Mr Jeff… Του Ηλία Καραβόλια

Του Ηλία Καραβόλια

HK (Capital instincts)

« Αν είστε ιδιώτης και σκέφτεστε να αγοράσετε μια τηλεόραση ίσως να το καθυστερήσετε και να κρατήσετε τα μετρητά. Το ίδιο πράγμα με ένα ψυγείο, με ένα νέο αυτοκίνητο, με οτιδήποτε άλλο. Απλά μειώστε το ρίσκο σας».

Τάδε έφη ο μεγαλύτερος στον κόσμο «έμπορος» (ο Jeff Bezos της Amazon).

Και συνεχίζει : «Αν και δεν βρισκόμαστε σε ύφεση αυτή τη στιγμή είναι πιθανό να βρεθούμε σε ύφεση πολύ σύντομα. Να είστε εγκρατείς».

Αυτά φυσικά ελέχθησαν λίγο πριν ανακοινώσει ότι ετοιμάζεται να απολύσει 10,000 εργαζομένους παγκοσμίως (σημ: ήδη ξεκίνησαν οι απολύσεις σε Twitter, Metaverse κ.α)

Η Amazon, ας το υπενθυμίσουμε, είναι ο ορισμός της καινοτομίας στο εμπόριο : κάτι σαν η κορυφαία εφεύρεση του καπιταλισμού της πλατφόρμας πάνω στην οποία δομείται και αναπτύσσεται ο διαδικτυακός κόσμος των εξωπραγματικών χρηματιστηριακών κεφαλαιοποιήσεων.

Τι έχουμε λοιπόν ακριβώς εδώ ; Γιατί ο Bezos λέει ότι η κατανάλωση είναι ρίσκο σήμερα και συνιστά εγκράτεια στους καταναλωτές;

Πάει άραγε κόντρα στα συμφέροντα του και τους τζίρους του, συμβουλεύοντας τον πλανήτη να μην ψωνίζει;

Είναι δηλαδή ποτέ δυνατόν το κεφάλαιο να γνέφει τις μάζες για να προβούν σε διακράτηση ρευστού;

Ας μην προσπαθήσουμε να κατανοήσουμε τον «λόγο του καπιταλιστή»(θα έλεγε ο Lacan) διότι ενίοτε και η γλώσσα του κεφαλαίου εκφέρει την αλήθεια.

Με τον υψηλότερο πληθωρισμό 40 και πλέον ετών, σχεδόν παγκοσμίως, με τα επιτόκια να ανεβαίνουν και το χρήμα να γίνεται πανάκριβο προϊόν, η ύφεση – την οποία επικαλείται ο Bezos – δεν είναι προ των πυλών : είναι ήδη παρούσα. Πολύ απλά η μακροοικονομική εικόνα των μεγεθών είναι εντελώς παραπλανητική.

Για να μην χαθούμε σε θεωρητικά αδιέξοδα πρέπει να δούμε και να ακούσουμε πρώτα αυτόν που μιλάει.

Είναι ο άνθρωπος που κατέκτησε το διαδίκτυο φτιάχνοντας κάτι σαν το μεγαλύτερο «πολυκατάστημα» στον πλανήτη : ένα τρις(!) δολάρια έφθασε η κεφαλαιοποίηση της Amazon στο αμερικανικό χρηματιστήριο προ της ενεργειακής κρίσης. Ποτέ στην διεθνή οικονομική ιστορία δεν εμφανίστηκε τέτοιο εταιρικό «μέγεθος».

Η περιουσία του ιδρυτή της Amazon – και άλλων ιδρυτών εταιρειών με εκατοντάδες δις αξία μετόχων στην Wall Street- δεν δικαιολογείται ούτε με την θεωρία των δίκαιων τιμών ούτε με αυτή των αποτελεσματικών αγορών.

Ας είναι καλά τα πολλά τρις των κεντρικών τραπεζών προς τους θεσμικούς επενδυτές που φούσκωσαν τα χρηματιστήρια μετά την πρωτοφανή παγκόσμια παύση προσφοράς και ζήτησης( πανδημία).

Η προειδοποίηση από τον Bezos για περιορισμό κατανάλωσης από τους δυνητικούς του πελάτες μάλλον είναι μια πράξη βγαλμένη από το καπιταλιστικό ασυνείδητο. Δεν αφορά τους «νόμους» προσφοράς και ζήτησης ούτε τις ελαστικότητες και την οριακή χρησιμότητα ή τις καμπύλες αδιαφορίας.

Δεν μιλάμε πλέον για αξιώματα στην θεωρία ζήτησης χρήματος, διακράτησης και αποπληθωρισμού.

