Στρατιώτες της Ρωσίας, ξαναγίνετε άνθρωποι.
Τούτη η δόξα σάς προσφέρεται αυτήν εδώ τη στιγμή· αδράξτε την.
Όσο υπάρχει ακόμη καιρός, ακούστε:
Εάν συνεχίσετε τον κτηνώδη αυτόν πόλεμο· εάν, εσείς, αξιωματικοί, που μια ευγενική καρδιά χτυπάει στα στήθη σας, αλλά που ένα καπρίτσιο των ανωτέρων σας αρκεί για να καταστραφείτε και να βρεθείτε εξόριστοι στα βάθη της Σιβηρίας· εάν εσείς, οπλίτες, χθεσινοί δουλοπάροικοι και σημερινοί δούλοι, που τόσο βάναυσα σας έχουν σύρει μακριά από τις μητέρες, τις συζύγους, τις οικογένειές σας· εσείς, που στενάζετε κάτω από το κνούτο και υποφέρετε κάθε λογής άλλες κακουχίες· εσείς, οι υποσιτισμένοι, οι επ’ αόριστον κατάδικοι σε μια στρατιωτική θητεία πιο σκληρή στη Ρωσία απ’ ό,τι τα κάτεργα σε άλλες χώρες· εάν λοιπόν εσείς, τα θύματα, ταχθείτε εναντίον των θυμάτων· εάν, την ιερήν αυτή στιγμή που η σεβάσμια Πολωνία ορθώνει το ανάστημά της, την υπέρτατην αυτή στιγμή που σας δίδεται η επιλογή μεταξύ της Πετρούπολης, όπου εδρεύει ο τύραννος, και της Βαρσοβίας, όπου βρίσκεται η ελευθερία· εάν, σε τούτη την αποφασιστική αναμέτρηση, αγνοήσετε το καθήκον σας, το μοναδικό σας καθήκον, την αδελφοσύνη· εάν εναντίον των Πολωνών συμπαραταχθείτε με τον Τσάρο, τον δήμιο και αυτών και δικό σας· εάν εσείς, οι καταπιεσμένοι, δεν έχετε αντλήσει άλλο μάθημα από την καταπίεσή σας παρά μόνον να στηρίζετε τον καταπιεστή· εάν η συμφορά σας γίνει όνειδος· εάν εσείς, που κρατάτε το σπαθί, υπηρετήσετε το γιγαντιαίο και ανεγκέφαλο τέρας του δεσποτισμού, που συνθλίβει τους πάντες, Ρώσους μαζί και Πολωνούς· εάν, αντί να στρέψετε τα όπλα σας ενάντια στον σφαγέα των εθνών, συντρίψετε άνανδρα, με την υπεροχή του οπλισμού και του αριθμού σας, τους ηρωικούς αυτούς πληθυσμούς σε απόγνωση, οι οποίοι διεκδικούν το υπέρτατο δικαίωμα του ανθρώπου, που είναι το δικαίωμα στην πατρίδα· εάν, στα μέσα του δέκατου ένατου αιώνα, διαπράξετε τη δολοφονία της Πολωνίας· εάν το κάνετε αυτό, τότε να το θυμάστε, άνδρες του ρωσικού στρατού: τότε θα πέσετε, όσο απίθανο κι αν ακούγεται αυτό, πιο κάτω ακόμη κι από τις ορδές των Νοτίων στην Αμερική, και θα τραβήξετε επάνω σας την κατακραυγή ολόκληρου του πολιτισμένου κόσμου! Τα εγκλήματα ισχύος παραμένουν εσαεί εγκλήματα, και ο δημόσιος αποτροπιασμός είναι η τιμωρία που τους αξίζει.
Άνδρες του ρωσικού στρατού, εμπνευστείτε από τους Πολωνούς, μην τους πολεμάτε.
Αυτό που βλέπετε μπροστά σας στην Πολωνία δεν είναι ο εχθρός, είναι ένα παράδειγμα προς μίμησιν.
Βίκτωρ Ουγκώ
Hauteville House, 11 Φεβρουαρίου 1863.
ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΤΟΥ ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΗ
Ένας γενναίος λαός μάχεται απεγνωσμένα για την επιβίωσή του ως έθνους και για την ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Μπροστά του έχει έναν εχθρό συντριπτικά ισχυρότερο στρατιωτικά και αριθμητικά: μίαν αυτοκρατορία γνωστή τοις πάσι ως εστία καταπίεσης και ωμής βίας. Την ίδια στιγμή, μεγάλο μέρος του υπόλοιπου («πολιτισμένου», υποτίθεται) κόσμου κοιτάει αλλού, φροντίζει να διαφυλάξει «ευαίσθητες ισορροπίες», κρατάει ίσες αποστάσεις ή, το πολύ-πολύ, απευθύνει προς τα θύματα χειρονομίες πλατωνικής (και υποκριτικής) συμπάθειας.
