Του Χρίστου Αλεξόπουλου
Η επανεκλογή του Donald Trump στην προεδρία των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής και οι πολιτικές θέσεις, που εξέφρασε προεκλογικά, έχουν δρομολογήσει έντονο προβληματισμό για τις παρενέργειες, που θα έχουν σε πλανητικό επίπεδο λόγω των συνθηκών παγκοσμιοποίησης, οι οποίες διαπερνούν την πραγματικότητα.
Η παγκοσμιοποίηση οριοθετεί τις σχέσεις των κοινωνιών και τις συνθήκες ζωής με την υπέρβαση των εθνικών συνόρων από την δυναμική, που αναπτύσσεται στους τομείς του εμπορίου, της τεχνολογίας, της κουλτούρας, της γνώσης, της πολιτικής και σε άλλους τομείς και την διάχυση τους σε παγκόσμιο επίπεδο με την επίδραση, που ασκείται στο σύστημα οργάνωσης και λειτουργίας των κοινωνιών και την διαμόρφωση σχέσεων εξάρτησης μεταξύ τους.
Ουσιαστικά το κοινωνικό συμφέρον αποκτά πλανητικές διαστάσεις και ανάλογη εξάρτηση ως προς την πραγμάτωση του σε συνθήκες δημοκρατικής λειτουργίας και ειρήνης, ευημερίας χωρίς ανισότητες και βιώσιμης διαχείρισης του φυσικού περιβάλλοντος.
Οι επαγγελίες του νεοεκλεγέντος αμερικανού προέδρου, αλλά και γενικότερα η οπτική του πολιτικού συστήματος σε παγκόσμιο επίπεδο, ως προς την διαχείριση της παγκοσμιοποιημένης πραγματικότητας είναι αποκαλυπτικές.
Με την ανάληψη της ευθύνης διακυβέρνησης των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής από τον Donald Trump και το κόμμα των Ρεπουμπλικάνων θα γίνουν μαζικές απελάσεις μεταναστών και πρόσληψη πολλών συνοριοφυλάκων. Και αυτό βέβαια γίνεται, χωρίς να λαμβάνεται υπόψη, ότι οι μεγάλες οικονομικές ανισότητες μεταξύ των κοινωνιών οφείλονται σε χώρες, όπως είναι οι ΗΠΑ, οι οποίες εκμεταλλεύονται φτωχές χώρες με υψηλό επίπεδο φυσικών πόρων και ταυτοχρόνως συμβάλλουν στην όξυνση της κλιματικής αλλαγής και των επιπτώσεων της κυρίως στις χώρες προέλευσης των μεταναστών. Ανάλογη πολιτική ακολουθούν και χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και πολλές άλλες.
Επίσης προανήγγειλε την επιβολή δασμών στις εισαγωγές και τόνισε ιδιαιτέρως την ανάγκη «ύψωσης τειχών» στα κινεζικά προϊόντα. Αυτό θα μπορούσε να προκαλέσει αντίποινα από τις ευρωπαϊκές χώρες με την επιβολή δασμών σε αμερικανικά προϊόντα και να δρομολογήσει σύγκρουση με την Κίνα στον εμπορικό τομέα.
Ο πρόεδρος της Κίνας Xi Jinping προειδοποίησε τον Trump να μην ακολουθήσει συγκρουσιακή πολιτική μετά την εκλογή του και τόνισε, ότι η ιστορική διαδρομή έχει δείξει, ότι οι δυο χώρες επωφελούνται, όταν συνεργάζονται, ενώ η παγκόσμια κοινότητα χρειάζεται σταθερές και υγιείς σχέσεις μεταξύ των κυβερνήσεων.
Παράλληλα ο νέος αμερικανός πρόεδρος ετοιμάζεται για την άρση των ρυθμίσεων του Joe Biden για την προστασία του κλίματος και την προώθηση της ελεύθερης χρήσης ορυκτών καυσίμων για την παραγωγή ενέργειας. Ουσιαστικά θα συμβάλλει στην επιτάχυνση της διεύρυνσης των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής στην ανθρώπινη οντότητα και στην βιοποικιλότητα.
