Του Ανδρέα Ανδριανόπουλου
Η ΝΔ για 50 χρονια πρωταγωνιστεί στην ελληνική πολιτική ζωή. Η επιτυχία της είναι αδιαμφισβήτητη. Και στον τομεα αυτό δικαίωσε απόλυτα τον ιδρυτή της, τον αείμνηστο Κ. Καραμανλή, που είχε πιστέψει σε ενα κόμμα μόνιμο πρωταγωνιστή στα πολιτικά πράγματα του τόπου. Από τα πρώτα της όμως βήματα η ΝΔ έδειχνε να πάσχει σε ένα σοβαρό τομέα. Στην αποσαφήνιση της πολιτικής της ταυτότητας. Στην ιδιαιτερότητα δηλαδή της ιδεολογικής της φυσιογνωμίας. Για πολλά στελέχη των πρώιμων χρόνων της ζωής της κάτι τετοιο φάνταζε περιττή πολυτέλεια. Αυτό που είχε γι’ αυτούς σημασία ήταν το κόμμα να έχει συνοχή και επιτυχία στις κάλπες. Εξ άλλου, παλι ο ιδρυτής του είχε αποσαφηνίσει από τό ξεκίνημα πως στο ιδεολογικό του οπλοστάσιο μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν όπλα και απο την Δεξιά και την Αριστερά! Ενα πραγματικά σύγχρονο “catch all” κόμμα. Απο την στιγμή όμως που έφθασε στην εξουσία το σοσιαλιστικό (κατ’ όνομα ) ΠΑΣΟΚ του Α. Παπανδρέου, η αποσαφήνιση του ιδεολογικού στίγματος της ΝΔ είχε γίνει απαραίτητη.
Γιά τους περισσότερους του ηγετικού πυρήνα τότε της ΝΔ η προσαρμογή στην εποχή του ΠΑΣΟΚ εξαντλούνταν στην αντιγραφή της οργανωτικής του δομής, ώστε με βάση το κίνητρο των εξυπηρετήσεων και της ρουσφετολογίας να υπάρξει γνήσιος ανταγωνισμός στη διεκδίκηση της εξουσίας. Στο ΠΑΣΟΚ όμως υπήρχε και το ΚΕΜΕΔΙΑ (Κέντρο Μελετών και Διαφώτισης), που έπαιξε κεντρικό ρόλο στην στρατηγική και στην διατύπωση θέσεων του κόμματος του Α. Παπανδρέου, υπό την πετυχημένη αρχικά καθοδήγηση του Κ. Σημίτη. Για την ΝΔ τότε, η όποια ενασχόληση με θέματα στρατηγικής και πολιτικής φιλοσοφίας αποτελούσε περιττή πολυτέλεια. Που αφορούσε μονο τους “κουλτουριάρηδες” ανάμεσά μας. Εκτός ομως επίσημης κομματικής δομής, δημιουργήθηκε το ΚΠΕΕ (Κέντρο Πολιτικής Ερευνας και Επιμόρφωσης) που ενασχολήθηκε ενεργά, κι’ αποκλειστικά, με την ιδεολογία. Προωθήθηκε ετσι ο Σύγχρονος Φιλελευθερισμός (ΝεοΦιλελευθερισμός) σαν ιδεολογικη ταυτότητα της παράταξης. Με έμφαση στους κλασσικούς οικονομικούς θεωρητικούς και στους νεώτερους Νομπελίστες Φρ. Χάυεκ, Μ. Φρήντμαν, Τζ. Στίγγλερ και στους συνδετημόνες της Μοnt Pelerin Society, η αποτύπωση ιδεολογικων αναζητήσεων ξεκίνησε δυναμικά και επιμονα.
