Του Φάνη Ζουρόπουλου*
Μια από τις πιο σημαντικές προσωπικότητες της επανάστασης του 1821 και της προσπάθειας συγκρότησης δυτικού τύπου εθνικού κράτους στην Ελλάδα.
Γεννήθηκε στο Αρναουτ – Κιοι της Κωνσταντινούπολης το 1791 και ήταν το δεύτερο παιδί του Νικόλαου Μαυροκορδάτου μπάνου της ηγεμονίας της Βλαχίας και της Σμαράγδας Καρατζά κόρης του ηγεμόνα της Βλαχίας Νικόλαου Καρατζά. Είχε τέσσερες αδελφές την Ταρσια σύζυγο του Αλέξανδρου Σούτζου, την Ελένη σύζυγο του βαρόνου Κωνσταντίνου Μπέλλιου στο Βουκουρέστι, την Αικατερίνη σύζυγο του Σπυρίδωνα Τρικούπη και μητέρα του Χαρίλαου Τρικούπη και την Ευφροσύνη σύζυγο του βαρόνου Εδουάρδου Ρεινεκ. Παντρεύτηκε την Χαρίκλεια Αργυροπούλου κόρη του μεγάλου διερμηνέα της Πύλης Ιάκωβου Αργυρόπουλου.
Έκανε σπουδαίες σπουδές λόγω οικονομικών μέσων και υψηλών γνωριμιών, πρώτα στο σπίτι του από οικοδιδασκάλους της Μεγάλης Σχολής του Γένους και μετά στην Πίζα και στο Παρίσι. Μιλούσε και έγραφε τελεία Ελληνικά, Τούρκικα, Αραβικά, Ιταλικά, Γαλλικά και καταλάβαινε Γερμανικά και Αγγλικά… Τον Μαυροκορδάτο χαρακτήριζε η πολύτροπη ελληνική νόηση. Ένα σύνολο στάσεων που συνδύαζαν: όσφρηση, καπατσοσύνη, ευστροφία πνεύματος, προμελέτη, προσποίηση, επαγρύπνηση, αίσθηση της ευκαιρίας. Είχε κρίση, μνήμη, αντίληψη, διορατικότητα. Ήταν ένας Ελευθέριος Βενιζέλος, Ανδρέας και Μητσοτάκης μαζί… για αυτό δεν έμεινε ποτέ στην αφάνεια. Στο πρόσωπο του συνδύαζε την έγκριση των πολλαπλών εκλογικών αναμετρήσεων το εγκώμιο, την αποδοκιμασία, την δριμύτατη επίπληξη. Μαζί με τον θαυμασμό την ύστατη περιφρόνηση αλλά και τον εξευτελισμό και την χλεύη… Αποβιβάζεται στο Μεσολόγγι στις 20 Ιουλίου 1821 με ένα επιτελείο γραφέων – διανοούμενων για να του τηρούν αρχείο αλλά και τυπογραφείο για να τυπώνει εφημερίδα πράγμα που έκανε… Στον Μοριά δεν θα μπορούσε να ριζώσει λόγω των φατριών, το Μεσολόγγι ήταν ιδανικό για να φτιάξει το ”κόμμα” του. Και τα κατάφερε, παραμερίζοντας οπλαρχηγούς – κυρίως τον Καραϊσκάκη – προπαγανδίζοντας υπέρ της Αγγλίας, σωστή για την εποχή διπλωματική επιλογή. Συνεργάτες του οι Σπ. Τρικούπης, Αν. Πολυζωΐδης, Χρ. Κλονάρης, Θεόκλητος Φαρμακίδης, Α. Σούτζος, Εμ. Αντωνιάδης, Ν. Θεοχάρης κ.α. Συστήνει και προβάλει τις οργανωτικές αρχές της επανάστασης, συγκροτεί τοπικό πολίτευμα στην Δυτική Ελλάδα, συγκαλεί την Α’ Εθνοσυνέλευση ,και βρίσκεται στο επίκεντρο μιας ιστορικής επαναστατικής δυναμικής, παρά την αποτυχία του στην μάχη του Πέτα. Η νέα αυτή δυναμική δημιουργεί έντονες εσωτερικές αντιθέσεις τις οποίες ξεπερνά δυναμικά, ενώ οργανώνει την άμυνα του Μεσολογγίου σώζοντας το από την πρώτη πολιορκία. Διέθετε τις γνώσεις και τις ικανότητες να οργανώσει ένα δυτικού τύπου αστικό κράτος και θα είχε επηρεάσει πολύ περισσότερο τις εξελίξεις εάν η αστική τάξη εκείνης της εποχής ήταν ισχυρή και διέθετε τα απαραίτητα κοινωνικά και οικονομικά στηρίγματα. Υπήρξε σε όλη την διαδρομή του δημόσιου βίου του ένας φιλελεύθερος πολιτικός ηγέτης ο οποίος εργάστηκε για την επιτυχία του στόχου της πολιτικής αυτονομίας και αυτοδιάθεσης του ”ελληνικού έθνους”, συνέβαλε με το πολιτικό όραμα του στην συγκρότηση δυτικού τύπου εθνικού κράτους στην αντεπαναστατική Ελλάδα και προσπάθησε για τον εκσυγχρονισμό της κοινωνίας. Άφησε πίσω του ένα όραμα εξευρωπαϊσμού που παραμένει ακόμα και σήμερα άπιαστο… Έγινε πολλές φορές υπουργός, πρέσβης, πρόεδρος του υπουργικού συμβουλίου, πρωθυπουργός, βουλευτής, σύμβουλος του Μιαούλη, πρόεδρος του Εκτελεστικού, διαφωνεί με τον Όθωνα και παραιτείται από πρωθυπουργός, διαφωνεί και με την θανατική καταδίκη του Κολοκοτρώνη και του Πλαπούτα παρά το ότι ήταν αντίπαλοι… Πέθανε στην Αίγινα το 1865 όπου είχε αποσυρθεί , εντελώς τυφλός και με μια τιμητική σύνταξη από το κράτος.
*Επ. εκτελεστικός Πρόεδρος της Ένωσης Ευρωπαίων Δημοσιογράφων και Τ. Πρόεδρος της Ένωσης Επαρχιακού Τύπου.
