Του Γιώργου Ατσαλάκη*
Η Ινδία έχει φτάσει να θεωρείται το επόμενο παγκόσμιο εργοστάσιο, αυξάνοντας το μερίδιό της στη διεθνή αγορά αξιοποιώντας πλήρως το χαμηλότερο κόστος εργασίας της (το ωρομίσθιο είναι στο 1/3 με το αντίστοιχο της Κίνας) και ειδικευόμενη κυρίως στη βιομηχανία εντάσεως εργασίας αλλά και στην ανάπτυξη λογισμικού. Ως χώρα με δημοκρατικό πολίτευμα χωρίς δημογραφικό πρόβλημα και η μεγαλύτερη των χωρών της «Altasias» (Βιετνάμ, Ταϊλάνδη, Μαλαισία, Φιλιππίνες) μπορεί να ανταγωνιστεί την Κίνα. Με την οικονομική ανάπτυξη της Κίνας και την αύξηση του εισοδήματος των κινεζικών νοικοκυριών, το κόστος εργασίας έχει αυξηθεί, μειώνοντας το συγκριτικό πλεονέκτημα της Κίνας στην προσφορά φθηνών αγαθών εντάσεως εργασίας στον κόσμο. Η οικονομία της Κίνας κινείται προς υψηλότερα πεδία προστιθέμενης αξίας με υψηλότερο κόστος. Επιπλέον οι συνεχείς κυρώσεις και περιορισμοί των ΗΠΑ προς την Κίνα, δημιουργούν ευκαιρίες στην Ινδία να προσελκύσει βιομηχανίες που εγκαταλείπουν την Κίνα. Η ταχεία οικονομική μεγέθυνση της Κίνας με δανεικά, φούσκα των ακινήτων, η επιβράδυνση της ανάπτυξης, η άνιση κατανομή του πλούτου, η ανάπτυξη των ακτών και η συρρίκνωση της ενδοχώρας, και τα άλλα προβλήματα που αντιμετωπίζει, προοιωνίζουν ότι σύντομα θα διαγράψει την πορεία που ακολουθήσε από το 1995 και μετά η Ιαπωνία, όταν αντιμετώπισε τα ίδια προβλήματα.
Η αγορά της Ευρώπης η οποία αποτελεί περίπου το 20% το παγκόσμιου ΑΕΠ είναι η δεύτερη μεγαλύτερη αγορά του κόσμου. Η Ινδία πρόκειται το 2060 να είναι η 2η χώρα σε ΑΕΠ μετά την Κίνα και θα ακολουθούν οι ΗΠΑ και η Ε.Ε. Για να γίνει η χώρα με το δεύτερο μεγαλύτερο ΑΕΠ, χρειάζεται τον δικό της «Δρόμο του Μεταξιού» για να διοχετεύει τα προϊόντα της στην Κεντρική Ασία, στη Ρωσία και στην πλούσια αγορά της Ευρώπης.
O Διεθνής Διαδρόμος Μεταφορών Βορρά-Νότου ((International North-South Transport Corridor -INSTC)) μεταξύ Ινδίας, Ιράν και Ρωσίας, μεταφέρει εμπορεύματα από τη Βομβάη στην Αγία Πετρούπολη και από εκεί στην μεγάλη αγορά της Ευρώπης. Το φιλόδοξο έργο INSTC σχεδιάστηκε τον Σεπτέμβριο του 2000 και αργότερα τέθηκε σε ισχύ το 2002 αφού επικυρώθηκε από τις τρεις χώρες. Έκτοτε, 11 ακόμη έθνη εντάχθηκαν στο έργο: Αρμενία, Αζερμπαϊτζάν, Λευκορωσία, Βουλγαρία (καθεστώς παρατηρητής), Καζακστάν, Κιργιστάν, Ομάν, Συρία, Τατζικιστάν, Τουρκία και Ουκρανία. Το INSTC μειώσε το κόστος μεταφοράς των εμπορευμάτων καθώς και τον χρόνο μεταφοράς. Ενώ πριν χρειαζόταν περισσότερες από 40 ημέρες για να ταξιδέψουν τα εμπορεύματα από την Ινδία στη Ρωσία, με τον INSTC, η μεταφορά ολοκληρώνεται σε λιγότερο από 25 ημέρες, μειώνοντας έτσι τον χρόνο μεταφοράς κατά 30-40%. Υπολογίζεται ότι ο διάδρομος διευκολύνει τη μεταφορά 20-30 εκατομμυρίων τόνων εμπορευμάτων ετησίως.
