Του Ηλία Καραβόλια
Θαρρείς μερικές φορές και κάποιοι προσπαθούν να βάλουν την κοινωνία στην όπισθεν. Ένας νεοσυντηρητισμός με προοδευτικό μανδύα κάνει ενίοτε την εμφάνιση του και φρονώ ότι δεν το συνειδητοποιούμε, τουλάχιστον οι περισσότεροι, πιστοί σε αστικά/συστημικά αξιώματα της πολιτικής και οικονομικής επιστήμης,ακολουθώντας ασυνείδητα το καντιανό ρητό : «Έπρεπε λοιπόν να αφαιρέσω γνώση για να κάνω χώρο για την πεποίθηση»
Τι εννοώ: είναι άλλο πράγμα ο αποτελεσματικός κρατικός τεχνοκρατισμός και εντελώς διαφορετικό ο τεχνολαικισμός, δηλαδή η εργαλειοποίηση του πλεονεκτήματος της τεχνογνωσίας σε θέσεις ευθύνης. Αυτό το δοκιμασμένο ιστορικά είδος άσκησης πολιτικής με επιτελικό σχεδιασμό, ας το σταθμίσουμε νηφάλια μήπως και τελικά μειώνει βαθμούς επιχειρησιακής αποτελεσματικότητας και μήπως τελικά αυξάνει το χάσμα μεταξύ ειδικών και αδαών στην πολιτική, στην οικονομία και στην κοινωνία( λόγω αυτόματης διάχυσης στην αγορά του κρατικού thinking capacity ).Και μπορεί μεν αυτό το χάσμα να γεφυρώνεται κάπως με τον ψηφιακό εκσυγχρονισμό του κράτους, αλλά οι οικονομικές ανισότητες δεν θα μειωθούν μόνο απο τα κλικαρίσματα στις πλατφόρμες που καταργούν τις ουρές στις δημόσιες υπηρεσίες.
Ο αναγκαίος μεταρρυθμιστικός ζήλος δεν πρέπει να εξαντλείται στο ψηφιακό κράτος. Όπως επίσης δεν πρέπει να είναι μοναδικό ζητούμενο το να πορεύεται ο τόπος με μεγαλόσχημες και υπεραισιόδοξες προοπτικές στην οικονομία, λόγω των μεμονωμένων μεγάλων επενδυτικών συμφωνιών μεταξύ διεθνών και εγχώριων κεφαλαίων ( σημ : που κατ αρχήν πολλαπλασιάζουν υπεραξίες ισχυρών εγχώριων κεφαλαιούχων και μετά, μεσομακροπρόθεσμα, θα ενισχύσουν ευρύτερα την απασχόληση και το γενικό διαθέσιμο εισόδημα).Η χώρα έχει τόσο ανάγκη από μεγάλα αναπτυξιακά άλματα όσο και από έναν γήινο βηματισμό, ώστε να διαχυθεί το όφελος και ο πλούτος από την σαφή αναβάθμιση της οικονομικής εμπιστοσύνης.
Είμαστε υποχρεωμένοι να μην ξεχνάμε ότι ο καπιταλισμός δεν έγινε ξαφνικά λόγω της παγκόσμιας ιστορικής συγκυρίας, δίκαιος και αναδιανεμητικός. Παραμένει επικεντρωμένος στην αύξηση της χρηματοπιστωτικής κερδοφορίας και στην ενίσχυση των γεωπολιτικών θέσεων ισχύος των μεγάλων τεχνολογικών ολιγοπωλίων.
