Οι Clément Di Roma και Carol Valade είναι οι νικητές του βραβείου Daphne Caruana Galizia 2022 για το ντοκιμαντέρ τους σχετικά με τη ρωσική επιρροή στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία.
Το ντοκιμαντέρ «The Central African Republic under Russian influence» είναι μια συμπαραγωγή των Découpages και Arte G.E.I.E και αρχικά μεταδόθηκε από το Arte Reportage στα γαλλικά, τα γερμανικά και τα αγγλικά. Μεταδόθηκε επίσης από το France 24, ενώ σχετικό ρεπορτάζ δημοσιεύθηκε στη γαλλική εφημερίδα Le Monde.
Η τελετή απονομής του βραβείου πραγματοποιήθηκε στην αίθουσα Τύπου Daphne Caruana Galizia του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στο Στρασβούργο. Την τελετή άνοιξε η πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Roberta Metsola, ενώ τον λόγο έλαβαν επίσης η Pina Picierno, αντιπρόεδρος του ΕΚ αρμόδια για το βραβείο, καθώς και ο Anthony Bellanger, γενικός γραμματέας της Διεθνούς Ομοσπονδίας Δημοσιογράφων και εκπρόσωπος της 29μελούς ανεξάρτητης πανευρωπαϊκής κριτικής επιτροπής του βραβείου.
Η πρόεδρος Metsola δήλωσε:«Το βραβείο δημοσιογραφίας Daphne Caruana Galizia στέλνει ηχηρό μήνυμα. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο συντάσσεται με την αλήθεια και τη δικαιοσύνη, με την ανεξάρτητη δημοσιογραφία.
Προϋπόθεση για μια ισχυρή δημοκρατία είναι να υπάρχει ισχυρός Τύπος. Δεν νοείται δημοκρατία χωρίς ελευθερία του Τύπου. Στη Ευρώπη, τα δικαιώματα και οι ελευθερίες αποτελούν στόχους για τους οποίους παλεύουμε, όχι εμπόδια».
Από τις 3 Μαΐου έως την 1η Αυγούστου 2022, περισσότεροι από 200 δημοσιογράφοι από τις 27 χώρες της ΕΕ υπέβαλαν τις δημοσιογραφικές τους έρευνες, θέτοντας υποψηφιότητα για το βραβείο του Κοινοβουλίου. Η κριτική επιτροπή επέλεξε 11 από αυτές ως τελικές υποψήφιες, προτού καταλήξει στους νικητές.
Ποιοι είναι οι νικητές
Ο Clément Di Roma είναι φωτορεπόρτερ, παραγωγός βίντεο και ανταποκριτής του France 24 με βάση τη Ρουάντα. Ξεκίνησε να εργάζεται το 2019 ως δημοσιογράφος στη Σενεγάλη για το πρακτορείο Agence France Presse. Από το 2020 έως το 2022 έκανε ανταποκρίσεις με βάση την Κεντροαφρικανική Δημοκρατία για τα κανάλια France 24 και TV5 Monde. Από το Μπανγκί, την πρωτεύουσα της χώρας, κάλυψε την κρίση των εκλογών και τις ένοπλες επιθέσεις ανταρτών κατά της πόλης. Έναν χρόνο αργότερα σκηνοθέτησε μαζί με τον Carol Valade τη βραβευθείσα έρευνα «Centrafrique: le soft power russe» (Κεντροαφρικανική Δημοκρατία: η ρωσική ήπια ισχύς).
Ο Carol Valade είναι δημοσιογράφος που ειδικεύεται εδώ και 10 χρόνια στην Αφρική. Το 2018 εγκαταστάθηκε στην ήπειρο και άρχισε να εργάζεται ως ανταποκριτής για διάφορα διεθνή μέσα ενημέρωσης, όπως το RFI, το AFP, το TV5 Monde, το Radio France και η εφημερίδα Le Monde. Ταξίδεψε σε ολόκληρη τη Δυτική Αφρική για να καλύψει σειρά θεμάτων όπως την πολιτική κρίση στη Γουινέα, την αναζωπύρωση της επιδημίας του Έμπολα, τις σφαγές της 28ης Σεπτεμβρίου 2009, την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή και την εξαφάνιση των ελεφάντων. Στη συνέχεια εγκαταστάθηκε στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, από όπου έκανε ανταποκρίσεις σχετικά με τις συνέπειες του εμφυλίου πολέμου και τη ρωσική επιρροή στη χώρα, θέμα που αποτελεί και το αντικείμενο της βραβευθείσας έρευνας.
