Του Χρίστου Αλεξόπουλου
Η πολιτική ως κοινωνικό σύστημα ενσωματώνει τις δομές, τις διαδικασίες και τα σχεδιαστικά περιεχόμενα για την διαχείριση της κοινωνικής πορείας με εργαλείο την εξουσία και τις αποφάσεις, που λαμβάνονται για την άσκηση της.
Ο χρόνος στην ανθρώπινη συνείδηση αποτυπώνεται ως ο κύκλος ημέρας και νύχτας, ο οποίος ρυθμίζει το «βιολογικό ρολόι» του ανθρώπου. Περιεχόμενο όμως του προσδίδει η δυναμική της εξέλιξης, ενώ ταυτοχρόνως τον κάνει ορατό και βιώσιμο τόσο στο ατομικό όσο και στο κοινωνικό πεδίο.
Η πολιτική διαχείριση του χρόνου, δυστυχώς, δεν είναι λειτουργική, διότι ο σχεδιασμός και οι αποφάσεις, που λαμβάνονται, δεν οριοθετούν με εμπροσθοβαρή οπτική το περιεχόμενο του, ώστε να διασφαλίζεται ασφαλής κοινωνική δυναμική. Αυτή είναι προϊόν των επιλογών των διαφόρων κοινωνικών συστημάτων(κυρίως του οικονομικού), χωρίς να συνυπολογίζουν τις πιθανές αρνητικές παρενέργειες. Η πολιτική εκ των υστέρων παρέχει την αναγκαία νομιμοποίηση.
Τα αίτια εντοπίζονται σε αρκετούς τομείς δραστηριοποίησης. Για παράδειγμα η οικοδόμηση συνθηκών ισορροπίας μεταξύ της πολιτικής και του ευρύτερου συστημικού συμφέροντος (π.χ. οικονομικού, υγείας, εργασιακού κ.λ.π.) δεν είναι διαχειρίσιμη σε λειτουργικό χρόνο. Το ίδιο ισχύει και σε σχέση με το κοινωνικό και το ανθρώπινο συμφέρον ως βασικών κριτηρίων για την ηθική και κοινωνική νομιμοποίηση των πολιτικών αποφάσεων.
Δεν υπάρχει ένα πλαίσιο κοινωνικών αξιών, το οποίο λειτουργεί ρυθμιστικά ως προς την δραστηριοποίηση των πολιτών, διότι έχουν υποκατασταθεί από καταναλωτικά πρότυπα, τα οποία αποτελούν τους βασικούς πυλώνες για την διαμόρφωση κοινωνικών στάσεων με εργαλείο τον τομέα της μαζικής επικοινωνίας. Με αυτά τα δεδομένα η πολιτική δεν είναι εύκολο να κινηθεί ως παράγων διαμόρφωσης θετικών ισορροπιών σε λειτουργικό χρόνο.
Εξάλλου το πολιτικό σύστημα δεν διαχειρίζεται την πραγματικότητα σύμφωνα με τις ανάγκες του ανθρώπου στην προοπτική του χρόνου, αλλά εξαντλεί την οπτική του και τον σχεδιασμό του με όριο τον βιολογικό χρόνο και την δυνατότητα της κοινωνίας να δεχθεί τις επιλογές του ως προς τις αλλαγές, που επιφέρουν στην βίωση της καθημερινότητας και τον καταναλωτικό της προσανατολισμό.
Αυτό σημαίνει, ότι καθυστερεί η λήψη και υλοποίηση πολιτικών αποφάσεων μέχρι να ωριμάσουν οι κοινωνικές συνθήκες και να γίνουν διαχειρίσιμες επικοινωνιακά, ώστε να μην υπάρξει πολιτικό κόστος.
Η επικοινωνιακή διαχείριση της πολιτικής όμως είναι βραχυπρόθεσμη και στοχεύει στην καλλιέργεια φαντασιακών προσδοκιών σε σχέση με το μέλλον, οπότε ωραιοποιεί την ροή του χρόνου με στόχο την διατήρηση ή την διεύρυνση της επιρροής στους ψηφοφόρους.
Μακροπρόθεσμα, βέβαια, οι επιπτώσεις αυτής της οπτικής διαχείρισης του χρόνου είναι πολύ αρνητικές, διότι οι πολίτες δεν προσεγγίζουν με ρεαλισμό και ορθολογική σκέψη την πραγματικότητα στην δυναμική προβολή της στο μέλλον. Με αυτό τον τρόπο μετατίθενται τα προβλήματα και οι κοινωνικές αντιδράσεις, που συνεπάγονται, σε βάθος χρόνου.
Επίσης ο υψηλός βαθμός πολυπλοκότητας της πραγματικότητας σε συνδυασμό με την μεγάλη ρευστότητα λόγω της ταχύτατης εξέλιξης και του μη ελέγχου των επιπτώσεων των πολιτικών επιλογών στο μέλλον οδηγούν στην μη λειτουργική διαχείριση του χρόνου.
