Του ΔΙΟΝΥΣΗ ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ
Στις 30 Δεκεμβρίου 1963, υπογράφτηκε στη Λευκωσία η συμφωνία κατάπαυσης του πυρός μεταξύ ένοπλων Ε/Κ και Τ/Κ ομάδων. Ένας βρετανός υποστράτηγος, ο Πίτερ Γιανγκ, με ευκολία και μεγάλη δόση κυνισμού χώρισε με πράσινο μολύβι την Ε/κ από την Τ/κ συνοικία της Λευκωσίας. Η γραμμή ονομάστηκε Πράσινη και στόχο είχε να αποτρέψει περαιτέρω κλιμάκωση της έντασης μεταξύ Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων. Οι Βρετανοί, που 3 χρόνια πριν είχαν κλειστεί στις Βάσεις τους μετά τις Συμφωνίες Ζυρίχης -Λονδίνου, φόρεσαν μπλε κράνη, ανέλαβαν καθήκοντα ειρηνευτή του ΟΗΕ και άρχισαν να φρουρούν τη διακίνηση μεταξύ της Ε/κ και Τ/κ συνοικίας της Λευκωσίας, που αφορούσε μια περιοχή μερικών χιλιομέτρων.
Κάποιοι μίλησαν τότε για την πρώτη διχοτόμηση της Κύπρου. Μετά το 1974, η Πράσινη Γραμμή επεκτάθηκε και χωρίζει πλέον ολόκληρη την Κύπρο, καλύπτοντας μια απόσταση λίγο πάνω από 180 χιλιόμετρα. Πενήντα οκτώ χρόνια μετά την πρώτη διχοτόμηση και 47 μετά τη δεύτερη, Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι επικοινωνούν πλέον μέσω οδοφραγμάτων ή πυλών, χωρίς να μπορούν να εξηγήσουν με νηφαλιότητα πώς φτάσαμε εδώ που φτάσαμε.
Αλγόριθμος
Στο πλαίσιο μιας πολιτικής ανάλυσης πρέπει να μπουν πολλοί όροι για να προσπελάσουμε το όλο θέμα. Όροι όπως Εθνικισμός, πολιτική αφέλεια, απληστία και συναίσθημα, που συνθέτουν έναν εξόχως suis generis κυπριακό πολιτικό αλγόριθμo.
Οι δύο κοινότητες συνυπήρξαν σε αυτή τη χώρα από το 1571, όταν έφυγαν οι Φράγκοι και οι Βενετοί και η Κύπρος έγινε μέρος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Οι Ελληνοκύπριοι επί Οθωμανών θα μπορούσε κάποιος να πει ότι κέρδισαν πίσω την ταυτότητά τους και εν μέρει την αξιοπρέπειά τους. Ανέκτησαν προσωπικές περιουσίες από τους Φράγκους και Βενετούς φεουδάρχες, μπορούσαν να ασκήσουν την ορθόδοξη πίστη τους, αφήνοντας πίσω τους τις προσπάθειες εκκαθολικισμού της χώρας από τον Πάπα, ο δε Ε/Κ Αρχιεπίσκοπος αναγνωρίστηκε από την Υψηλή Πύλη ως Μιλλέτ Πασιής, δηλαδή ως Εθνάρχης. Επιπλέον, οι Κύπριοι Δραγουμάνοι, πολλές φορές, ήταν σε θέση να απομακρύνουν κακούς Οθωμανούς Διοικητές.
Οι Τ/Κ ξεκίνησαν ως μια μικρή κοινότητα στην Κύπρο (την αποτέλεσαν οι πρώτοι στρατιώτες που ήρθαν με τον Λαλά Μουσταφά), στη συνέχεια αυξήθηκαν από διάφορους εξόριστους που έστελνε ο Σουλτάνος στο νησί και βεβαίως ενδυναμώθηκαν από τους εξισλαμισμούς Ε/Κ, οι οποίοι προσχωρούσαν στον Μωαμεθανισμό για να αποφύγουν τη βαριά φορολογία.
Σε όλη τη διάρκεια της Οθωμανικής περιόδου, δεν είχαμε ιδιαίτερες συγκρούσεις μεταξύ των δύο κοινοτήτων, απεναντίας, Ε/Κ και Τ/Κ πολλές φορές συνασπίστηκαν, άλλοτε υπό τον Χαλίλ Αγά (1765), άλλοτε υπό τον Γκιαούρ Ιμάμη και τον Νικόλαο Θησέα (1833), για να διαμαρτυρηθούν για την κακοδιοίκηση της χώρας.
