Του Βασιλείου Γρηγ. Παπαδάκη
Τρία νοσηρά φαινόμενα: αδιαντροπία – αναισχυντία – ηλιθιότητα, διάχυτα σ΄ όλες τις εκφάνσεις της κοινωνικής και πολιτικής ζωής, ταλανίζουν την ανθρώπινη κοινωνία. Χρέος της πολιτείας είναι η εξάλειψη των αιτίων που προκαλούν την επίταση των. Αντίδοτο η σωστή παιδεία, παράλληλα με την ανάπτυξη της ηθικής αυτονομίας, της αυτοπεποίθησης και ελεύθερης βούλησης. Ο Όμηρος υπήρξε ο παιδαγωγός όλων των Ελλήνων της αρχαιότητας.
Η αναίδεια, έλλειψη ντροπής, θεωρείται εσωτερικό κακό της ψυχής. Ταυτίζεται εννοιολογικά με την αναισχυντία. Οι δύο έννοιες διαφέρουν ως προς τη διάρκεια. Η πρώτη φανερώνει μία μόνιμη ψυχική κατάσταση ενώ η αναισχυντία εκδηλώνεται σε ορισμένες περιπτώσεις.
Το άτομο με μειωμένη διανοητική ανάπτυξη (ηλιθιότητα) είναι ανίκανο να χρησιμοποιήσει, να κατανοήσει τον γραπτό λόγο και να ανταπεξέλθει στην αυτοσυντήρηση του.
Στη σύγχρονη εποχή όπου κυριαρχούν η απανθρωπία, ωφελιμοκρατία, ασυδοσία, «τράκα» και εφηβική παραβατικότητα, αυξάνεται ο αριθμός των αναιδών και των ατόμων με πνευματική οκνηρία.
Ο Λέσβιος φιλόσοφος Θεόφραστος (372-287 π.Χ.), μετά το θάνατο του Αριστοτέλη (384-322 π.Χ.), ανέλαβε τη διεύθυνση της Σχολής (του Περιπάτου). Στο διασωθέν φιλολογικό του έργο: «Οι Χαρακτήρες» σκιαγραφεί την αναίδεια ως ένα ψυχοπαθολογικό νοσηρό ιό ο οποίος φθείρει την ποιότητα της κοινωνικής ζωής και μειώνει το κύρος του ανθρώπου.
Ο Πλάτων (427-347 π.Χ.) στους Νόμους, 646-647 και Β 671, θεωρεί τόσο την αναίδεια όσο και την αναισχυντία μέγιστα ανθρώπινα ελαττώματα. Όταν ο άνθρωπος είναι αναισχυντότερος του δέοντος και τον κατέχει «το μη καλόν θάρρος» εν ολίγοις η θρασύτητα, η πολιτεία οφείλει να του εμπνέει την «αιδώ» και την αισχύνην που του λείπουν.
Αργότερα ο Αριστοτέλης (384-322 π.Χ.) στα «Ηθικά-Νικομάχεια» αναφέρεται στην αναίδεια ως συνέπεια της ακολασίας. «Η αναίδεια ακολουθεί την ακολασία» δηλαδή έπεται και αναπτύσσεται όταν υπάρχει ατιμωρησία και δεν εφαρμόζεται ο Νόμος. Στην αρχαία Ελλάδα υπήρχε η παροιμία: «Θεός η Αναίδεια επί των δι’ αναισχυντίαν ωφελουμένων». Ωφελούμενοι υπήρξαν οι έμποροι, οι μεταπράτες και οι ναυτικοί οι οποίοι, λόγω επαγγέλματος, εδιακρίνοντο δια την αναισχυντία των.
Ήγγικεν η ώρα των εκλογών 21 Μαΐου, 2023. Οι εκλέξιμοι να εντρυφήσουν στον Πλάτωνα και Αριστοτέλη, μέγιστοι φιλόσοφοι όλων των εποχών, πριν διαβούν το κατώφλι της Βουλής, ίσως γίνουν σοφότεροι. Ενδέχεται, ω του θαύματος και με την πρόοδο της ευγονικής να εκλείψουν τα φαινόμενα της φιλαργυρίας και απαιδευσίας επ΄ ωφελεία του δημοκρατισμού.