Η προοπτική να γίνουμε πληροφοριακός κόμβος ξένων κολοσσών και μια hi tech χώρα, καθώς και η προοπτική εισροής ακριβού τουριστικού πληθυσμού και πωλήσεων υπερπολυτελών ακινήτων σε κροίσους, δεν συνεπάγεται αυτόματη καθολική ωφέλεια για την κοινωνία. Η διάχυση εισοδημάτων μέσω μεγάλων επενδύσεων απαιτεί ταυτόχρονα αυξημένες δημόσιες επενδύσεις σε έργα υποδομών αλλά και πολύ στοχευμένες κλαδικές ενισχύσεις σε μικρομεσαίες εγχώριες επιχειρήσεις, ώστε να έχουν ισότιμη πρόσβαση σε πιστώσεις και επιδοτήσεις (για όσο το δυνατό περισσότερους που θέλουν να καινοτομήσουν).
Οι ορθολογικές φωνές για δημοσιονομική πειθαρχία και το τερατώδες δημόσιο και ιδιωτικό χρέος, πρέπει να μην μας οδηγούν στην θέαση μιας μελλοντικής μαγικής εικόνας. Θα ακουστεί δυσάρεστο αλλά φρονώ ότι πρέπει να μάθουμε να ζούμε από εδώ και στο εξής, κάθε φορά και περισσότερο, με την προσομοίωση μιας διαρκούς κρίσης αναδιάρθρωσης των δομών του παγκοσμιοποιημένου οικονομικού μοντέλου.
Η κοινωνική αναπαράσταση μιας μελλοντικής συστημικής κρίσης και όχι μια κρίση αυτή καθ εαυτή, πρέπει να μας απασχολεί σε επίπεδο πρόγνωσης και πρόληψης.
Φοβάμαι ότι ο ακραίος τεχνοκρατισμός που απλώνεται στην κρατική μηχανή σε πολλές χώρες, αγνοεί ή δεν αξιολογεί επαρκώς την μονιμότητα της «οριακής ροπής » του συστήματος : αυτή που γεννάει περιοδικές κρίσεις αναπαραγωγής του και παράγει διαρκώς αυξανόμενες ανισότητες( Pikkety) κυρίως λόγω υπερσυσσωρευσης αλλά και λόγω εξόρυξης και όχι δημιουργίας αξίας( Mazzucato).
Η νέα εκδοχή οικονομικής και πολιτικής διακυβέρνησης οφείλει να μην ξεχνά ότι όσο και αν επιτευχθεί εγχωρίως εισροή (και κινητικότητα) κεφαλαίου πάσης φύσεως, δεν μπορεί να ανατραπεί η βασική καπιταλιστική νόρμα : θα ζούμε με περιοδικές φάσεις αποσυσχέτισης εργασίας/κεφαλαίου – κέρδους/μισθού, που θα μετατοπίζουν κάθε φορά το εσωτερικό όριο του συστήματος.
Ο δε κοινός θνητός πολίτης καλό είναι να ξέρει ότι τα ιερατεία του καπιταλιστικού συστήματος κάποτε βρίσκονταν στις μεγάλες μητροπόλεις με τις χρηματαγορές. Σήμερα βρίσκονται στα δίκτυα πληροφόρησης και συγκεκριμένα στο ολιγοπώλιο του Διαδικτύου. Το Κεφάλαιο, μιλώντας αλληγορικά, «εξαϋλώθηκε» : έχει απωλέσει την ιστορική/παραδοσιακή τραπεζική και βιομηχανική του υπόσταση. Η τεχνητή αφαίρεση παραγωγικού κεφαλαίου και η συντεταγμένη κοινωνική μηχανική πίσω από την νέα συνθήκη της ψηφιακής παραγωγικότητας, θα προσδιορίζουν και θα επανατοποθετούν σε περιοδικές φάσεις αναδιάρθρωσης των όρων παραγωγής, το συστημικό όριο της μετατόπισης.
Εν κατακλείδι : επιστημονικός τεχνοκρατισμός αλλά και ταυτόχρονα στοχευμένος σχεδιασμός παρεμβατισμού και ρύθμισης των αγορών, είναι η ικανή και αναγκαία συνθήκη της οικονομικής αποτελεσματικότητας και της κοινωνικής χρησιμότητας ενός επιτελικού κράτους…