Τα παραδείγματα είναι πολλά από την μέχρι τώρα πορεία της ανθρωπότητας και τα ζωτικής σημασίας προβλήματα, που προκάλεσαν οι δεσμευτικές πολιτικές αποφάσεις για την κατεύθυνση της στην προοπτική του χρόνου. Αρκεί να αναφερθούν η κλιματική αλλαγή σε συνδυασμό με την χρησιμοποίηση ορυκτών καυσίμων για την παραγωγή ενέργειας και οι επιπτώσεις στην άνοδο της θερμοκρασίας στον πλανήτη, καθώς και η μη ισόρροπη οικονομική ανάπτυξη σε παγκόσμιο επίπεδο με αποτέλεσμα τις μαζικές μετακινήσεις πληθυσμών.
Μια άλλη αιτία για την μη λειτουργική διαχείριση του χρόνου από τον χώρο της πολιτικής είναι η λογική της αξιοποίησης τακτικισμών από τις κυβερνήσεις με στόχο την διεύρυνση της εκλογικής επιρροής ή την επίτευξη «καλύτερων» αποτελεσμάτων σε διαπραγματεύσεις.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση και τα κράτη-μέλη αυτού του ανολοκλήρωτου ακόμη υπερεθνικού μορφώματος είναι το καλύτερο παράδειγμα, αν ληφθεί υπόψη ο πολύ αργός ρυθμός στην λήψη αποφάσεων (π.χ. αντιμετώπιση των τουρκικών προκλήσεων στον χώρο της ανατολικής Μεσογείου, τις επιπτώσεις των οποίων υφίστανται και κράτη-μέλη).
Αρνητικές επιπτώσεις στην διαχείριση του χρόνου στο πλαίσιο της πολιτικής έχει επίσης η μη λειτουργική αξιοποίηση της τεχνολογίας και ιδιαιτέρως της ψηφιακής, στην οργάνωση των κρατικών δομών.
Η εμπειρική προσέγγιση του επιπέδου ψηφιακής οργάνωσης κρατικών δομών σε αρκετές χώρες δείχνει πολύ χαμηλό επίπεδο λειτουργικότητας. Ιδιαιτέρως σε συνθήκες ταχύτατης ροής του χρόνου στο πλαίσιο της γενικότερης εξέλιξης σε παγκόσμιο επίπεδο δημιουργούνται συνθήκες ανισοτήτων μεταξύ των κοινωνιών ως προς την ποιότητα ζωής των πολιτών και την ευημερία.
Βέβαια υπάρχει και η περίπτωση υποκατάστασης της πολιτικής από την πρακτική του περιορισμού των ορίων της στην διαχείριση της εξουσίας, η οποία χαρακτηρίζεται από την στατική θεώρηση της πραγματικότητας και την κυριαρχία του εξιδανικευτικού και σε μεγάλο βαθμό φαντασιακού λόγου ως προς την προοπτική του μέλλοντος.
Σε τέτοιας ποιότητας συνθήκες συρρικνώνεται η δημοκρατική λειτουργία, ενώ το κοινωνικό και το ανθρώπινο συμφέρον δεν συνυπολογίζονται στην πρόσδωση περιεχομένου στο χρόνο. Σε αυτές τις περιπτώσεις την «πολιτική» διεκπεραιώνουν μη δημοκρατικά σχήματα άσκησης εξουσίας.
Όταν η πολιτική δεν διαχειρίζεται τον χρόνο με εμπροσθοβαρή οπτική και δεν διαλέγεται με τις δομές της κοινωνίας πολιτών, οι οποίες εκπροσωπούν την κοινωνία, στο πλαίσιο θεσμοθετημένων διαδικασιών, ενώ δεν λαμβάνονται υπόψη το κοινωνικό και το ανθρώπινο συμφέρον, τότε η πορεία προς το μέλλον δεν θα χαρακτηρίζεται από την αναγκαία συνοχή, ούτε θα διαθέτει κοινωνική νομιμοποίηση.
Αυτό σημαίνει μεγάλη ρευστότητα ως προς την κοινωνική δυναμική και την πολιτική της κατεύθυνση, ιδιαιτέρως όταν το νόημα στην ζωή των πολιτών προσδίδεται από τα καταναλωτικά πρότυπα και την δυνατότητα πραγμάτωσης τους στην καθημερινότητα τους ως ατόμων, ενώ η διαχείριση του χρόνου στο πολιτικό πεδίο εξαντλείται σε τακτικισμούς, επικοινωνιακές πρακτικές, περιορισμό της πολιτικής στην διαχείριση εξουσίας και βραχυπρόθεσμες στοχεύσεις χωρίς έλεγχο των μακροπρόθεσμων επιπτώσεων.
Πηγή: metarithmisi.gr
