Ενα σημαντικό βιβλίο του Δημήτρη Κούρκουλα στις εκδόσεις Επίμετρο,που εξηγεί γιατί είναι απαραίτητη η Ευρώπη
Του Ανδρέα Μαυρογιάννη*
Παρά το ότι έχει καταντήσει λίγο υπερβολικά μονότονη, κοινότοπη και επαναληπτική η απαξίωση της Ευρωπαϊκής Ενωσης και των θεσμών και άτοπη και αφελής η επίρριψη της ευθύνης για τα κακά που μας βρίσκουν στις Βρυξέλλες, δεν είναι άκαιρη και αχρείαστη η έκθεση της σημασίας της Ευρωπαϊκής διάστασης. Αφ’ενός γιατί η ανακρίβεια των αφορισμών δεν τους καθιστά λιγότερο επικίνδυνους όπως όλοι διαπιστώσαμε με την κακή εμπειρία και την πικρή γεύση του Brexit και αφ’ετέρου διότι η λανθασμένη αξιολόγηση δεν είναι μόνο άδικη αλλά και εμπόδιο στην περαιτέρω καταξίωση της συμμετοχής στην ΕΕ ως παράγοντα σταθερότητας, ευημερίας, ανάπτυξης και κοινωνικής προστασίας. Ανάμεσα στις ακραίες λογικές του αποδιοπομπαίου τράγου από την μια, και της ιδεαλιστικής ωραιοποίησης και ευρωλαγνείας από την άλλη, χωρεί μια ορθολογική αποτίμηση, που όπως πολύ ορθά υποστηρίζει και αποδεικνύει ο Δημήτρης Κούρκουλας είναι εξόχως θετική όσο και αν υποτιμάται και γι’αυτό «μην πυροβολείτε την Ευρώπη» και το όμορφο και ελκυστικό ταξίδι στο οποίο μας προσκαλεί.
Ο Δημήτρης Κούρκουλας δεν χρειάζεται συστάσεις. Από τους εμπειρότερους αξιωματούχους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, με μακρά σταδιοδρομία στις Βρυξέλλες, με παρενθέσεις παρουσίας στην Ελλάδα και στα καθ’ ημάς, με συνεισφορά στην συμφωνία για την Τελωνειακή Ένωση της Κύπρου το 1987, και με θητείες ως Πρέσβης της Επιτροπής στον Λίβανο, στην Βουλγαρία και στην Βοσνία-Ερζεγοβίνη. Από το 2012 ως τον Ιανουάριο του 2015 διετέλεσε Υφυπουργός Εξωτερικών της Ελλάδος με ιδιαίτερη ευθύνη για τα Ευρωπαϊκά θέματα, περιλαμβανομένης και της οργάνωσης και διεκπεραίωσης της Ελληνικής Προεδρίας του Συμβουλίου το 2014. Πυλώνας γνώσης, σοβαρότητας, κριτικής σκέψης, αποτελεσματικότητας και υψηλής απόδοσης. Ήταν μεγάλη μου τιμή και χαρά η συνεργασία μας και η πολύτιμη βοήθειά του στην αντίστοιχη πρόκληση που είχαμε με την Κυπριακή Προεδρία το 2012.
Το βιβλίο «Μην πυροβολείτε την Ευρώπη» του Δημήτρη Κούρκουλα που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Επίμετρο, με πρόλογο του Ευάγγελου Βενιζέλου έρχεται να βάλει τα πράγματα στην θέση τους. Με μέτρο και αξιοπρέπεια. Ο υπότιτλος του «Γιατί είναι απαραίτητη η «Ευρωπαϊκή Ένωση» δίνει ακριβώς το πλαίσιο «υπεράσπισης» της υπόθεσης της ΕΕ, τόσο του είναι όσο και του γίγνεσθαι με την τελεολογία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Από την εισαγωγή του δίνει ξεκάθαρα το στίγμα «είναι όμως και σήμα κινδύνου για την υπεράσπιση αυτών των κατακτήσεων. Η υποτίμηση των επιτευγμάτων της ευρωπαϊκής ενοποίησης και η μειωμένη εγρήγορση για την προστασία τους, συνιστούν υπαρκτό κίνδυνο, ιδίως σήμερα που εξαπλώνεται ο λαϊκισμός και οι διαφόρων αποχρώσεων αυταρχισμοί».
Το βιβλίο, σχετικά σύντομο (125 σελίδες όλες κι όλες) γραμμένο με τρόπο απόλυτα φιλικό προς τον αναγνώστη, φιλοδοξεί να δώσει απαντήσεις σε 14 καυτά ερωτήματα, θέματα ή τομείς της Ευρώπης. Η οπτική του γωνία είναι μια σύνθεση των Βρυξελλών και της Αθήνας. Όμως πλείστα όσα αναφέρει έχουν πλήρη συνάφεια και με την οπτική γωνία της Λευκωσίας. Ανάμεσα στις γραμμές διακρίνει επίσης κανείς τις θεμελιώδεις συνιστάμενες της ενταξιακής πορείας, της ένταξης της Κύπρου και τη σημασία της ιδιότητας του μέλους, παρά τις όποιες επιμέρους εύλογες κάποιες φορές κριτικές για το ότι η ΕΕ υπολήφθηκε ή υπολείπεται σε κάποιες περιστάσεις των προσδοκιών μας.