Αυτή η προοπτική, που συνεπάγεται η πολιτική του Donald Trump, δικαιώνει τον πρώην πρωθυπουργό της Αυστραλίας και νυν πρέσβη αυτής της χώρας στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής Kevin Rudd, ο οποίος είχε δηλώσει στο παρελθόν, ότι ο Trump (στην πρώτη θητεία του ως προέδρου στις ΗΠΑ) «σπρώχνει την Αμερική και την δημοκρατία στην βρωμιά».
Είναι εμφανές, ότι η πολιτική διαχείριση της παγκοσμιοποίησης δεν εκφράζει ούτε προωθεί το κοινωνικό συμφέρον στην πλανητική του διάσταση. Και αυτό δεν ισχύει μόνο στην περίπτωση του Donald Trump ως προέδρου μιας από τις πιο ισχυρές χώρες στο γεωπολιτικό πεδίο. Στο ίδιο «μήκος κύματος» κινείται το πολιτικό σύστημα σε παγκόσμιο επίπεδο. Η πολιτική διαχείριση της παγκοσμιοποίησης δεν είναι λειτουργική και δεν υπηρετεί το πλανητικό συμφέρον.
Αρκεί να ληφθεί υπόψη, ότι σύμφωνα με την ευρωπαϊκή υπηρεσία για την κλιματική αλλαγή Copernicus το 2024 θα είναι το θερμότερο έτος από τότε, που άρχισαν οι μετρήσεις, με άνοδο της θερμοκρασίας κατά 1,55 βαθμούς Κελσίου πάνω από τον προβιομηχανικό μέσο όρο, ενώ το 2023 η άνοδος ήταν 1,48 βαθμοί Κελσίου και θα φανεί αμέσως η μη λειτουργική και μη βιώσιμη διαχείριση της παγκοσμιοποιημένης πραγματικότητας από την παγκόσμια κοινότητα.
Επίσης τον Οκτώβριο 2024 η μέση θερμοκρασία του αέρα ήταν 15,25 βαθμοί Κελσίου, δηλαδή 0,8 βαθμούς υψηλότερη από τον ίδιο μήνα την περίοδο 1991 έως 2020 και 1,65 βαθμούς υψηλότερη από τον ίδιο μήνα στην προβιομηχανική εποχή. Η δε θερμοκρασία της θάλασσας τον Οκτώβριο 2024 έφτασε τους 20,68 βαθμούς Κελσίου. Οι υψηλές θερμοκρασίες των ωκεανών συνδέονται με τα θερμοκρασιακά ρεκόρ του αέρα, δήλωσε ο Helge Gössling, φυσικός του κλίματος στο Ινστιτούτο Alfred Wegener στο Bremerhaven στην Γερμανία. Επίσης «οι ωκεανοί καλύπτουν το 71% της επιφάνειας της γης και οι αέριες μάζες μεταφέρουν την θερμότητα των ωκεανών σε όλες τις ηπείρους».
Οι συνθήκες είναι πλέον ώριμες για τον επαναπροσδιορισμό της οπτικής διαχείρισης της παγκοσμιοποίησης από το πολιτικό σύστημα και την ανταπόκριση στις ανάγκες, που αναδεικνύονται από το κοινωνικό συμφέρον στην πλανητική του διάσταση. Πρέπει όμως να πληρούνται ορισμένες βασικές προϋποθέσεις.
Ζωτικής σημασίας ανάγκη είναι η αποκατάσταση συνθηκών συνεχούς επικοινωνίας και οικοδόμησης οπτικής συνεργασίας μεταξύ των κοινωνιών με εργαλείο τον διάλογο και την κοινή ευθύνη για την πορεία προς το μέλλον, η οποία οδηγεί και σε ανάλογο πολιτικό σχεδιασμό. Αυτό σημαίνει, ότι απαιτείται η αποκατάσταση ισορροπίας του εθνικού και του πλανητικού συμφέροντος, ώστε να είναι εφικτοί στόχοι η ευημερία χωρίς ανισότητες μεταξύ των κοινωνιών σε συνθήκες ειρήνης και βιώσιμης διαχείρισης του φυσικού περιβάλλοντος.