Γνώριμο δεν σας φαίνεται αυτό το «σενάριο»;
Πρόκειται για την μαρτυρική Πολωνία σε οποιανδήποτε από τις πολλαπλές εξεγέρσεις της, του 19ου αιώνα, ή για την μαρτυρική Ουκρανία στον αμυντικό της πόλεμο, εν έτει 2022; Οι διαφορές είναι ελάχιστες, πολλώ δε μάλλον όταν ο δήμιος και των δύο χωρών ήταν και είναι η διαχρονική «Αγία Ρωσία»: των τσάρων, του Στάλιν ή του νεο-τσάρου / νεο-Στάλιν που απαντά στο όνομα Βλαδίμιρ Βλαδιμίροβιτς Πούτιν.
Η σελίδα που μεταφράζω παραπάνω γράφτηκε σε λιγότερο από ένα μήνα από το ξέσπασμα του μεγάλου ξεσηκωμού των Πολωνών, τον Ιανουάριο 1863, εναντίον της ρωσικής τυραννίας. Τότε, ο πολιτικός στοχαστής και συγγραφέας Αλεξάντρ Ιβάνοβιτς Χέρτσεν (1812-1870), ηγετική φυσιογνωμία της ρωσικής πολιτικής διασποράς, απηύθυνε από τις σελίδες της εφημερίδας Колокол / Κολοκόλ (Η καμπάνα), που εξέδιδε στο Λονδίνο, ένα φλέγον αίτημα προς τον Βίκτωρα Ουγκώ: «Μεγάλε αδελφέ, βοήθεια! Μιλήστε εξ ονόματος του πολιτισμού!».
Ο Ουγκώ, εξόριστος ο ίδιος στο νησί Guernsey της Μάγχης (καθότι αντίπαλος του καθεστώτος του Ναπολέοντος Γ΄), ανταποκρίθηκε πάραυτα στο κάλεσμα του Χέρτσεν και έστειλε στο Κολοκόλ την δική του Έκκληση προς τον Ρωσικό Στρατό (την οποίαν αναδημοσίευσαν πλήθος εντύπων ανά την Ευρώπη).
Αν και, τότε, ο λόγος του Ουγκώ δεν εισακούστηκε και οι άμεσοι παραλήπτες του δεν «ξανάγιναν άνθρωποι», είναι επιτακτικά επίκαιρο να ηχήσει και πάλι, έστω και αν ούτε σήμερα θα εισακουστεί.
Είθε, τουλάχιστον τούτη την φορά όσοι παραμένουμε άνθρωποι να μην επιτρέψουμε την δολοφονία της Ουκρανίας, όπως πάλαι ποτέ επετράπη η σφαγή της Πολωνίας.
― Βίκτωρ Ιβάνοβιτς
Η έκκληση του Ουγκώ είναι διαθέσιμη και στα αγγλικά.
ΤΟ ΓΑΛΛΙΚΟ ΠΡΩΤΟΤΥΠΟ
APPEL DE VICTOR HUGO A L’ARMEE RUSSE
Soldats russes, redevenez des hommes.
Cette gloire vous est offerte en ce moment, saisissez-la.
Pendant qu’il en est temps encore, écoutez :
Si vous continuez cette guerre sauvage ; si, vous, officiers, qui êtes de nobles cœurs, mais qu’un caprice peut dégrader et jeter en Sibérie ; si, vous, soldats, serfs hier, esclaves aujourd’hui, violemment arrachés à vos mères, à vos fiancées, à vos familles, sujets du knout, maltraités, mal nourris, condamnés pour de longues années et pour un temps indéfini au service militaire, plus dur en Russie que le bagne ailleurs ; si, vous qui êtes des victimes, vous prenez parti contre les victimes ; si, à l’heure sainte où la Pologne vénérable se dresse, à l’heure suprême ou le choix vous est donné entre Pétersbourg où est le tyran et Varsovie où est la liberté ; si, dans ce conflit décisif, vous méconnaissez votre devoir, votre devoir unique, la fraternité ; si vous faites cause commune contre les polonais avec le czar, leur bourreau et le vôtre ; si, opprimés, vous n’avez tiré de l’oppression d’autre leçon que de soutenir l’oppresseur ; si de votre malheur vous faites votre honte ; si, vous qui avez l’épée à la main, vous mettez au service du despotisme, monstre lourd et faible qui vous écrase tous, russes aussi bien que polonais, votre force aveugle et dupe ; si, au lieu de vous retourner et de faire face au boucher des nations, vous accablez lâchement, sous la supériorité des armes et du nombre, ces héroïques populations désespérées, réclamant le premier des droits, le droit à la patrie ; si, en plein dix-neuvième siècle, vous consommez l’assassinat de la Pologne, si vous faites cela, sachez-le, hommes de l’armée russe, vous tomberez, ce qui semble impossible, au-dessous même des bandes américaines du sud, et vous soulèverez l’exécration du monde civilisé ! Les crimes de la force sont et restent des crimes ; l’horreur publique est une pénalité.
Soldats russes, inspirez-vous des polonais, ne les combattez pas.
Ce que vous avez devant vous en Pologne, ce n’est pas l’ennemi, c’est l’exemple.
VICTOR HUGO.
Hauteville-House, 11 février 1863
Πηγή: athensreviewofbooks.com