Επι Προεδρίας Γεωργίου Ράλλη το ΚΠΕΕ και οι δραστηριότητές του ενισχύθηκαν σημαντικά απο το Γερμανικό Χριστιανοδημοκρατικό Ιδρυμα Κονραντ Αντενάουερ. Μιά βοήθεια όμως που διεκόπη επί Προεδρίας Ευάγγελου Αβέρωφ με την αιτιολογία πως υπερασπιζόταν αγγλοσαξωνικές (Θατσερικές, ουσιαστικά) αρχές περι οικονομίας της αγοράς κι’ οχι ευρωπαικές αντιλήψεις περί “κοινωνικης” οικονομίας της αγοράς – απροσδιορίστου πραγματικά περιεχομένου. Στη ΝΔ έδειχναν να αντιστρατεύονται τις θέσεις της κας Θάτσερ, αλλα με υπερηφάνεια καλούσαν εκπροσώπους της στα Συνεδριά τους (λχ στη Θεσσαλονίκη)! Ενώ εγώ είχα συμμετάσχει σε θριαμβευτικές της εκλογικές εκστρατείες. Μια προσπάθεια εκτός κόμματος για κινητοποίηση του επιχειρηματικού κόσμου σε μία κινηση υποστήριξης των αρχών της ελεύθερης οικονομίας, ΚΕΜΕΠ (Κέντρο Μελετών Πολιτικής) στα πρότυπα τών Θατσερικων Centre for Policy Studies και Institute of Economic Affairs, δεν είχε επιτυχία. Πολύ απήχηση όμως απέκτησε λιγο αργότερα η ΚΙΠΑΕΑ (Κινηση για τον Πολυμερή Αφοπλισμό, την Ειρήνη και την Ασφάλεια) που ιδρύσαμε εκτός επισήμου κόμματος για αντίδραση στην μονοπώληση απο την Αριστερά των κινημάτων ειρήνης και για την σύνδεση της ελεύθερης οικονομίας με την ειρήνη, την ευημερία και την ασφάλεια. Με σεμιναρια, εκδόσεις, δημοσιεύματα και τηλεοπτικές παρουσίες η ΚΙΠΑΕΑ ισχυροποιήθηκε ανοίγοντας παραρτήματα σε πάρα πολλές πόλεις της χώρας. Σε όλα αυτά σημαντικός ήταν ο ρόλος του επικοινωνιολόγου Γιάννη Λούλη και πολλών άλλων σήμερα γνωστών προσώπων (Κατσούδας, Παξινός, Παναγόπουλος, Γ. Λοβέρδος κα).
Επι Προεδρίας Κων. Μητσοτάκη ενισχύθηκε πολύ η προσπάθεια φιλελευθεροποίησης του κόμματος. Αρχικά, μπήκε μπροστά στον τίτλο του η λέξη “φιλελεύθερη”, και με την “Πρόταση Ελευθερίας” στις εκλογές του 1985, υπήρξε η μεγαλύτερη στιγμή ιδεολογικής υπεροχής των αρχών της ελευθερίας στην ελληνική πολιτική σκηνή. Παράλληλα, οι Γερμανοί φιλελεύθεροι (Ινστιτούτο Φρήντριχ Νόιμαν) βρέθηκαν στο πλάι του ΚΠΕΕ. Εν τω μεταξύ, μετα την εκλογή μου στη Δημαρχία του Πειραιά, με αντικατέστησε στην ηγεσία της ΚΙΠΑΕΑ ο Κώστας Καραμανλής, πραγματοποιώντας σημαντικές επιτυχίες. Με την κυβέρνηση Μητσοτάκη και την είσοδο Στ. Μανου και Γ. Παλαιοκρασσά στην κυβέρνηση, εγιναν σημαντικά βήματα τόνωσης της φιλελεύθερης φυσιογνωμίας της παράταξης. Αρχισαν όμως και παρατράγουδα. Με την άρνησή μου να φορολογήσω τα καύσιμα, βρέθηκα κυβερνητικός εκπρόσωπος με υποχρέωση να στηρίζω πολιτικές με τις οποίες δεν μπορούσα να συμφωνήσω. Η παραίτησή μου έδωσε μάλλον οριστικό τέλος στις προσπάθειές μου για αποτύπωση ενός καθαρότερου ιδεολογικού στίγματος στην παράταξη. Ετσι μέχρι και σήμερα η ΝΔ καταγγέλεται σαν “νεοφιλελεύθερη”, ενώ απέχει δραματικά απο την εφαρμογή τέτοιων πολιτικών.
Σε κρίσιμο σταυροδρόμι σήμερα, η αναζήτηση καθαρής φιλελεύθερης φυσιογνωμίας εξακολουθεί, κατά την γνώμη μου, να είναι ζητούμενο. Εξω απο λαικισμούς, κρατισμούς και αυταρχικά παρεμβατικές συμπεριφορές.
