Του Χρίστου Αλεξόπουλου
Βασικά χαρακτηριστικά της σύγχρονης πραγματικότητας είναι η μεγάλη ρευστότητα στους διάφορους τομείς κοινωνικής δραστηριοποίησης και στο γεωπολιτικό πεδίο, η αίσθηση ανασφάλειας στους πολίτες και ιδιαίτερα στους νέους σε παγκόσμιο επίπεδο, η μαζοποίηση των κοινωνιών στα μεγάλα αστικά κέντρα σε συνδυασμό με την μη παραγωγή συνεκτικών αξιών και την εργαλειοποίηση της ανθρώπινης οντότητας και η μέχρι τώρα αδυναμία του πολιτικού συστήματος σε πλανητικό επίπεδο να σχεδιάσει και να διαχειρισθεί την πορεία προς το μέλλον με προοπτική βιωσιμότητας.
Αυτές οι συνθήκες πλήττουν με ιδιαίτερη σφοδρότητα τους νέους, οι οποίοι υφίστανται μεγάλη πίεση στους διάφορους τομείς δραστηριοποίησης με αποτέλεσμα να βιώνουν την δυναμική της εξέλιξης χωρίς να εμπιστεύονται την ακολουθούμενη κατεύθυνση και την πολιτική της διαχείριση.
Σε εθνικό επίπεδο είναι αποκαλυπτικά σε σχέση με την ανασφάλεια τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ σχετικά με το ποσοστό του πληθυσμού, που ζει σε συνθήκες φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού. Το 2023 ήταν 26,1%, δηλαδή 2.658.400 άτομα. Σύμφωνα δε με την ΓΣΕΕ το 2023 το 22% των ανηλίκων βρισκόταν σε κίνδυνο φτώχειας. Περιττό να αναφερθούν και τα στοιχεία για την βίαιη συμπεριφορά των ανηλίκων, η οποία ακολουθεί ανοδική πορεία και εκτείνεται σε πολλούς τομείς, από τον σχολικό εκφοβισμό μέχρι τις κλοπές και τους βιασμούς.
Είναι δε σχήμα οξύμωρο, ότι η Γενική Γραμματεία Επαγγελματικής Εκπαίδευσης, Κατάρτισης, Δια Βίου Μάθησης και Νεολαίας του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Πολιτικών Ερευνών του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικών Ερευνών (ΕΚΚΕ) πραγματοποίησαν διαδικτυακή έρευνα σε μαθητές της Β΄και Γ΄ τάξης του Λυκείου σε 300 ημερήσια λύκεια (Γενικά και Επαγγελματικά) της Ελλάδας στο χρονικό διάστημα Νοεμβρίου 2022 και Ιανουαρίου 2023 για την ενίσχυση της δημοκρατικότητας στην λήψη αποφάσεων στα σχολεία και την εμπέδωση της λειτουργίας της δημοκρατίας.
Πολύ σημαντικός ο στόχος της προώθησης του δημοκρατικού διαλόγου από την εφηβική ηλικία, όμως πρέπει να πληρούνται και άλλες προϋποθέσεις για να είναι εφικτή η επίτευξη του και στην προοπτική του χρόνου να συμβάλλει στην πραγμάτωση του κοινωνικού συμφέροντος.
Πρέπει να λειτουργούν αντίστοιχες διαδικασίες στις τοπικές κοινωνίες, να παράγονται και να καλλιεργούνται στους νέους αξίες με ανθρωπιστικό φορτίο και σημείο αναφοράς το κοινωνικό συμφέρον, να γίνεται πολυδιάστατη και αντικειμενική ενημέρωση για την δυναμική της εξέλιξης και να λειτουργούν διαδικασίες διαλόγου με το πολιτικό σύστημα ή στο επίπεδο της κοινωνίας πολιτών. Και αυτές οι προϋποθέσεις δεν πληρούνται, οπότε δεν οικοδομούνται συνθήκες ασφάλειας και εμπιστοσύνης στους νέους σε σχέση με την πορεία προς το μέλλον.
