Του Κωνσταντίνου Ζοπουνίδη*
Η πιστοληπτική ικανότητα μιας αναδυόμενης χώρας εξαρτάται από πολλούς παράγοντες. Οι επενδυτές συνήθως επικεντρώνονται σε μια σειρά μακροοικονομικών μεταβλητών, όπως δημοσιονομικά ελλείμματα, επίπεδο χρέους ή συναλλαγματικά αποθέματα (βλ. Μ. Δούμπος, Κ. Κοσμίδου, Κ. Ζοπουνίδης, Δ. Γιαννακάκη, Ανάλυση και εκτίμηση κινδύνου χώρας, Εκδ. Κλειδάριθμος, 2004). Ισχυροί μακροοικονομικοί δείκτες είναι απαραίτητοι για μια ισορροπημένη οικονομική ανάπτυξη, αλλά δεν είναι αρκετοί. Είναι επίσης απαραίτητο να ρίξουμε μια πιο προσεκτική ματιά στις επιδόσεις μιας χώρας σε μακροπρόθεσμα θέματα που σχετίζονται με τα περιβαλλοντικά πρότυπα, τα κοινωνικά αποτελέσματα και τη διακυβέρνηση των δημόσιων φορέων (βλ. Κ. Ζοπουνίδης, Μ. Εσκαντάρ, Κλασική επένδυση και κοινωνικά υπεύθυνη επένδυση: Κριτήρια εκτίμησης, Ναυτεμπορική, Κυριακή 18 Απριλίου 2021). Οι παράγοντες ESG είναι οι οδηγοί της οικονομικής ανάπτυξης που θα παίξουν καθοριστικό ρόλο στην ικανότητα μιας χώρας να αποπληρώσει το χρέος της (βλ. Κ. Ζοπουνίδης, Παγκόσμια θύελλα του χρέους, Ναυτεμπορική, Τρίτη 17 Δεκεμβρίου 2019).
Η σημασία αυτών των παραγόντων για τα κρατικά ομόλογα έχει τεκμηριωθεί σε παγκόσμιο επίπεδο. Γίνεται αντιληπτό ότι οι ερωτήσεις ESG είναι ακόμη πιο σχετικές στο πλαίσιο των αναδυόμενων αγορών. Το επίπεδο κοινωνικοοικονομικής ανάπτυξης, ο βαθμός πολιτικής σταθερότητας ή ο σεβασμός του κράτους δικαίου διαφέρουν σημαντικά από χώρα σε χώρα. Το αναδυόμενο χρέος είναι μια κατηγορία περιουσιακών στοιχείων που έχει αναπτυχθεί και διαφοροποιηθεί τα τελευταία χρόνια, καθώς χώρες σε όλες τις περιοχές του κόσμου εξέδωσαν για πρώτη φορά ομόλογα. Την τελευταία δεκαετία, το μεγαλύτερο μέρος της ανάπτυξης έχει δημιουργηθεί από προαναδυόμενες χώρες όπου οι πρακτικές ESG είναι συχνά χαλαρές. (βλ. Κ. Ζοπουνίδης, Μ. Εσκαντάρ, Πρακτικές ESG και χρηματοοικονομική απόδοση: υπάρχει αλήθεια; Πολυτεχνείο Κρήτης, 10/08/2021).
Εμπεριστατωμένη ανάλυσηESG
Είναι ουσιαστικό να υπάρχει διαφάνεια σχετικά με τη μέθοδο ESG που χρησιμοποιείται έτσι ώστε οι αξίες ESG να είναι σαφείς, μεταξύ της ποικιλίας των επενδυτικών προϊόντων. Η πανδημία αποκάλυψε με τρόπο δυναμικό, τις αδυναμίες αρκετών οικονομιών. Η προσεκτική επιλογή επενδύσεων είναι ιδιαίτερα σημαντική για τις αναδυόμενες οικονομίες, καθώς αυτές έχουν περιέλθει σε σοβαρή ύφεση λόγω της απότομης κατάρρευσης των εσόδων από τον τουρισμό και τις εξαγωγές. Οι παράγοντες ESG όχι μόνο συμβάλλουν στη διεξαγωγή της παραδοσιακής μακροοικονομικής ανάλυσης, αλλά επικεντρώνονται και στη βιώσιμη ανάπτυξη. Οι θετικές πτυχές των κριτηρίων ESG μιας χώρας είναι δείκτης της μακροπρόθεσμης σταθερότητάς της.
