Του Χρίστου Χ. Λιάπη*
Κοινωνικός εξιλαμός, αναχρονιστική τιμωρία ή αποτελεσματικό ιατρονομικό εργαλείο;
Έχουν περάσει 25 χρόνια από το μακρινό 1997 όταν η Πολιτεία της Καλιφόρνια υποχρέωσε νομοθετικά τους καταδικασθέντες παιδόφιλους στην υποβολή τους σε χημικό ευνουχισμό, με χρήση αντιανδρογόνων, ως προϋπόθεση για τη χορήγηση αναστολής. Η χορήγηση των τελευταίων εγείρει μείζονα ηθικο-νομικά ζητήματα, σε αμφότερα τα επιστημονικά πεδία της νομικής και της ιατρικής, τόσο ως προς την εθελοντική, όσο και ως προς την αναγκαστική χορήγησή τους, υπέρ της οποίας γιγαντώνεται, πάντα, η κοινωνική απαίτηση εξιλασμού και τιμωρίας των δραστών αυτών των ειδεχθών εγκλημάτων, κάθε φορά που κάποια πολύκροτη υπόθεση παιδεραστίας έρχεται στο φως της δημοσιότητας.
Καταρχάς, θα πρέπει να διακρίνουμε τις 5 ομάδες στις οποίες μπορούν, αδρώς, να ταξινομηθούν οι παιδεραστές που κατηγοριοποιούνται σε:
- Άνδρες με σταθερές παιδεραστικές προτιμήσεις οι οποίοι μετέρχονται το παιδί ως «αντικείμενο», παρά ως ανθρώπινο ον. Στην κατηγορία αυτή μπορούν να ενταχθούν και άτομα με συνοδές διαταραχές της προσωπικότητας με κοινό χαρακτηριστικό την έκφραση, πρωτίστως, επιθετικότητας και δευτερευόντως σεξουαλικής επιθυμίας, μέσα από την κακοποίηση του ανηλίκου.
- Έφηβοι, καθώς το 50% των ενήλικων δραστών παιδεραστικών εγκλημάτων έχουν ξεκινήσει τη σεξουαλική παραβατικότητά τους κατά την εφηβική ηλικία, με σχετική κλιμάκωση κατά την ενηλικίωση, ενώ οι έφηβοι παιδεραστές μπορεί να είναι ταυτόχρονα θύματα και δράστες σεξουαλικής κακοποίησης.
- Άτομα με νοητική υστέρηση.
- Άτομα με υποκείμενη ψυχοπαθολογία ψύχωσης, μείζονος κατάθλιψης ή οργανικού ψυχοσυνδρόμου.
Από όλες τις παραπάνω κατηγορίες, η πρώτη είναι αυτή στην οποία μπορεί να απευθυνθεί, περισσότερο, η χορήγηση αντιανδρογόνων, καθώς για τους εφήβους, τα άτομα με νοητική υστέρηση, αλλά και για την τελευταία κατηγορία που συχνά παίρνει τον χαρακτηρισμό «δευτερογενείς παιδεραστές», πολλαπλασιάζονται ακόμη πιο πολύ τα ηθικο-κοινωνικά διλλήματα που εγείρουν τέτοιες φαρμακευτικές παρεμβάσεις, ως προς την αναπαραγωγική ελευθερία, την προστασία από βάναυσες και σκληρές τιμωρίες και τη διαφύλαξη προσωπικών δικαιωμάτων που ο νομικός μας πολιτισμός αναγνωρίζει στους ενόχους, ακόμη και αν εκείνοι τα έχουν παραβιάσει με τον ειδεχθέστερο των τρόπων, σε άλλα μέλη της κοινωνίας και δη στα παιδιά.
Για την πρώτη, λοιπόν, κατηγορία των παιδεραστών, φαίνεται πως παρά τους ισχυρούς ψυχολογικούς παράγοντες που συνεισφέρουν στη διάπραξη του σεξουαλικού αδικήματος, στη ρίζα του βρίσκεται μια διεστραμμένη παρόρμηση προς τα ανήλικα θύματα, η οποία διαμεσολαβείται από βιολογικούς μηχανισμούς που εξαρτώνται από την τεστοστερόνη.
Μελέτη που συμπεριελάμβανε 400 παιδόφιλους το 15% εκ των οποίων υποβλήθηκαν σε χημικό ευνουχισμό, δεν έδειξε μεγάλες διαφορές ως προς το μελλοντικό όφελος πρόληψης της σεξουαλικής παραβατικότητας, την ίδια στιγμή που μεγάλες μετά-αναλύσεις δείχνουν ότι τόσο ο χειρουργικός, όσο και ορμονολογικός ευνουχισμός μειώνει την πιθανότητα υποτροπής των παιδόφιλων, περισσότερο από κάθε άλλη θεραπευτική προσέγγιση. Παράλληλα, θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψιν τόσο οι παρενέργειες του οργανικού ευνουχισμού στους δράστες που θα τον υποστούν, προς χάριν αναστολής ή μειωμένης ποινής, καθώς και το γεγονός πως παρότι με τον τρόπο αυτό καταστέλλεται η σεξουαλική παρόρμηση και η συνακόλουθη παραβατικότητα των παιδόφιλων δεν καταστέλλεται η γενικότερη επιθετικότητά τους προς την κοινωνία, την οποία εκφράζουν στοχεύοντας στο πιο ευάλωτο κομμάτι αυτής, το οποίο προσωποποιεί το μέλλον της.
*Ψυχίατρος – Διδάκτωρ Παν/μίου Αθηνών
Πρόεδρος ΔΣ ΚΕΘΕΑ
Μέλος Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων Δημόσιας Υγείας
