Του Δημήτρη Κούρκουλα
Το φαινόμενο Ταλιμπάν έχει προκαλέσει τεράστιο ενδιαφέρον στην παγκόσμια κοινή γνώμη. Δεν είναι μόνο η αδιαμφισβήτητη πολεμική τους δεινότητα, αλλά και η ικανότητά τους να κερδίζουν την υποστήριξη μεγάλων τμημάτων του πληθυσμού. Ο στρατιωτικός και πολιτικός θρίαμβος των Ταλιμπάν μοιάζει ακόμα πιο εντυπωσιακός αν αναλογιστεί κανείς ότι επί 20 συναπτά έτη οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους κινητοποίησαν τεράστιους πόρους για τον «εκσυγχρονισμό» του Αφγανιστάν.
Η ταπεινωτική αποχώρηση από την Καμπούλ αποτελεί σημείο καμπής για την εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ με τον ίδιο τρόπο που και η άτακτη αποχώρηση από την Σαϊγκόν σημάδεψε την αμερικανική πολιτική για πολλές δεκαετίες. Η ήττα στο Βιετνάμ σηματοδότησε το τέλος του ψυχροπολεμικού αυτοματισμού που θεωρούσε υποχρέωση των ΗΠΑ να επεμβαίνουν στρατιωτικά σε κάθε σημείο του πλανήτη για να εμποδίσουν την επέκταση του κομμουνισμού. Ο αγώνας για τον περιορισμό της σοβιετικής επιρροής συνεχίστηκε, αλλά με άλλα μέσα και όχι μόνο με ανοικτές πολεμικές επιχειρήσεις.
Η στρατηγική ήττα της Δύσης στην Καμπούλ ίσως σηματοδοτήσει το τέλος μιας πλάνης που ξεκίνησε το 1989 και σημάδεψε την εξωτερική πολιτική μέχρι σήμερα: η ψευδαίσθηση ότι οι ΗΠΑ και οι νατοϊκοί τους σύμμαχοι έχουν χρεωθεί τον ρόλο του διεθνούς χωροφύλακα και θα πρέπει με «ανθρωπιστικές επεμβάσεις» και αλλαγές καθεστώτων να διαδώσουν σε όλον τον πλανήτη τη φιλελεύθερη δημοκρατία.
Η ευφορία που προέκυψε από την κατάρρευση της Σοβιετικής Ενωσης οδήγησε στην αλαζονική αντίληψη ότι η Δύση μπορεί και πρέπει να στηρίζει κάθε καταπιεζόμενο λαό ή κάθε καταπιεζόμενη μειονότητα. Θεωρήθηκε ηθική υποχρέωση του δυτικού στρατοπέδου να υπερασπίζεται τις αρχές της φιλελεύθερης δημοκρατίας σε όλα τα μήκη και πλάτη της οικουμένης.
Η στρατιωτική επέμβαση στο Αφγανιστάν ξεκίνησε πριν από20 χρόνια σαν νόμιμη άμυνα στις τρομοκρατικές επιθέσεις που έπληξαν τη Νέα Υόρκη για να εξελιχθεί σύντομα σε εκστρατεία «εκσυγχρονισμού» μιας οπισθοδρομικής κοινωνίας και προσπάθεια δημιουργίας ενός σύγχρονου κράτους. Ιδια νοοτροπία οδήγησε και στην αποτυχημένη περιπέτεια της λεγόμενης Αραβικής Ανοιξης.
Το δυτικό στρατόπεδο έχει υποστεί μια βαριά ήττα και το τελευταίο που θα χρειαζόταν σήμερα είναι μια νέα διαμάχη μεταξύ Ευρωπαίων και Αμερικανών για καταμερισμό ευθυνών. Ηδη ευρωπαίοι διπλωμάτες «διαρρέουν» ότι οι ΗΠΑ αποφάσισαν μόνες τους, χωρίς να τους συμβουλευτούν, για τον τρόπο αποχώρησης. Η αλήθεια είναι ότι η Ουάσιγκτον είχε ήδη δημοσιοποιήσει εδώ και χρόνια την απόφαση για αποχώρηση. Οι ευρωπαίοι σύμμαχοι είχαν τη δυνατότητα να ετοιμάσουν εγκαίρως την εκκένωση, όπως έκανε η γαλλική πρεσβεία στην Καμπούλ χάρη στην προβλεπτικότητα του γάλλου πρέσβη που ξεκίνησε τη διαδικασία πριν από τρεις μήνες. Κάτι που δεν έκανε η γερμανική πλευρά για να μη δυσαρεστήσει τις ΜΚΟ που κραύγαζαν ότι κάθε αρχή εκκένωσης δείχνει ηττοπάθεια. Ας ελπίσουμε ότι δεν θα επαληθευθεί το γνωστό ρητό ότι η νίκη έχει πολλούς πατεράδες ενώ η ήττα είναι ορφανή. Η αποτυχία είναι κυρίως αμερικανική, αλλά είναι και η Ευρώπη νικημένη.
Η ήττα πρέπει να γίνει αφετηρία για μια πιο ρεαλιστική εξωτερική πολιτική. Οι ΗΠΑ και οι ευρωπαίοι σύμμαχοι πρέπει να κατεβάσουν τον πήχη των διεθνοπολιτικών φιλοδοξιών τους. Περισσότερη μετριοφροσύνη και λιγότερη έπαρση είναι αναγκαία για να αποφευχθούν νέες ταπεινώσεις.