Ενώ οι αναδυόμενες χώρες τείνουν να αντιπροσωπεύουν μεγαλύτερους κινδύνους ESG, έχουν επίσης σημαντικές δυνατότητες βελτίωσης. Ορισμένοι δείκτες ESG συσχετίζονται στενά με το πιστωτικό προφίλ της χώρας (βλ. Κ. Ζοπουνίδης, Μ. Εσκαντάρ, Τα κριτήρια ESG έχουν αντίκτυπο στον πιστωτικό κίνδυνο; Ναυτεμπορική, Κυριακή 7 Μαρτίου 2021). Για παράδειγμα, οι χώρες με δυσμενείς δείκτες διαφθοράς τείνουν να κατανέμουν εσφαλμένα κεφάλαια και, ως αποτέλεσμα, να αντιμετωπίζουν επιδείνωση του πιστωτικού τους προφίλ. Ο καθορισμός ιδίων μοντέλων ESG επιτρέπει στις αναδυόμενες χώρες να ακολουθήσουν μια επενδυτική στρατηγική προσανατολισμένη στα κριτήρια ESG ανεξάρτητα από τη συναίνεση της αγοράς. Για τους επενδυτές, αυτό έχει το πλεονέκτημα να μειώσει τον κίνδυνο ξαφνικών απωλειών, οι οποίες είναι δύσκολο να προβλεφθούν με τα παραδοσιακά μακροοικονομικά μοντέλα. Πέρυσι, οι επενδύσεις που έλαβαν υπόψη τα κριτήρια ESG σε κρατικά ομόλογα από αναδυόμενες αγορές ξεπέρασαν τη συνολική αγορά περισσότερο από 0,5%, γεγονός που μαρτυρά την ανώτερη απόδοση των επενδύσεων ESG για ένα έτος. Μακροπρόθεσμα, οι βιώσιμες επενδύσεις σε αναδυόμενες αγορές τελικά αποδίδουν για όλους.
Ανάγκη για μεγαλύτερη διαφάνεια αξιολόγησης των κριτηρίων ESG
Ωστόσο, η μεγάλη ποικιλία επενδυτικών προϊόντων που εστιάζουν στο τρίπτυχο ESG απαιτεί πλήρη κατανόηση των εννοιών και των μεθόδων ESG. Οι βαθμολογήσεις ESG των βασικών παρόχων δεδομένων ESG δεν είναι στην πραγματικότητα πολύ ομοιογενείς, οι εκτιμήσεις ESG εξαρτώνται, μεταξύ άλλων, από τις πληροφορίες που λαμβάνονται υπόψη και τη στάθμιση που επιλέγεται. Ως αποτέλεσμα, οι τιμές διαφορετικών χωρών μπορεί να ποικίλλουν σε μεγάλο βαθμό. Για παράδειγμα ενώ ένας πάροχος δεδομένων δίνει βαθμολογία ESG στην Ουγγαρία 75/100, ένας άλλος πάροχος δίνει μόνο 59/100. Ταυτόχρονα, μια καλή συνολική βαθμολογία ESG μπορεί να καλύψει αδυναμίες σε ορισμένους επιμέρους παράγοντες που εμπλέκονται στη συνολική αξιολόγηση. Επιπλέον, τα εσωτερικά μοντέλα επιτρέπουν τη στάθμιση των παραγόντων ESG σύμφωνα με τις επενδυτικές πεποιθήσεις του καθενός παρόχου δεδομένων.