Πρόκειται, ταπεινά φρονώ, για την εξωτερίκευση του «ενστίκτου αυτοσυντήρησης» του κεφαλαίου : αν σήμερα φάει ο πληθωρισμός λεφτά και μειώσει την αγοραστική δύναμη των μαζών πως θα διατηρηθεί η ανάγκη για αέναη δυνητική ζήτηση;

Ο Bezos δεν έχει money illusion. Δεν τον ξεγελάει η ακρίβεια διότι γνωρίζει καλά ότι πρόκειται για πληθωρισμό κερδών και χρηματιστηριακών αποτιμήσεων των προϊόντων.

Γνωρίζει ότι μετατοπίζεται το εσωτερικό όριο του καπιταλισμού και αυτό που χρειάζεται είναι μια επιβράδυνση της κατανάλωσης : όχι για να πέσουν οι τιμές αλλά για να περισσέψουν λεφτά ώστε να μην μειωθεί έντονα η δυνητική ζήτηση και η αγοραστική δύναμη.

Αναβάλλοντας τα ακριβά ψώνια μας, αναστέλλοντας κυρίως πολυτελείς δαπάνες, παραγωγοί και έμποροι χάνουν μεν σε τζίρους αλλά μην ξεχνάμε ότι έχουν ήδη υπερκέρδη από την πληθωριστική έκρηξη ενός ολοκλήρου έτους.

Αν συνεχιστεί η ξέφρενη κατανάλωση τότε τα αυξημένα ενεργειακά, χρηματοοικονομικά και λοιπά κόστη παραγωγής και εμπορίου, θα αρχίσουν να τρώνε τα κέρδη.

Άρα μια επιβράδυνση κερδών αυτομάτως θα φρενάρει την αυξημένου κόστους παραγωγή. Ακούγεται απλουστευμένη ως εκδοχή, το ξέρω, αλλά ας αναρωτηθούμε και το εξής : μήπως αν παρκαριστούν τα υπερκέρδη (αντί να πέσουν ξανά σε επενδύσεις παραγωγής και αυξήσουν μεταξύ άλλων και τους μισθούς) θα προκαλέσουν άνοδο στα επιτόκια καταθέσεων και γενικότερα στις χρηματοοικονομικές αποδόσεις του κεφαλαίου;

Μήπως δηλαδή πλέον το κεφάλαιο που κερδίζει συγκυριακά από καιροσκοπική τιμολόγηση, μετά ψάχνει να κρυφτεί και να αυγατίσει με τόκους και αποδόσεις;

Και δεν μοιάζει όλη αυτή η προτεσταντική ηθική της εγκράτειας, από την συμβουλή του Bezos, ως αναγκαία προϋπόθεση διατήρησης και αναπαραγωγής της αγοραστικής δύναμης αλλά και συγκράτησης του μισθολογικού κόστους;

Άλλωστε το εμπόρευμα εργασία μεταλλάχθηκε σε «εργασία κατανάλωσης» αφού πλέον «δουλεύεις» σκρολάροντας και κλικάροντας στην οθόνη. Όταν ακουμπάς το εμπόρευμα εντελώς εικονικά βλέποντας το στην ψηφιακή βιτρίνα χωρίς να περπατάς στους δρόμους των πόλεων.

«Εργάζεσαι» εκείνη την ώρα. Ακόμα και αν δεν ψωνίζεις ανεβάζεις την εκθεσιακή αξία αγαθών και υπηρεσιών που αναζητάς.

Εσύ «παράγεις» την ζήτηση και την κατανάλωση σου αφού συνδέεσαι συνεχώς στο παγκόσμιο super market του internet και σερφάρεις στις βιτρίνες των e-shops ( που έδωσες συναίνεση να σε ακολουθούν σε κάθε site που επισκέπτεσαι).

Ο Bezos λοιπόν συστήνει μεν εγκράτεια, αναστολή δαπάνης, αναβολή αγορών, αλλά φυσικά δεν ευνουχίζει την επιθυμία αγοράς προϊόντων.

Άλλωστε δεν αμέλησε να ονομάσει το ιερό δισκοπότηρο του καπιταλισμού, το εμπόρευμα (τηλεόραση, ψυγείο, αυτοκίνητο) υπενθυμίζοντας στο συλλογικό ασυνείδητο ότι αυτά μπορούν να αγοραστούν αργότερα.

Απλά δεν μας είπε αν θα μπορούν να αγοραστούν φθηνότερα (πχ από τους άνεργους που γέννησαν οι απολύσεις του…)