Ανάλογο ενδιαφέρον έχει και η έρευνα «Trendstudie JUGEND in DEUTSCHLAND, Verantwortung für die Zukunft? Ja, aber, 2024» (ερευνητική ομάδα Simon Schnetzer, Kilian Hampel, Klaus Hurrelmann), η οποία έγινε σε δείγμα 2.000 ατόμων στην Γερμανία.
Τα ευρήματα δεν είναι αισιόδοξα. Οι νέοι υφίστανται σε μεγάλο βαθμό διαφόρων μορφών ψυχική επιβάρυνση. Το 51% αισθάνεται στρες, το 36% εξάντληση, το 33% αμφισβήτηση του εαυτού του και το 33% επίσης έλλειψη όρεξης για δραστηριοποίηση. Τα θέματα, που προκαλούν ανησυχία στους νέους είναι ο πληθωρισμός 65%, ο πόλεμος στην Ευρώπη και στη Μέση Ανατολή 60%, η ακρίβεια στη Στέγαση 54%, η έλλειψη κοινωνικής συνοχής 49% και η κλιματική αλλαγή 49%.
Παράλληλα είναι πολύ ανησυχητικό, ότι το ακροδεξιό κόμμα Alternative für Deutschland (AfD) είναι το ισχυρότερο σε ψηφοφόρους κάτω των 30 ετών (22%). Βέβαια η άνοδος της ακροδεξιάς είναι γενικότερα διαπιστώσιμη στην Ευρώπη. Στην Ιταλία η κυβέρνηση της Giorgia Meloni με συνασπισμό τριών κομμάτων, στην Ολλανδία η ακροδεξιά με τον Geert Wilders, στην Φινλανδία η ακροδεξιά συμμετέχει στην κυβέρνηση, στην Γαλλία το κόμμα της Marine Lepen επηρεάζει πλέον την διακυβέρνηση της χώρας, ενώ σε παγκόσμιο επίπεδο συρρικνώνεται η δημοκρατική λειτουργία.
Σε όλο τον πλανήτη οι συνθήκες παράγουν υψηλού κινδύνου ανισορροπίες, οι οποίες διαμορφώνουν κλίμα ρευστότητας και αβεβαιότητας ιδιαιτέρως στους νέους. Σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα οι 26 φτωχότερες χώρες στον κόσμο, στις οποίες κατοικεί το 40% των ανθρώπων, που ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας, έχουν την χαμηλότερη διεθνή βοήθεια, ενώ η κοινωνική και η οικονομική τους κατάσταση γίνεται συνεχώς χειρότερη.
Οι περισσότερες από αυτές τις χώρες είναι στην υποσαχάρια Αφρική (από την Αιθιοπία έως το Τσαντ και την Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό), αλλά περιλαμβάνονται και το Αφγανιστάν και η Υεμένη. Πρέπει δε να επισημανθεί, ότι τα δυο τρίτα των 26 πιο φτωχών χωρών βρίσκονται σε συνθήκες ένοπλων συγκρούσεων, με αποτέλεσμα να μην γίνονται ξένες επενδύσεις.
Αυτές οι συνθήκες συμβάλλουν στην αύξηση των προσφυγικών ροών ιδιαιτέρως των νέων ανθρώπων, οι οποίοι αναζητούν ελπίδα για μια καλύτερη ζωή. Ταυτοχρόνως βέβαια διαμορφώνονται οι προϋποθέσεις για την άνοδο του ρατσισμού και της ξενοφοβίας στις χώρες υποδοχής των προσφύγων με παράλληλη άνοδο των ακροδεξιών πολιτικών. Αντιπροσωπευτικό παράδειγμα είναι η αντιμετώπιση αυτού του φαινομένου στην Ευρώπη.