Στο διάγραμμα με κόκκινη γραμμή είναι ο διάδρομος INSTC. Τα Ινδικά εμπορεύματα δια θαλάσσης από την Mumbai, το οικονομικό κέντρο της Ινδίας, μέσω το λιμανιού Chabahar του Ιράν αποβιβάζονται στην στεριά παρακάμπτοντας το Πακιστάν. Εάν δεν υπήρχε ο INSTC, τα εμπορεύματα θα έπρεπε να ακολουθήσουν την μπλε γραμμή μέσα από την Διώρυγα του Σουέζ από το Γιβραλτάρ τα στενά της Μάγχης και την Βαλτική θάλασσα για να φθάσουν στην Ρωσία.
Με έναν εχθρικό γείτονα όπως το Πακιστάν, που βρίσκεται ανάμεσα στην Ινδία και την περιοχή της Κεντρικής Ασίας, στο παρελθόν η Ινδία δεν μπορούσε να επεκτείνει την εμβέλειά της στην Κεντρική Ασία. Το Πακιστάν δεν αποτελεί πλέον εμπόδιο για την Ινδία από αυτή την άποψη.
Σύμφωνα με την πολιτική της Ινδίας Connect Central Asia, η περιοχή της Κεντρικής Ασίας έχει ήδη αποκτήσει μεγάλη σημασία. Με τη λειτουργία του INSTC, η σχέση Ινδίας-Κεντρικής Ασίας έχει ενισχυθεί. Η περιοχή της Κεντρικής Ασίας είναι μέρος της «διευρυμένης γειτονιάς» της Ινδίας και έχει μεγάλη γεωστρατηγική αξία για την Ινδία, ειδικά καθώς το Νέο Δελχί προσπαθεί να εξισορροπήσει την τεράστια παρουσία της Κίνας στην περιοχή.
Επιπλέον, οι εμπορικές σχέσεις Ινδίας-Ρωσίας απέκτησαν επίσης νέα ενέργεια με τη βοήθεια του INSTC. Αυτός είναι και ο λόγος της ουδετερότητας της Ινδίας στην εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Η Ρωσία ήταν ο μακροχρόνιος σύμμαχος της Ινδίας, αλλά οι πρόσφατες προσεγγίσεις της Μόσχας προς το Πακιστάν έχουν ανησυχήσει τους Ινδούς.
Το INSTC θεωρείται επίσης ως η απάντηση της Ινδίας στον Κινέζικο «Δρόμο του Μεταξιού» το γνωστό Belt and Road Initiative (BRI). Η Κίνα δεν είναι μόνο ο πιο ισχυρός γείτονας της Ινδίας στην περιοχή, αλλά και ο κύριος ανταγωνιστής καθώς ελέγχει μέσω των πολλαπλών δρόμων του Μεταξιού σχεδόν όλα τα κανάλια μεταφοράς εμπορευμάτων γύρω από την Κίνα. Η φιλοδοξία της Ινδίας να εξισορροπήσει την Κίνα υλοποιείται με την λειτουργία του INSTC.
Μετά τις κυρώσεις που υφίσταται η Ρωσία από την Δύση θα στραφεί σε εφοδιασμό μέσω του INSTC πράγμα που θα ωφελήσει κυρίως την παραδοσιακή σύμμαχο της την Ινδία. Ο Διεθνής Διάδρομος Μεταφορών Βορρά-Νότου πρόκειται να αυξήσει τις εμπορικές συναλλαγές με την Ρωσία.
Όμως λόγω των κυρώσεων και του πολέμου στην Ουκρανία ο Ινδικός «Δρόμος του Μεταξιού» θα σταματά μέχρι την Ρωσία.
Δεν θα μπορεί να προσεγγίσει μέσω της Ρωσίας την Ευρωπαϊκή αγορά. Στην περίπτωση αυτή η ενναλακτική προσέγγιση της Ευρώπης είναι η θαλάσσια οδός. Θα μπορούσε και η Τουρκία δια ξηράς να είναι μια ενναλακτική, αλλά οι στενές της σχέσεις με το Πακιστάν (εχθρό της Ινδίας) δεν τις δίνουν την επιλογή.
Η θαλάσσια οδός ευνοεί την Ελλάδα ως πύλη προς την Ευρώπη η οποία μπορεί μέσω των λιμανιών και λοιπών μεταφορικών υποδομών, να προσφέρει υπηρεσίες εφοδιαστικής αλυσίδας στα Ινδικά εμπορεύματα που θα περνούν την διώρυγα του Σουέζ και έτσι να αναπτυχθεί μια σημαντική συνεργασία με την Ινδία. Ελπίζουμε η επίσκεψη του Ινδού Πρωθυπουργού να αξιοποιηθεί σε αυτήν την κατεύθυνση.
*Αναπληρωτής Καθηγητής Πολυτεχνείου Κρήτης Εργαστήριο Ανάλυσης Δεδομένων και Πρόβλεψης