Σχετικά με τη βραβευθείσα δημοσιογραφική έρευνα
Η ταινία αυτή είναι το πρώτο ντοκιμαντέρ του Clément Di Roma και του Carol Valade και αποτελεί το καταστάλαγμα του έργου τους ως ανταποκριτών στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία το 2020. Η χώρα διερχόταν τότε περίοδο βίας και παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων εξαιτίας μιας νέας εξέγερσης, στην οποία μεταξύ των εμπολέμων ήταν και η Ομάδα Βάγκνερ, μια παραστρατιωτική ομάδα που υπηρετεί τα συμφέροντα του Κρεμλίνου. Οι δύο δημοσιογράφοι έκαναν έρευνες, μαγνητοσκόπησαν υλικό και συνέχισαν να δίνουν ανταποκρίσεις σε διάφορα διεθνή μέσα ενημέρωσης, παρά τις παρακολουθήσεις από Ρώσους μισθοφόρους και τη γενικότερη εχθρότητα κατά των γαλλικών μέσων ενημέρωσης. Συνέχισαν έτσι το έργο τριών Ρώσων συναδέλφων τους, του Orhan Djemal, του Kirill Radchenko και του Alexander Rasstorguyev, οι οποίοι δολοφονήθηκαν στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία ενώ ερευνούσαν την Ομάδα Βάγκνερ το 2018. Κύρια ανησυχία των δύο ήταν η προστασία των πηγών τους, ειδικότερα όσων καταγγέλλουν τα εγκλήματα των μισθοφόρων, σε μια χώρα όπου είναι συχνές οι εξαφανίσεις αντιπάλων. Μετά από αρκετούς μήνες έρευνας, ο Di Roma και ο Valade κέρδισαν την εμπιστοσύνη ανθρώπων που προωθούν τη ρωσική προπαγάνδα στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, η φωνή των οποίων δεν είχε ακουστεί ποτέ ξανά στο παρελθόν. Χωρίς προκαταλήψεις, το ντοκιμαντέρ των δύο δημοσιογράφων δίνει φωνή στα θύματα των μισθοφόρων αλλά και στους οπαδούς τους, για να μπορέσουμε να κατανοήσουμε καλύτερα πώς έγινε αυτή η μεταβολή της επιρροής, η οποία διευκολύνθηκε από το εχθρικό κλίμα που επικρατεί κατά της Γαλλίας. Ο Di Roma και ο Valade θέλησαν να ακουστούν οι φωνές όλων των πρωταγωνιστών στο μέτωπο αυτό της σύγκρουσης με τη Ρωσία, μιας σύγκρουσης που πλέον εξαπλώνεται στο Σαχέλ τόσο στρατιωτικά όσο και στο πεδίο της παραπληροφόρησης.
Σχετικά με το βραβείο
Το βραβείο Daphne Caruana Galizia θεσπίστηκε τον Δεκέμβριο του 2019 με απόφαση του προεδρείου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου προς τιμήν της Μαλτέζας ερευνήτριας δημοσιογράφου και μπλόγκερ, γνωστής για τον αγώνα της κατά της διαφθοράς, η οποία δολοφονήθηκε σε έκρηξη παγιδευμένου αυτοκινήτου το 2017.
Κάθε χρόνο, στην επέτειο της δολοφονίας της Daphne Caruana Galizia, το βραβείο απονέμεται σε σπουδαίες δημοσιογραφικές έρευνες που προωθούν ή υπερασπίζονται τις θεμελιώδεις αρχές και αξίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως η ανθρώπινη αξιοπρέπεια, η ελευθερία, η δημοκρατία, η ισότητα, το κράτος δικαίου και τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Το βραβείο είναι ανοιχτό σε επαγγελματίες δημοσιογράφους και ομάδες δημοσιογράφων από οποιαδήποτε χώρα του κόσμου. Δεκτές γίνονται δημοσιογραφικές δουλειές που έχουν δημοσιευθεί ή μεταδοθεί σε μέσα ενημέρωσης με έδρα σε οποιοδήποτε από τα 27 κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στόχος είναι να υποστηριχθεί και να αναδειχθεί η σημασία της επαγγελματικής δημοσιογραφίας για τη διασφάλιση της ελευθερίας, της ισότητας και των ευκαιριών.
Στην ανεξάρτητη κριτική επιτροπή συμμετέχουν εκπρόσωποι του Τύπου και της κοινωνίας των πολιτών από τα 27 κράτη μέλη της ΕΕ, καθώς και εκπρόσωποι των μεγαλύτερων δημοσιογραφικών ενώσεων της Ευρώπης.
Το βραβείο και το χρηματικό έπαθλο των 20.000 ευρώ αποτελούν δείγμα της έμπρακτης στήριξης που παρέχει το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στην ερευνητική δημοσιογραφία και της μεγάλης σημασίας που αποδίδει στην ελευθερία του Τύπου.
Τον Οκτώβριο του 2021, το βραβείο δημοσιογραφίας Daphne Caruana Galizia απονεμήθηκε στους δημοσιογράφους του δικτύου Forbidden Stories που δημοσίευσαν τη δουλειά τους για το «Pegasus Project».
Ποια ήταν η Daphne Caruana Galizia
Η Daphne Caruana Galizia ήταν Μαλτέζα δημοσιογράφος, μπλόγκερ και ακτιβίστρια κατά της διαφθοράς. Στην επαγγελματική της πορεία είχε αποκαλύψει εκτενείς πληροφορίες για θέματα που αφορούσαν τη διαφθορά, το ξέπλυμα βρώμικου χρήματος, το οργανωμένο έγκλημα, την πώληση «χρυσών διαβατηρίων» σε υπηκόους τρίτων χωρών και την εμπλοκή της μαλτέζικης κυβέρνησης στο σκάνδαλο των «εγγράφων του Παναμά». Έχοντας δεχτεί επανειλημμένως παρενοχλήσεις και απειλές, η δημοσιογράφος δολοφονήθηκε στις 16 Οκτωβρίου 2017, όταν εξερράγη βόμβα που είχε τοποθετηθεί στο αυτοκίνητό της. Η κατακραυγή για τον τρόπο με τον οποίο χειρίστηκαν την υπόθεση διερεύνησης της δολοφονίας οι αρχές της χώρας οδήγησε τελικά στην παραίτηση του πρωθυπουργού Joseph Muscat. Εκφράζοντας την αποδοκιμασία τους για τις παραλείψεις κατά τη διεξαγωγή των ερευνών, οι ευρωβουλευτές κάλεσαν την Ευρωπαϊκή Επιτροπή τον Δεκέμβριο του 2019 να αναλάβει δράση.
