Του Χρήστου Α. Ιωάννου
Τo θέμα προσφέρεται για επαφή με την διαδρομή προς την πρόοδο και την οικονομική ευημερία. Αλλά και για καλλιέργεια αυταπατών, και απαλλαγή από αυτές. Για ποιά διάσταση μιλάμε; Της εργασίας που μετριέται σε ημέρες εργασίας, των ωρών εργασίας την εβδομάδα, των ωρών εργασίας στην διάρκεια του εργασιακού βίου, και των αμοιβών. «Πειράματα» και εφαρμογές 4 ημερών έχουν υπάρξει και πολλαπλασιάζονται. Ακόμη και 3 ημερών έχουν υπάρξει. Η NOKIA τις μέρες της δόξας της, προ δεκαπενταετίας, είχε συμφωνήσει (διοίκηση, εργαζόμενοι συνδικάτο) δυνατότητα εβδομάδας 3 ημερών με ημέρα εργασίας 12 ώρες. Το ήθελαν, το μπορούσαν, το επέτρεπε το ρυθμιστικό πλαίσιο της χώρας τους. Με 4ήμερα πειραματίζονται επιχειρήσεις ανά τον κόσμο. Το θέμα θα μας απασχολεί τα επόμενα χρόνια, κυρίως όσους είναι μέρος της 4ης βιομηχανικής επανάστασης.
Κρίσιμο είναι το ποιοι την μπορούν και ποιοι την θέλουν. Ποια είναι τα κρίσιμα στοιχεία; Μα η συνολική παραγωγικότητα και η παραγωγικότητα της εργασίας. Που εξαρτάται από την τεχνολογία και από το ανθρώπινο κεφάλαιο. Από το σε πια βιομηχανική επανάσταση είσαι: ως κοινωνία, ως οικονομία, ως επιχείρηση, ως εργαζόμενος. Με ποιαν παράγεις, με ποιαν είσαι οργανωμένος. Η ιστορία των βιομηχανικών επαναστάσεων δείχνει ότι η τεχνολογική επανάσταση, η επανάσταση στην οργάνωση της εργασίας, αυξάνει την παραγωγικότητά της, αυξάνει την καμπύλη ευημερίας. Και αυτή η παραγωγικότητα μοιράζεται σε υψηλότερες αμοιβές, σε λιγότερο χρόνο εργασίας, σε κέρδη που γίνονται νέες επενδύσεις, για να αυξηθεί εκ νέου η παραγωγικότητα, οι θέσεις εργασίας, η απασχόληση. Η 2η βιομηχανική επανάσταση συνδέεται με το οκτάωρο, την εξαήμερη εργασία, τον ορισμό της υπερωρίας.
Όταν η 3η βιομηχανική επανάσταση ήταν στα πρώτα στάδιά της, η Ελλάδα ακολουθώντας τους κανόνες των ανεπτυγμένων ευρωπαϊκών χωρών, λόγω ένταξης στην ΕΟΚ, μπήκε και στο πενθήμερο. Και στα τέλη της δεκαετίας του 80, στο ρυθμιστικό πλαίσιο για την οργάνωση του χρόνου εργασίας (με Οδηγία). Όμως η 3η βιομηχανική επανάσταση έφερνε αλλαγές όχι μόνο στη διάσταση του χρόνου και στην οργάνωση της εργασίας, όπως κάθε βιομηχανική επανάσταση. Άγγιξε και άνοιξε την διάσταση του τόπου της εργασίας -εργασία από απόσταση, τηλεργασία. Αυτό που ζούμε τώρα, ανά τον κόσμο λόγω της πανδημίας, είναι το 5ο κύμα τηλεργασίας, που άλλαξε κλίμακα. Έχουμε δρόμο ακόμα καθώς η 4η βιομηχανική επανάσταση επιταχύνεται.
Το σε ποια βιομηχανική επανάσταση βρίσκεσαι καθορίζει το τι μπορείς ως κοινωνία, ως οικονομία, ως επιχείρηση, και το πως θέλεις να μοιράζεις τα κέρδη παραγωγικότητας. Όταν τα έχεις. Τι σε αύξηση πραγματικών αμοιβών, τι σε μείωση χρόνου εργασίας. Πρέπει να είσαι παραγωγική κοινωνία και οικονομία για να μπορείς, αυξάνοντας την συνολική παραγωγικότητα και την παραγωγικότητα της εργασίας, να τη μοιράζεις μεταξύ υψηλότερων αμοιβών και μειωμένου χρόνου εργασίας στην εβδομάδα, στον μήνα, στον χρόνο, στον εργάσιμο βίο. Δεν χρειάζεται να είσαι στην σύγχρονη σοσιαλδημοκρατία, που υποστηρίζει την παραγωγή –και την βιομηχανική παραγωγή της, και την παραγωγικότητα, για να μπορείς, όπως στην Σκανδιναβία, να πειραματίζεσαι με 4ήμερη εβδομάδα εργασίας. Ούτε γερμανική επιχείρηση και συνδικάτο για να συμφωνείς ότι έναντι αυξήσεων μισθολογικών σε συνθήκες (τότε) ανύπαρκτου πληθωρισμού οι εργαζόμενοι προτιμούν, αντί αύξησης, μειωμένο εβδομαδιαίο χρόνο εργασίας σε 30 ώρες. Ή αντίστοιχα να εισάγεις την ασύγχρονη και ευέλικτη τηλεργασία. Χρειάζεται όμως να είσαι παραγωγικό μέρος της 4ης βιομηχανικής επανάστασης και της νέας οικονομίας του ανθρωπίνου κεφαλαίου. Όσοι θα είναι μπορούν να δρέψουν τους καρπούς των, και για τον χρόνο εργασίας.
*διευθυντής του Τομέα Απασχόλησης και Αγοράς Εργασίας ΣΕΒ