Παράδειγμα
Το μοντέλο ESG μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη σύνταξη καταλόγων αποκλεισμού, για την αντιμετώπιση δυνητικών ανησυχιών των επενδυτών για διάφορα θέματα ESG και για τη βελτίωση του προφίλ ενός χαρτοφυλακίου αναδυόμενων ομολόγων. Τα φίλτρα μπορούν να δημιουργηθούν για την επιλογή χωρών σύμφωνα με τη συνολική βαθμολογία ESG ή βάσει διαφορετικής στάθμισης για τους πυλώνες Ε, S, ή G. Αυτό θα επιτρέψει στη διαχείριση των χαρτοφυλακίων σύμφωνα με τους δείκτες αναφοράς ESG. Η χρήση του μοντέλου για αποκλειστικούς σκοπούς όχι μόνο καθιστά δυνατή την αποφυγή αθέτησης υποχρεώσεων από κρατικούς δανειολήπτες, αλλά και τον περιορισμό της έκθεσης σε χώρες των οποίων οι παράγοντες ESG επιδεινώνονται σταδιακά, γεγονός που θα μπορούσε να οδηγήσει σε χαμηλή απόδοση.
Παρακάτω παρουσιάζονται τα αποτελέσματα μερικών αναδυόμενων χωρών με βάση τις βαθμολογίες ESG από ένα μεγάλο επενδυτικό οίκο.
| Country | Environmental Score | Social Score | Governance Score | ESG Score |
| Angola | 2.9 | 1.5 | 1.9 | 2 |
| Brazil | 8.5 | 4.8 | 5.7 | 6 |
| China | 4.4 | 7.8 | 2.6 | 4.5 |
| Ecuador | 7.3 | 6 | 4.3 | 5.4 |
| Guatemala | 7 | 4.3 | 4.1 | 4.7 |
| Hungary | 9.3 | 8.1 | 6.9 | 7.7 |
| India | 0 | 4.4 | 5.1 | 3.9 |
| Iraq | 1.2 | 3.4 | 0.3 | 1.4 |
| Malay | 7.3 | 7.4 | 6 | 6.7 |
| Mexico | 6.4 | 5.8 | 4.7 | 5.4 |
| Pakistan | 2 | 2.5 | 2.7 | 2.5 |
| Philippines | 6.7 | 5.3 | 4.5 | 5.2 |
| Poland | 8.5 | 9 | 7.8 | 8.3 |
| Romania | 9.1 | 7.4 | 7.7 | 7.9 |
| Russia | 7.8 | 7.6 | 3.8 | 5.7 |
| Saudi Arabia | 1 | 7.9 | 2.9 | 4 |
| South Africa | 4.8 | 3.2 | 7 | 5.4 |
| Turkey | 5.2 | 6.6 | 4 | 5 |
| Ukraine | 6.8 | 8 | 4.7 | 6.1 |
| Uruguay | 9.2 | 7.8 | 9.2 | 8.8 |
| Venezuela | 8 | 3.1 | 0 | 2.5 |
Συμπερασματικά, το χρέος των αναδυόμενων χωρών είναι μια ολοένα και πιο διαφορετική κατηγορία περιουσιακών στοιχείων. Από αυτή την άποψη, η ενεργός διαχείριση είναι απαραίτητη και πρέπει να συνοδεύεται από μια επενδυτική διαδικασία που λαμβάνει αυστηρά υπόψη τους παράγοντες ESG. Λαμβάνοντας υπόψη τα κριτήρια ESG, οι επενδυτές θα είναι σε θέση να βελτιστοποιήσουν τα χαρτοφυλάκια τους και να μετριάσουν ορισμένους κινδύνους (βλ. Κ. Ζοπουνίδης, Α. Γαλαριώτης, Μ. Εσκαντάρ, ESGInvesting, Ναυτεμπορική, Τετάρτη 3 Φεβρουαρίου 2021).
*Ακαδημαϊκός
Πολυτεχνείο Κρήτης & Audencia Business School, France
