Του Βασίλη Κοντογιαννόπουλου
Σε μια κρίσιμη για το ευρωπαϊκό μέλλον συγκυρία, οι ευρωεκλογές διεξάγονται με εθνική ατζέντα. Η Ευρώπη απουσιάζει από την πολιτική αντιπαράθεση. Όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες. Μάταια κορυφαίες ευρωπαϊκές προσωπικότητες προειδοποιούν πολιτικές ηγεσίες και ευρωπαϊκούς θεσμούς.
«Η οργάνωσή μας, η λήψη αποφάσεων και η χρηματοδότησή μας είναι σχεδιασμένες για τον κόσμο του χθες», επισημαίνει ο Μάριο Ντράγκι. «Είμαστε ακόμα πολύ τοπικιστές. Πρέπει να γίνουμε πιο Ευρωπαίοι» διαπιστώνει ο Ενρίκο Λέτα. «Η Ευρώπη αντιμετωπίζει απειλές εκ των έσω» αναφερόμενος στον κίνδυνο από την άνοδο της ακροδεξιάς, επισημαίνει ο Ζ. Κ. Γιουνκερ.
Με δύο εν εξελίξει πολεμικές συγκρούσεις, Ουκρανία και Μέση Ανατολή, που προκαλούν ανησυχίες για τον κίνδυνο παγκόσμιας ανάφλεξης. Με σημαντικές επιπτώσεις στη διεθνή αλλά και τις εθνικές οικονομίες. Με ορατές τις συνθήκες ενός νέου ψυχρού πολέμου. Η Ευρώπη, σε αυτή την κρίσιμη συγκυρία, εμφανίζεται παντελώς ανίσχυρη να διαδραματίσει τον ρόλο που της αναλογεί. Στον οικονομικό τομέα και την τεχνολογία χάνει διαρκώς έδαφος απέναντι στις δύο μεγάλες δυνάμεις, ΗΠΑ και ΚΙΝΑ. Στρατηγική αυτονομία και Γεωπολιτική ασφάλεια είναι οι δύο μεγάλες προκλήσεις για την Ευρώπη.
Μέσα σε αυτές τις συνθήκες τίθεται εμφατικά το υπαρξιακό δίλημμα της Ευρώπης. Ή θα προχωρήσει σε μια θαρραλέα εμβάθυνση της ενοποίησης σε κρίσιμους τομείς, όπως η Άμυνα, η Εξωτερική πολιτική, η Έρευνα, οι Επενδύσεις, ή θα οδηγηθεί σε έναν επιταχυνόμενο μαρασμό. Σε έναν κόσμο που αλλάζει με ιλιγγιώδη ταχύτητα και οι αντιευρωπαϊκές δυνάμεις ενισχύονται από την επέλαση του λαϊκισμού, απαιτείται επανεκκίνηση του ευρωπαϊκού οράματος. Ευρωπαϊκή ολοκλήρωση με τολμηρές θεσμικές αλλαγές ή αποσύνθεση είναι το δίλημμα. Σε αυτό θα κληθούν τα κράτη-μέλη και οι εκπρόσωποί τους στο Ευρωκοινοβούλιο να απαντήσουν.
Το ευρωπαϊκό μέλλον συνδέεται άρρηκτα με το μέλλον της χώρας μας. Όπως και των άλλων ευρωπαϊκών κρατών. Ευρωπαϊκός και εθνικός βίος είναι αλληλένδετοι. Το 70% των προβλημάτων της χώρας μας επηρεάζεται άμεσα ή έμμεσα από τις αποφάσεις των ευρωπαϊκών θεσμών, ανάμεσα στους οποίους και το ευρωκοινοβούλιο που διαδραματίζει ολοένα και σημαντικότερο ρόλο. Από την Κοινή Αγροτική Πολιτική, την πράσινη μετάβαση, το μεταναστευτικό, την ασφάλεια των συνόρων μας, τους πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης και των διαρθρωτικών ταμείων, οι αποφάσεις λαμβάνονται στην Ευρώπη. Η απουσία της Ευρώπης από τον πολιτικό διάλογο, όχι μόνο κατά τις επικείμενες ευρωεκλογές, έχει ως αποτέλεσμα το 33% των Ελλήνων να πιστεύει ότι η Ελλάδα ζημιώθηκε από τη συμμετοχή της στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Στην τελική ευθεία προς τις ευρωεκλογές οι θέσεις των κομμάτων για το ευρωπαϊκό μέλλον αγνοούνται. Με ευθύνη κυρίως των κομμάτων της Αντιπολίτευσης, η πολιτική αναμέτρηση διεξάγεται με ατζέντα εθνικών εκλογών. Ακρίβεια, υγεία, Τέμπη, υποκλοπές, Πρέσπες, Ελληνοτουρκικός διάλογος. Για τους «υπουργούς που σκοτώνουν παιδιά» και την τιμή της φέτας.
