Του Κώστα Μποτόπουλου
H ανακοίνωση «στρατηγικής αμυντικής συμμαχίας» μεταξύ Αυστραλίας – Ηνωμένου Βασιλείου – ΗΠΑ (από τα αρχικά των οποίων έλαβε το ακρωνύμιο ΑUKUS) και η πρώτη άμεση συνέπειά της, η σύναψη συμφωνίας μεταξύ Αυστραλίας και ΗΠΑ για την απόκτηση από την πρώτη πυρηνικών υποβρυχίων παραγωγής της δεύτερης, προετοιμαζόταν κρυφά για μήνες αλλά έπεσε σαν κεραυνός εν αιθρία. Η έξω από το νερό όψη του παγόβουνου συντίθεται από μια σειρά γεωπολιτικές ψηφίδες. Την επισημοποίηση της διαπάλης ΗΠΑ – Κίνας για την παγκόσμια κυριαρχία και τη λειτουργία των ΗΠΑ ως «ηγέτη της Δύσης» με μονομερές δικαίωμα α-λα-καρτ επιλογής των εκάστοτε συμμάχων της. Την υποβάθμιση της Ευρωπαϊκής Ένωσης ως «παγκόσμιου παίκτη», αφού κατέρρευσε ντε φάκτο η δική της αντίληψη για τις εξελίξεις στο μέτωπο του Ινδικού – Ειρηνικού ωκεανού και το αντίστοιχο σχέδιο που μόλις την προηγούμενη εβδομάδα ανακοίνωσε η πρόεδρος της Επιτροπής. Τη διπλωματική ήττα της Γαλλίας και προσωπικά του προέδρου Μακρόν, αφού η αυστραλο-αμερικανική εξοπλιστική συμφωνία προορίζεται να αντικαταστήσει και να καταργήσει την προϋπάρχουσα γαλλο-αυστραλιανή με ίδιο περιεχόμενο. Την «απόδειξη» ότι η Μεγάλη Βρετανία είναι παρούσα και με συμμετοχή στις διεθνείς διεργασίες μετά, και παρά, το Brexit.
Τι γίνεται, όμως, με το αθέατο και, κατά την άποψή μου, πιο σημαντικό τμήμα του παγόβουνου, εκείνο που σχετίζεται με τη διεθνή τάξη πραγμάτων και τη διεθνή ασφάλεια; Εδώ δεν υπάρχουν «νίκες» και «ήττες» και η συμφωνία AUKUS, με τον τρόπο που συνήφθη και με το πνεύμα που τη διαπνέει, δίνει ένα πολύ κακό παράδειγμα. Αυτή είναι άραγε η «νέα διεθνής τάξη» που επαγγέλθηκε ο πρόεδρος Μπάιντεν, μετά την καταστροφή Τραμπ και για να τη διορθώσει; Αν αυτό εννοούσε, δηλαδή μια «τάξη» μονομερών και μυστικών ενεργειών, ψυχροπολεμικών αποφάσεων, συμμαχιών με βάση το πρόσκαιρο συμφέρον και όχι οικουμενικές αξίες, παράκαμψης των διεθνών οργάνων και οργανισμών, τότε κακώς ελπίσαμε – ιδίως στην Ευρώπη, για την οποία η άρνηση τέτοιων μεθόδων αποτελεί συγχρόνως αχίλλεια πτέρνα και λόγο περηφάνιας. Αν έτσι θεωρούν οι ΗΠΑ ότι υπηρετούν, από τη θέση της σχετικής αλλά ακόμα αναμφισβήτητης πρωτοκαθεδρίας τους στο δυτικό – όχι μόνο γεωγραφικά αλλά και πολιτισμικά – «στρατόπεδο», την παγκόσμια ειρήνη και ασφάλεια, την αποπυρηνικοποίηση, τη συμφιλίωση των ηπείρων και των πολιτισμών, τότε κάτι δεν πάει καλά με τις ίδιες τις έννοιες, αλλά κυρίως με την εφαρμογή τους στην πράξη. Αν σε τέτοιες βάσεις θεωρούν οι ηγέτες των δημοκρατικών κυβερνήσεων ότι θα μπορέσουν, από αύριο το πρωί, να πείσουν τις λιγότερο δημοκρατικές δυνάμεις για την αναγκαία σύμπραξή τους στα επείγοντα, και χωρίς σύνορα, προβλήματα της εποχής – την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, την αποφυγή ενός γενικευμένου κυβερνο-πολέμου, την αξιοποίηση της τεχνητής νοημοσύνης σε όφελος της ανθρωπότητας και όχι για την καταστροφή της -, τότε λαθεύουν δραματικά. Εντελώς δευτερευόντως, αν έτσι νομίζει ο Μπόρις Τζόνσον ότι θα βρει η χώρα του τον δρόμο της ισχύος και του μεγαλείου, ως ο τελευταίος και διακοσμητικός τροχός στην άμαξα που θα εκτροχιάσει τη διεθνή συνύπαρξη, και αν έτσι νομίζει ότι θα αποπροσανατολίσει από τις ήδη εμφανείς συνέπειες του Brexit – τη μείωση των εμπορικών συναλλαγών, την αύξηση της γραφειοκρατίας, τα προβλήματα στις μεταφορές, την έλλειψη εργατικών χεριών, την υποβάθμιση των υποδομών -, τότε κάτι οφείλει να του πει, εκτός από τον σοβαρό βρετανικό Τύπο, και ο βρετανικός λαός.
Ήδη εμφανίστηκαν οι παρενέργειες του ΑUKUS. Βγήκαν από το ούτως ή άλλως υποκριτικό καβούκι τους οι υπέρμαχοι της «ισχύος», δηλαδή του αυταρχισμού, στην Κίνα, τη Ρωσία, τη Βόρεια Κορέα. Εκτός πραγματικότητας ακούστηκε από το βήμα του ΟΗΕ ο αμερικανός πρόεδρος, όταν ζήτησε «διαρκή και αμείωτη παγκόσμια διπλωματία για την ασφάλεια, την ευημερία και τις ελευθερίες μας». Αντίθετα, η έκκληση πολλών ευρωπαίων ηγετών για «στρατηγική αυτονομία» της Ένωσης -αμυντική, αλλά κυρίως πολιτική – βρήκε ένα νέο, και ελπίζω πειστικότερο για τους πολίτες, νόημα.
){kind=link}