε ταχθεί – ήδη προ 250 ετών – υπέρ της κατά το δυνατόν εξισορρόπησης πλούτου και ισχύος σε παγκόσμιο επίπεδο έτσι ώστε ‘’ … όλοι οι άνθρωποι που κατοικούν στα διάφορα μέρη του κόσμου να αποκτήσουν εκείνη την ισότητα θάρρους και ισχύος, η οποία, εμπνέοντας τον αμοιβαίο φόβο, είναι η μόνη που μπορεί να κατανικήσει την αδικία μεταξύ των ανεξάρτητων εθνών, μετατρέποντάς την σε ένα είδος αλληλοσεβασμού των δικαιωμάτων τους.’’ Οι σκέψεις του εξακολουθούν να έχουν αξία και σήμερα.
*Νομικός – Οικονομολόγος