Στην Ε/κ ιστοριογραφία, βέβαια, δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στα γεγονότα της 9ης Ιουλίου 1821 και τις απαράδεκτες σφαγές των Προκρίτων. Η απάνθρωπη αυτή πρακτική, βέβαια, ανθούσε σε κάθε αυτοκρατορική αυλή στην Ευρώπη την ίδια περίοδο, είτε αυτή ήταν η γαλλική ή η αυστροουγγρική, είτε η αυλή των Ρομανόφ στη Μόσχα. Σφαγές επίσης γίνονταν και από επαναστατημένους λαούς, όπως αυτή στην Τρίπολη το 1821.
Αγγλοκρατία
Επί Αγγλοκρατίας στην Κύπρο επικράτησε πάνω απ’ όλα μια έξαρση Εθνικισμού. Οι Ε/Κ, ήδη από το 1830, έβλεπαν την Κύπρο ως ακόμα ένα νησί που έπρεπε να ενωθεί με την Ελλάδα, και αυτό ήταν το πρώτο αίτημα που έθεσαν μόλις ανέλαβε τα καθήκοντά του ο Άγγλος κυβερνήτης Σε Γκάρνετ Γούλσλεϊ.
Οι Τ/Κ, επηρεασμένοι από τους διανοούμενους του Νέου Ισλάμ -όπως ο Ναμίκ Κεμάλ- στα μέσα του 19ου αιώνα και αργότερα από το Κίνημα των Νεοτούρκων και τον αγώνα για ανεξαρτησία της Τουρκίας από τον Κεμάλ Ατατούρκ, ξεκίνησαν με το σύνθημα Ταξίμ, που οδηγούσε στη διχοτόμηση.
Όλα αυτά, βέβαια, σε επίπεδο κυρίως Εκκλησίας και διανοούμενων, αφού οι απλοί Ε/Κ και Τ/Κ ακόμα και επί Αγγλοκρατίας ζούσαν σε κοινές κοινότητες, είχαν τα ίδια τραγούδια, τους ίδιους χορούς, έφτιαχναν χαλούμι και χελίμ, το Πάσχα έφτιαχναν φλαούνες, έτρωγαν όλοι κούπες, κανταΐφια και μπακλαβάδες. Και κάτι ίσως σημαντικό. Όλοι μιλούσαν την τοπική κυπριακή διάλεκτο της ελληνικής πλειοψηφίας του πληθυσμού.
Ρομαντικοί
Μετά το 1955, την Κύπρο κτύπησε ο ρομαντικός εθνικισμός των αφελών. Από τη μια, τα παιδιά της ΕΟΚΑ που εγκατέλειψαν τα γυμνάσια για να πολεμήσουν για την Ένωση, από την άλλη, οι αγρότες της ΤΜΤ που πίστεψαν ότι θα μπορούσαν να χωρίσουν την Κύπρο στα δυο.
Αυτοί επικράτησαν ένθεν και ένθεν, αυτοί πλαισίωσαν τα πόστα που δημιουργήθηκαν μετά την Ανεξαρτησία της Κύπρου το 1960. Αυτοί δεν πίστεψαν στην Κυπριακή Δημοκρατία και τον συμβιβασμό που επιτεύχθηκε στη Ζυρίχη το 1959.
Αν ψάξουμε για διεθνή παραδείγματα, θα δούμε ότι λίγο μετά την Ανεξαρτησία της Κύπρου ακολούθησε η ανεξαρτησία δυο άλλων μικρών περιοχών από την Αγγλία.
{Bullet}• Στις 21 Σεπτεμβρίου 1964 κέρδισε την Ανεξαρτησία της η Μάλτα. Ένα νησάκι με ανάμεικτους πληθυσμούς (βορειοαφρικανοί – Ιταλοί – Βρετανοί). Οι Μαλτέζοι αποφάσισαν ότι δεν θα χωριστούν σε Τυνήσιους, Ιταλούς και Βρετανούς, αλλά θα εργαστούν από κοινού για να κτίσουν μια σύγχρονη χώρα. Σήμερα είναι μια ειρηνική χώρα μέλος της ΕΕ.