Στόχος των κομμάτων της Αντιπολίτευσης είναι η μετατροπή των ευρωεκλογών σε ψήφο αποδοκιμασίας κατά της Κυβέρνησης. Πριν ακόμη συμπληρωθεί ένας χρόνος από τις εθνικές εκλογές. Μολονότι οι ευρωεκλογές δεν εμπεριέχουν διακύβευμα διακυβέρνησης, η απειλή αποσταθεροποίησης είναι υπαρκτή. Η ευρωκάλπη δεν είναι δημοσκόπηση. Παράγει πολιτικές παρενέργειες. Δημιουργείται πολιτικό κλίμα που μπορεί να αποβεί καθοριστικό για την κυβερνητική σταθερότητα και αποδοτικότητα.
Κι ευρύτερα για την πολιτική και οικονομική σταθερότητα. Ο πολιτικός επαρχιωτισμός των κομμάτων της Αντιπολίτευσης συναντάται με τον μικροκομματισμό, την πολιτική ανευθυνότητα και τοξικότητα. Ο Κυρ. Μητσοτάκης είναι υποχρεωμένος να διαχειριστεί τον λαϊκισμό και τον εθνολαϊκισμό της ακροδεξιάς. Σε μια επίδειξη ακραίας ανευθυνότητας, η Αντιπολίτευση επιδιώκει την αποσταθεροποίηση της Κυβέρνησης την ώρα που αδυνατεί να προσφέρει εναλλακτική Κυβερνητική πρόταση. Το πρόβλημα δεν είναι η δυνατότητα της Κυβέρνησης να ανταποκριθεί στις δεσμεύσεις της. Είναι η κρίση αξιοπιστίας μιας κατακερματισμένης Αντιπολίτευσης χωρίς κανείς να δείχνει διάθεση συνεργασίας με κανέναν.
Είναι δεδομένο ότι η Κυβέρνηση έχει μπροστά της μια τριετία αδιατάρακτη από εκλογικούς περισπασμούς. Στο τέλος της τετραετίας θα κριθεί για το έργο της. Το διακύβευμα της ευρωκάλπης, μέσα στο σημερινό πολιτικό κλίμα, είναι σαφές. Ανανέωση της εμπιστοσύνης προς την Κυβέρνηση για να επιταχύνει τις τολμηρές μεταρρυθμίσεις, για τις οποίες ο Πρωθυπουργός έχει δεσμευτεί, η υπονόμευση της πολιτικής σταθερότητας, προϋπόθεση για να προχωρήσει η χώρα μπροστά. Η ανανέωση εμπιστοσύνης πολλαπλασιάζει το βάρος της δέσμευσης του Πρωθυπουργού να «μετατρέψει την Ελλάδα σε μια κανονική ευρωπαϊκή χώρα, αλλάζοντάς τα όλα».
Σύμφωνα με όλες τις μέχρι σήμερα δημοσκοπήσεις, οι πολιτικοί συσχετισμοί, όπως προέκυψαν από τις πρόσφατες εθνικές εκλογές, παραμένουν αμετάβλητοι. Το μοναδικό κρίσιμο ερώτημα, που θα παραμείνει μέχρι την ημέρα των εκλογών αναπάντητο, είναι το ποσοστό της αποχής. Υπενθυμίζω από τις εκλογές του 2004 μέχρι τις τελευταίες εθνικές εκλογές απέχουν από τις κάλπες περισσότεροι από δύο εκατομμύρια πολίτες. Ο σημερινός Δήμαρχος «όλων των Αθηναίων» εξελέγη με 60.000 ψήφους. Η αποχή είναι ο κρίσιμος δείκτης της κρίσης αντιπροσώπευσης που διαπερνά το πολιτικό σύστημα και της κρίσης εμπιστοσύνης μεταξύ πολιτών και πολιτικών.