Από το επιχείρημα περί «δημοκρατικού ελλείματος», «τους ακάρδους τεχνοκράτες» μέχρι «την Μεσόγειο ως Mare Nostrum» και «τις προκλήσεις για την εσωτερική ασφάλεια και δημόσια υγεία», «την εθνική ταυτότητα και την ευρωπαϊκή ιθαγένεια», την ατάκα «για όλα φταίνε οι Βρυξέλλες» κ.α., ο Δημήτρης Κούρκουλας αποσυναρμολογεί και αποψιλώνει το πεδίο από τα ζιζάνια για να ανθίσει μια έντιμη και διαυγής προσέγγιση και ορθή αξιολόγηση και να αναδειχθεί και να γίνει παραδεκτό το οιονεί πολιτικό σύστημα, η «ευρωπαϊκή συμπολιτεία», όπως το αποκαλούσε ο αείμνηστος Δημήτρης Τσάτσος, εκ φύσεως μέρος της λύσης και όχι του προβλήματος, ως η κατ’εξοχήν έκφανση της «πολιτικής αλλιώς» καθώς και η καταλυτική επίδραση της ευρωπαϊκής ενοποιητικής διαδικασίας, στην αντιμετώπιση προκλήσεων και στην χαρτογράφηση ευοίωνου μέλλοντος για τους ευρωπαϊκούς λαούς. Με σύνεση και συνέπεια διαχωρίζει τα συγκυριακά από την μεγάλη εικόνα περιγράφει τόσο τις επιμέρους κατακτήσεις σε πλείστους όσους τομείς όσο και την γεωπολιτική κατάσταση και τις στρατηγικές επιλογές σε μια συνεχή διαλεκτική σχέση. Από το μεγάλο ευρωπαϊκό όραμα όπως ξεκίνησε μετά τα τέλος του πολέμου, τις συνεχείς κατακτήσεις και την ασταμάτητη ροπή προς τα εμπρός αλλά και τις κατά καιρούς κρίσεις και παλινωδίες. Από τις κοινότητες των εξι στην Ευρωπαϊκή Ενωση των 27. Από τις στάχτες του μεταπολέμου στην ήπια δύναμη της Ευρώπης ως κατ’εξοχήν παράγοντα ειρήνης, ασφάλειας και προόδου σε ένα ρευστό και πολυπολικό κόσμο. Με τα μάτια ορθάνοικτα και με το χέρι γερά στο δοιάκι. Όπως παρατηρεί σε συνέντευξή του «το να είσαι ευρωπαϊστής δεν σημαίνει ότι τα βλέπεις όλα σωστά. Η Ευρώπη είναι ανθρώπινο δημιούργημα με τις αδυναμίες του». «Είναι ένας ζωντανός οργανισμός σε διαρκή εξέλιξη. Είναι όμως αποδεδειγμένα, κατ’εξοχήν, παράγοντας ειρήνης, εμπέδωσης της δημοκρατίας, της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, των ατομικών δικαιωμάτων και του κοινωνικού κράτους».
Το βιβλίο είναι παράλληλα και μια προσωπική μαρτυρία και κατάθεση του Δημήτρη Κούρκουλα και μια εκ βαθέων εκμυστήρευση, όχι εν είδει απομνημονευμάτων και ανεκδοτολογικής αναπόλησης του παρελθόντος και των προσωπικών του βιωμάτων και εμπειριών, αλλά ως καταγραφή συμπερασμάτων και αποδείξεων εις επίρρωσιν των απόψεών του.
Όπως αναφέρει ο Ευάγγελος Βενιζέλος στον πρόλογό του «ο Δημήτρης Κούρκουλας είναι το απολύτως κατάλληλο πρόσωπο να μιλήσει για τα ευρωπαϊκά αυτονόητα που ξεχνιούνται και υποβαθμίζονται ακριβώς επειδή έχουν καταστεί –ευτυχώς- αυτονόητα». Είναι και με τις θέσεις και με τις εμπειρίες του διακεκριμένος εκπρόσωπος της συνέργειας, της συμπληρωματικότητας και της συνεχούς ώσμωσης ανάμεσα στο εθνικό και το ευρωπαϊκό επίπεδο. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει στο τέλος του βιβλίου «…. Έπειτα από μια πολυετή επαγγελματική απασχόληση στα ευρωπαϊκά όργανα, έχω πειστεί ότι η ΕΕ όχι μόνο δεν συνιστά απειλή αλλά αντιθέτως προστατεύει τις εθνικές ταυτότητες και τη διαφορετικότητα. Ουδέποτε σε αυτά τα 32 χρόνια ένιωσα ότι το καθήκον πίστης προς τον εργοδότη μου, την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, με φέρνει σε αντιπαράθεση με το καθήκον πίστης προς την πατρίδα μου». Ο Δημήτρης Κούρκουλας λέει πως είναι «πεπεισμένος φιλοευρωπαίος». Για μένα είναι ευτυχής Ευρωπαίος. Όπως στην ρήση του Albert Camus που παρατίθεται ως μότο του βιβλίου «επειδή αγαπώ τη χώρα μου, γι’αυτό ακριβώς νιώθω Ευρωπαίος».
*Πρώην υφυπουργος Εξωτερικων της Κυπριακής Δημοκρατιας,αρμόδιος για ευρωπαικές Υποθέσεις