• Η Σιγκαπούρη ήταν μέχρι το 1965 βρετανική αποικία και έκτοτε είναι μέλος της Κοινοπολιτείας. Ο πληθυσμός της έχει πολυεθνική σύνθεση, καθώς περιλαμβάνει Κινέζους, Μαλαισιανούς, Ταμίλ και Ευρωπαίους. Τέσσερις κοινότητες, τέσσερις διαφορετικές θρησκείες, αλλά κατάφεραν να κτίσουν ένα κράτος που έχει ένα από τα υψηλότερα κατά κεφαλήν εισοδήματα στην Κύπρο.{Bullet}
Ούτε στη Μάλτα, ούτε στη Σιγκαπούρη, αυτή την περίοδο, οι πολίτες χωρίστηκαν σε ενωτικούς και διχοτομιστές, ούτε αναζήτησαν μητέρες πατρίδες, ούτε ίδρυσαν παραστρατιωτικές οργανώσεις τύπου Ακρίτας και Βολκάν, ούτε σφάζονταν στους δρόμους σαν ηλίθιοι.
Ποια η ποιοτική διαφορά με την Κύπρο; Μάλλον είχαν καλύτερες ηγεσίες. Δεν ανέκτηκαν Αρχιεπισκόπους Μακάριους να τους διοικούν, δεν συμφώνησαν να ανέλθουν στην ηγεσία τους τρομοκράτες όπως ο Ραούφ Ντενκτάς.
Ως κοινωνίες κυρίως αποφάσισαν ότι δεν θα αφήσουν ως παρακαταθήκη στα παιδιά τους το παρελθόν, αλλά ότι όλοι μαζί θα κτίσουν ένα καινούργιο μέλλον.
Δεν μάθαμε
Κυρίως οι Ε/Κ αλλά και οι Τ/Κ δεν έμαθαν πολλά από τη δεκαετία του 1960. Το πραξικόπημα και η εισβολή κατάφεραν το 1974 να εμπεδώσουν τον διαχωρισμό, οδηγώντας μας στη σύγχρονη φάση του κυπριακού προβλήματος.
Με ελάχιστες εξαιρέσεις, ούτε σε αυτή την περίοδο η Κύπρος κατάφερε να αποκτήσει αυτό το ποιοτικό στοιχείο που της έλειπε διαχρονικά. Μια σοβαρή ηγεσία με όραμα και χωρίς απληστία. Από τους 7 Προέδρους που είχαν οι Ε/Κ από το 1960, μόνον δύο κατάφεραν να περάσουν τον πήχη. Οι Γιώργος Βασιλείου και Γλαύκος Κληρίδης. Από τους 6 Τ/Κ ηγέτες μετά το 1960, μόνον δύο κατάφεραν να αρθούν στο ύψος των περιστάσεων. Οι Μεχμέτ Αλί Ταλάτ και ο Μουσταφά Ακιντζί.
Αυτό το τεράστιο έλλειμμα ηγεσίας επιδεινώθηκε, την περίοδο 1960-1974 για τους Ε/Κ, από την έλλειψη πολιτικής ηγεσίας στην Ελλάδα και από το 1974 και εξής από την εξόφθαλμη απόπειρα της Τουρκίας να ελέγξει πλήρως τους Τουρκοκυπρίους προς ικανοποίηση δικών της γεωπολιτικών βλέψεων.
Η ευκαιρία
Οι δύο κοινότητες έχασαν, μάλλον οριστικά, τη δυνατότητα επανένωσης της χώρας τους, γιατί δεν εκμεταλλεύθηκαν επαρκώς τη σημαντικότερη εξέλιξη στη σύγχρονη ιστορία της Κύπρου. Την ένταξη δηλαδή της Κύπρου στην ΕΕ. Ο όρος σύνθεση και συμβιβασμός δεν μπόρεσε ποτέ να μπει στο λεξιλόγιό τους. Οι Ε/Κ βλέπουν την ένταξη στην ΕΕ ως ανάχωμα στις επεκτατικές βλέψεις της Τουρκίας. Οι Τ/Κ βλέπουν την ΕΕ ως ένα χριστιανικό κλαμπ που θα τους αποκόψει από τη μητέρα Τουρκία.
Ένθεν και ένθεν της Πράσινης Γραμμής, ου τη μνήμην της οποίας σήμερον επιτελούμεν, υπάρχουν νουνεχείς και ρεαλιστές πολίτες. Ποτέ, ωστόσο, δεν απετέλεσαν το πλειοψηφούν εκείνο ρεύμα για να αναδείξουν τις ηγεσίες που θα άξιζαν σε αυτή τη χώρα, ώστε να κοιτάξει μπροστά αναζητώντας ένα καλύτερο μέλλον.
Πηγή : politis.com
