Του ΤΑΣΟΥ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ
Με αφορμή την συμπλήρωση 100 χρόνων από την καταστροφή της Σμύρνης, παρακολουθούμε και διαβάζουμε μια σειρά από αφιερώματα, που επιχειρούν να προσεγγίσουν με πολλές και διαφορετικές οπτικές το δράμα του ξεριζωμού του ελληνισμού από τις πατρογονικές του εστίες, μετά από παρουσία 3.500 ετών στην Μικρά Ασία.
Ένα ταξίδι πριν από τρία ακριβώς χρόνια στα Μικρασιατικά παράλια, λίγο πριν ξεσπάσει η φονική πανδημία, και με αφορμή την φωτιά που έβαλαν οι άτακτοι, που εισέβαλαν στην Σμύρνη στην αρμένικη συνοικία, στις 13 Σεπτεμβρίου 1922, που επεκτάθηκε και κατέστρεψε τα δύο – τρίτα της πόλης, θάβοντας κάτω από τις στάχτες μια ιστορία Ελληνισμού αιώνων, είναι ευκαιρία να ανασύρουμε από το φωτογραφικό μας αρχείο εικόνες, που καταγράψαμε τρία χρόνια πριν.
Εικόνα πρώτη… Η κεντρική πλατεία της Σμύρνης όπου βρίσκεται το κυβερνείο της πόλης, που δεν το είδαμε, μια και τότε έκαναν εργασίες αναστήλωσης. Είναι το ίδιο κτίριο που εγκαταστάθηκε ο Αριστείδης Στεργιάδης ως Ύπατος Αρμοστής, τον Μάιο του 1919, όταν αποβιβάστηκαν τα ελληνικά στρατεύματα στην Σμύρνη.
Στα δεξιά όπως βλέπουμε την πλατεία με φόντο την θάλασσα το μπρούτζινο μνημείο ενός στρατιώτη. Είναι ο ήρωας των Τούρκων, μια και ήταν ο μόνος που τόλμησε να ρίξει μια ντουφεκιά προς την πλευρά των ελληνικών στρατευμάτων, που μόλις είχαν αποβιβαστεί στην προκυμαία.
Στο κέντρο της πλατείας ένα ρολόι και φυσικά το άγαλμα του Κεμάλ, που το συναντάς όπου σταθείς και όπου βρεθείς και μονίμως κοιτάζει δυτικά.
Εικόνα δεύτερη … Ανεβαίνοντας στον παρακείμενο λόφο, θα συναντήσουμε το κάστρο, που κτίστηκε από τον Μέγα Αλέξανδρο, για να στεγάσει την φρουρά της πόλης. Ονομάζεται Πάγος και από εκεί μπορείς να δεις τη θέα του κόλπου της σημερινής Σμύρνης, αλλά και του Κορδελιού, περιοχή που είχαν τα εξοχικά τους οι Έλληνες και πήγαιναν να ξεκουραστούν τα Σαββατοκύριακα. Σήμερα μια ενιαία μεγαλούπολη των 2,5 εκατομμυρίων, που τίποτα δεν θυμίζει την πόλη των γκιαούρηδων κατά τους Τούρκους της τότε εποχής.
Εικόνα τρίτη…Περιδιαβαίνοντας το παραλιακό μέτωπο που έχει επεκταθεί προς την θάλασσα δημιουργώντας ένα ιδιαίτερα μεγάλο παραλιακό μέτωπο, τελείως διαφορετικό από αυτό που υπήρχε έως το 1922. Συναντάς πολλά υψηλά κτίρια ανάμεσα στα οποία ξεχωρίζει ένα οίκημα που διατηρείται από την εποχή της παρουσίας του ελληνισμού, που στεγάζεται το Ελληνικό Προξενείο της Σμύρνης.
Στη σημερινή Σμύρνη υπάρχουν πολλά πανεπιστημιακά ιδρύματα και η παρουσία των νέων είναι διάχυτη. Σε αυτή την πόλη ο νεο Οθωμανισμός του Ερντογάν δεν φαίνεται να έχει πέραση. Γι’ αυτό και ο κεμαλιστής Δήμαρχος της πόλης κατηγορήθηκε από τον Ομέρ Τσελίκ του ΑΚΡ, ότι πέρασε υποτονικά τις εθνικιστικές εξάρσεις των ισλαμιστών, για τα 100 χρόνια της νίκης των Τούρκων επί των Ελλήνων.
Πίσω από αυτές τις κόντες κρύβεται μια συναυλία στην Σμύρνη που οργανώθηκε με από τον Δήμαρχο Τουντς Σογιέρ με την παρουσία ενός ροκ σταρ της Τουρκίας, του Ταρκάν, την οποία παρακολούθησαν πάνω από ένα εκατομμύριο θεατές.
Εικόνα τέταρτη … Μπαίνοντας στο εσωτερικό της πόλης και κατευθυνόμενος προς την ρωμαϊκή αγορά, συναντά ο επισκέπτης στο δρόμο του την σύγχρονη αγορά, που είναι ένα στεγασμένο παζάρι με τρόφιμα, αλλά και άλλα είδη της καθημερινότητάς.
Η Ρωμαϊκή αγορά είναι ένα υπαίθριο μουσείο που μπορεί να επισκεφθεί κανείς πληρώνοντας το ανάλογο τίμημα.
Γύρω από αυτό τουρκικά σπίτια από το παρελθόν και και μικρά τζαμιά γύρω από τα οποία συγκεντρώνονται μετανάστες πολλών και ποικίλων εθνικοτήτων.
Μπορεί οι μνήμες προ εκατό ετών να παραμένουν ζωντανές γι αυτούς που ξεκληρίστηκαν από την Σμύρνη και την Μικρά Ασία και τους απογόνους τους, όμως το στολίδι της Ανατολής δεν υπάρχει πια, μια και την θέση της έχει πάρει μια καινούργια πόλη, που μόνο μερικά μεμονωμένα κτίρια που διασώθηκαν θυμίζουν τον τόπο, που εκτός από Έλληνες, Τούρκους, Αρμένιους, Εβραίους ζούσαν και οι λεγόμενοι Λεβαντίνοι, Ευρωπαίοι που είχαν εγκατασταθεί εκεί μια και την θεωρούσαν ιδανικό τόπο για να αναπτύξουν τις επαγγελματικές τους δραστηριότητες.
Αυτή η κατά πολύ μικρότερη ιδιαίτερη, κοσμοπολίτικη και ευημερούσα πόλη της Μπελ Επόκ μια πολυπολιτισμική Σμύρνη, δεν υπάρχει πια…
ΦΩΤΟ ΓΡΑΦΙΕΣ: ΤΑΣΟΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ
