Του Ηλία Καραβόλια
Φανταστείτε να έχετε προ-πληρώσει ένα ασφάλιστρο αυτοκινήτου ενώ ξέρει η ασφαλιστική σας ότι το αυτοκίνητο σας δεν έχει περάσει ΚΤΕΟ και έχει τα χάλια του. Με το πρώτο τρακάρισμα αρχίζουν να φαίνονται και οι σοβαρές εσωτερικές βλάβες που σχεδόν προϋπήρχαν.
Στην συμβατική οικονομική θεωρία, καμία ασφαλιστική δεν θα το έκανε αυτό. Αλλά αυτό τελικά είναι που γίνεται. Μόνο που την εσωτερική βλάβη στο αυτοκίνητο, μετά δηλαδή το τρακάρισμα, δεν θα σας την καλύψει κανένα συμβόλαιο….
Αυτό το σκηνικό μοιάζει αρκετά( όχι φυσικά εντελώς) με την αγορά στα ασφάλιστρα αθέτησης πληρωμών και χρεοκοπίας(CDS) των τραπεζών που αυτές τις ημέρες εκτοξεύονται στα ύψη λόγω του κινδύνου να πτωχεύσουν μερικά πιστωτικά ιδρύματα.
Η πραγματικότητα είναι ότι συντελείται σε ΗΠΑ και Ευρώπη μια συντεταγμένη απομόχλευση στους τραπεζικούς ισολογισμούς (η απότομη άνοδος των επιτοκίων ρίχνει τα ομόλογα που χρησιμοποιήθηκαν για να αντληθεί ρευστότητα και οι ζημίες είναι προ των πυλών…)
Είναι μια κατάσταση προσομοίωσης, μια «βελούδινη αναδιάρθρωση» για το παρκαρισμένο φθηνό κεφάλαιο που διοχέτευαν οι κεντρικοί τραπεζίτες, και που υπερμοχλεύθηκε, οπότε τώρα αναγκαστικά εισέρχεται σε μια φάση σταδιακού ξεφουσκώματος.
Το σύστημα όμως έχει πάντα δικλείδες ασφαλείας και δεν αναφέρομαι μόνο στους ενισχυμένους δείκτες κεφαλαιακής επάρκειας και φερεγγυότητας. Στην αγορά με τα ασφάλιστρα κινδύνου( CDS) για να μην κουράσω με τεχνικούς όρους, δεν συμβαίνει απλά αυτό που λένε τα βιβλία (αντιστάθμιση κινδύνου).
Εκεί υπάρχει μεγάλη κερδοσκοπία, μεγάλη μόχλευση και φυσικά ισχυρότατοι παίχτες που αξιοποιούν την ταχύτητα συναλλαγών και πληροφόρησης ώστε να ποντάρουν στην μεταβλητότητα της πιθανότητας χρεοκοπίας μιας τράπεζας( ή μιας χώρας, μιας εταιρείας, κ.α).Το σπορ φυσικά δεν είναι για μικροεπενδυτές και κοστίζει πανάκριβα, και στο τέλος ανταμείβει σχεδόν πάντα μόνο τους μεγάλους και ισχυρούς.
Βλέπετε ο καπιταλισμός δημιουργεί συνεχώς, μέσω της χρηματοοικονομικής μηχανικής και της τεχνολογίας, νέες αγορές στοιχημάτων. Και πλέον δίνει την δυνατότητα στο υπερμοχλευμένο εικονικό κεφάλαιο να γράφει κέρδη όχι από το ποντάρισμα στην άνοδο ή την κάθοδο αλλά στο ποντάρισμα της πιθανότητας χρεοκοπίας της τράπεζας, του ομολόγου ή μιας χώρας.
Σε αυτό το αχανές καζίνο των σχεδόν αθέατων στοιχημάτων είναι που δομείται σκηνικό τρόμου για τις κοινωνίες. Η συνθήκη του φόβου από ένα ντόμινο τραπεζικών καταρρεύσεων είναι η ειδική συνθήκη κερδοσκοπίας στην ψηφιακή επικράτεια διαρκούς τιμολόγησης των δυνητικών αναπαραστάσεων (προθεσμιακές τιμές) επιδείνωσης ή εξομάλυνσης μιας κρίσης.
Ολόκληρο το καπιταλιστικό φαντασιακό είναι καταχωνιασμένο μέσα σε αυτό το χωροχρονικό σκηνικό του αντιληπτικού χάσματος για τον καθένα : δηλαδή στη ρωγμή μεταξύ φόβου και προσδοκίας.
Το σύστημα μετατοπίζεται επειδή υπάρχουν οι “Adaptive Markets” (προσαρμοστικές αγορές) που λέει ο Αndrew Lo στο σχετικό βιβλίο του και αυτές κινούνται μεταξύ άλλων και από τα “Narrative Economics” (αφηγηματικά οικονομικά) στο επίσης σχετικό βιβλίο του Robert Shiller.
Η αλήθεια φυσικά είναι ότι το χρηματιστικό αυτό κεφάλαιο κυκλώνει τις κοινωνίες στα δίχτυα του φόβου και της ανασφάλειας. Πίσω από CDS και spreads πίσω από margin calls, futures και options, οι τιμές τους τελικά επηρεάζουν τα εισοδήματα και την καθημερινότητα εκατομμυρίων ατόμων : ο βίος είναι που συνδέεται έμμεσα με τα στοιχήματα πίσω από τις πλατφόρμες υψηλής συχνότητας συναλλαγών.
Γι’ αυτό και η πλέον περιζήτητη μετοχή είναι αυτή της ανασφάλειας, το πλέον φερέγγυο ομόλογο είναι αυτό της αβεβαιότητας. Στην προθεσμιακή αγορά του φόβου κερδίζει όποιος ανοίξει θέσεις υπέρ του αστάθμητου παράγοντα, του απρόβλεπτου, του τυχαίου.
Μόνο που τίποτα δεν είναι τυχαίο. Όλα βρίσκονται στα μαύρα κουτιά των μεγάλων καπιταλιστικών οργανισμών, πίσω από τα μικρά τους σύμβολα σε οθόνες και πλατφόρμες…