Η συγκρότηση των ψηφοδελτίων όλων των κομμάτων, σε συνδυασμό με την καθιέρωση από τη συγκυβέρνηση Σαμαρά – Βενιζέλου του σταυρού προτίμησης με εκλογική περιφέρεια την… Επικράτεια, ενισχύουν την τάση απομάκρυνσης των πολιτών από τις κάλπες. Όταν αποφασίστηκε η κατάτμηση της Β’ Περιφέρειας της Αθήνας σε τέσσερις περιφέρειες, προκειμένου να μειωθεί ο καταλυτικός ρόλος των media, η Επικράτεια ως ενιαία εκλογική περιφέρεια εκτοξεύει τον ρόλο τους. Υπάρχει υποψήφιος ευρωβουλευτής που μπορεί να περιοδεύσει στην Επικράτεια για να έρθει σε επαφή με τους πολίτες;
Όταν η Ούρσουλα Φον Ντεν Λάιεν καλεί τους ψηφοφόρους να «μην αφήσουν άλλους να κάνουν τις επιλογές για εσάς» προφητεύει αυτό που στην πραγματικότητα θα συμβεί. Τις επιλογές θα κάνουν τα media και οι κομματικοί μηχανισμοί. Με εξαίρεση ένα μικρό ποσοστό πολιτών που θα ανατρέξουν σε βιογραφικά για να κάνουν τις επιλογές τους, η μεγάλη πλειοψηφία θα επιλέξει με βάση την αναγνωρισιμότητα και κριτήρια eurovision. Με αυτά τα κριτήρια έγινε και η συγκρότηση των ψηφοδελτίων. Τηλεπερσόνες, ποδοσφαιριστές, αθλητές, ηθοποιοί «κοσμούν» τα ψηφοδέλτια και αυτοί τελικά θα επικρατήσουν. Θα επιλεγούν οι αναγνωρίσιμοι και όχι οι άξιοι να εκπροσωπήσουν τη χώρα.
Η αποτίμηση των επιδόσεων των Ελλήνων Ευρωβουλευτών που εξελέγησαν με το σύστημα του σταυρού επιβεβαιώνει τις αρνητικές επιπτώσεις στην ποιότητα και την επάρκεια των εκπροσώπων της χώρας μας. Ο απολογισμός των επιδόσεών τους στις εργασίες του Ευρωκοινοβουλίου, σύμφωνα με τις επίσημες αξιολογήσεις, είναι αρνητικός. Ελάχιστοι ενεφάνησαν αξιόλογη δράση. Ορισμένοι με μεγάλη αναγνωρισιμότητα στο εσωτερικό επιδόθηκαν σε έναν καλοπληρωμένο τουρισμό. Άλλοι πρωταγωνίστησαν σε οικονομικά και άλλα σκάνδαλα. Οι ευρωβουλευτές της Αξ. Αντιπολίτευσης αναλώθηκαν στη μεταφορά των εθνικών πολιτικών αντιπαραθέσεων στο εσωτερικό της Ευρώπης δυσφημώντας τη χώρα μας.
Η ενεργός συμμετοχή στην εξέλιξη της Ευρώπης και η προώθηση των ελληνικών συμφερόντων απαιτεί ευρωβουλευτές με πολιτικό έρμα, όραμα, γνώσεις και ικανότητα για διεθνή δράση. Θυμίζω μερικά από τα ονόματα που εκπροσώπησαν τη χώρα μας όταν ίσχυε η λίστα: Ε. Αβέρωφ, Γ. Μπούτος, Δ. Ευρυγένης, Μ. Γιαννακού, Π. Αυγερινός, Γ. Ρωμαίος, Σπ. Πλασκοβίτης, Γ. Μαύρος, Λ. Κύρκος. Η σύγκριση είναι καταλυτική με την παρούσα και την προηγούμενη σύνθεση.
Αναδεικνύεται το βαθύτερο πρόβλημα της κρίσης αντιπροσώπευσης, ως συνέπεια της ποιότητας και επάρκειας του πολιτικού προσωπικού. Η αντικατάσταση του συστήματος εκλογής των υποψήφιων ευρωβουλευτών και βουλευτών αποτελεί επείγουσα προτεραιότητα, προκειμένου να αποκατασταθεί το κύρος της Πολιτικής και η σχέση εμπιστοσύνης πολιτών και πολιτικών. Για να γίνει η Ελλάδα κανονική ευρωπαϊκή χώρα, όπως έχει δεσμευτεί ο Κυρ. Μητσοτάκης, προϋπόθεση είναι η ριζική αλλαγή του πολιτικού συστήματος. Από την παρακμή του απορρέουν οι παθογένειες που μαστίζουν τη χώρα και την κοινωνία.