Τέλος η ανθρώπινη δραστηριότητα μακροπρόθεσμα καταστρέφει, ό,τι κρατά στην ζωή τον άνθρωπο. Σύμφωνα με την Μη Κυβερνητική Οργάνωση WWF (World Wildlife Fund, Παγκόσμιο Ταμείο για την Φύση) τα τελευταία 50 χρόνια τα σπονδυλωτά ζώα (θηλαστικά, αμφίβια, ερπετά και πουλιά) έχουν μειωθεί κατά μέσο όρο 73% λόγω της ανθρώπινης δραστηριότητας (Living planet Report 2024).
Η ισχυρότερη μείωση καταγράφηκε στα οικοσυστήματα γλυκών υδάτων (85%). Γεωγραφικά, ως προς την μείωση, η Λατινική Αμερική και η Καραϊβική είναι στο 95%, η Αφρική 76% και οι περιοχές Ασίας – Ειρηνικού στο 60%.
Είναι εμφανές, ότι η ζωή του ανθρώπου απειλείται από τον τρόπο, που την διαχειρίζεται ο ίδιος. Και ενώ τα μηνύματα κινδύνου συνεχώς πολλαπλασιάζονται, δυστυχώς ο χώρος της πολιτικής δεν αντιδρά.
Τα αίτια για την διαμόρφωση αυτών των συνθηκών, οι οποίες κατά κύριο λόγο απειλούν την σημερινή νέα γενιά και αυτές, που έρχονται, είναι συγκεκριμένα και πρέπει να αντιμετωπισθούν άμεσα για να αποκτήσει βιωσιμότητα η πορεία προς το μέλλον.
Πολύ σημαντικό αίτιο είναι η έλλειψη επαρκώς μακροπρόθεσμου σχεδιασμού με ολιστική πολιτική οπτική, ώστε να αποφεύγονται αρνητικές παρενέργειες μεταξύ των διαφόρων τομέων της πραγματικότητας. Ταυτοχρόνως είναι ζωτικής σημασίας ανάγκη να γίνεται λειτουργική διαχείριση του χρόνου και όχι ανάλογα με τον βαθμό ωρίμανσης στο πολιτικό επίπεδο.
Παράλληλα τόσο στο πολιτικό όσο και στο κοινωνικό πεδίο επιβάλλεται η ανάληψη της διαγενεακής ευθύνης, η οποία υπερβαίνει κατά πολύ τα όρια του βιολογικού χρόνου. Η ζωή συνεχίζεται στην προοπτική του χρόνου ανεξάρτητα από την ατομική διάρκεια ζωής.
Επίσης είναι ζωτικής σημασίας ανάγκη η συνειδητοποίηση, ότι τα κόμματα και το πολιτικό προσωπικό πρέπει να πληρούν ορισμένες προϋποθέσεις ως προς τα ποιοτικά τους χαρακτηριστικά, ώστε να είναι σε θέση να σχεδιάζουν και να διαχειρίζονται την δυναμική της εξέλιξης σε συνθήκες ταχύτατης ροής του χρόνου, πολυπλοκότητας και παγκοσμιοποίησης με βιώσιμη προοπτική. Αυτό προϋποθέτει την αποστασιοποίηση από την οπτική του συστημικού πραγματισμού, ο οποίος εξαντλείται στην μονοδιάστατη προώθηση της λειτουργικότητας και της οικονομικής απόδοσης των κοινωνικών συστημάτων, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι αρνητικές επιπτώσεις στην ανθρώπινη οντότητα και ιδιαιτέρως στη νέα γενιά.
Τόσο τα κόμματα όσο και το πολιτικό προσωπικό έχουν πολύ μεγάλη ευθύνη για τις συνθήκες ζωής και στο μέλλον, η οποία πρέπει να αναληφθεί χωρίς καθυστερήσεις.
Πηγή: metarithmisi.gr