Οι ανισότητες σε συνδυασμό με άλλες παγκόσμιας εμβέλειας ανθρωπογενείς ανισορροπίες, όπως είναι η κλιματική αλλαγή, οδηγούν στην διαμόρφωση των προϋποθέσεων για την αποδυνάμωση της συνοχής των κοινωνιών και τις μαζικές μετακινήσεις πληθυσμών. Οι μαζικές απελάσεις δεν επιλύουν τα προβλήματα, ούτε ανοίγουν προοπτική για το μέλλον. Όταν οι άνθρωποι αντιμετωπίζουν κίνδυνο ως προς την επιβίωση τους, θα αναζητούν ελπίδα στις ανεπτυγμένες κοινωνίες ανεξάρτητα από τα μέτρα, που λαμβάνονται στις χώρες υποδοχής τους για την αντιμετώπιση των μαζικών μετακινήσεων πληθυσμών, οι οποίες στο μέλλον θα αυξάνονται.
Η ευθύνη για αυτό το φαινόμενο επιβαρύνει τις ανεπτυγμένες κοινωνίες, οι οποίες εκμεταλλεύονται τις φτωχές οικονομικά χώρες του Νότου αλλά πλούσιες σε φυσικούς πόρους. Βιώσιμη λύση αυτής της ανισορροπίας είναι η αντιμετώπιση των γενεσιουργών αιτίων της κλιματικής αλλαγής σε συνδυασμό με την άρση των παραγόμενων ανισοτήτων από τις πλούσιες ανεπτυγμένες χώρες.
Ουσιαστικά η παγκοσμιοποίηση διαμορφώνει μια πραγματικότητα, η οποία δεν είναι πολιτικά διαχειρίσιμη με οπτική εθνικού συμφέροντος. Ήδη δημιουργούνται συνθήκες, που επιβάλλουν την ενεργοποίηση ενός συστήματος παγκόσμιας διακυβέρνησης, ώστε να εκφράζεται και να πραγματώνεται το κοινωνικό συμφέρον στην πλανητική του διάσταση. Αυτό καθιστά αναγκαία την διαπολιτισμική προσέγγιση των κοινωνιών και την προετοιμασία τους για τις μελλοντικές συνθήκες ζωής σε πολυπολιτισμικές κοινωνίες με ισχυρή συνοχή.
Παράλληλα πολύ σημαντικός παράγων σε αυτή την πορεία θα είναι η οικοδόμηση ισχυρών δομών της κοινωνίας πολιτών και η δικτύωση τους σε παγκόσμιο επίπεδο για την προώθηση της διαπολιτισμικής προσέγγισης, της συνεργασίας των χωρών της παγκόσμιας κοινότητας και της ειρήνης. Αυτό βέβαια σημαίνει ριζική αλλαγή της οπτικής, που διαπερνά το ισχύον σύστημα παγκόσμιας οργάνωσης, το οποίο στηρίζεται στον εθνικισμό και στους εξοπλισμούς για την απόκτηση ισχύος. Είναι επιτακτική ανάγκη η προώθηση του αφοπλισμού.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση, αν απαλλαγεί από την «κηδεμονία» των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής, θα μπορούσε να ηγηθεί αυτής της πορείας και ως γεωπολιτικός παράγων να προωθήσει την οπτική της ειρηνικής συμπόρευσης των κοινωνιών της παγκόσμιας κοινότητας χωρίς εξοπλισμούς και πολεμικές συγκρούσεις. Με διάλογο επιλύονται πολύ καλύτερα τα προβλήματα, αρκεί ο προσανατολισμός να είναι η κοινωνική δικαιοσύνη, η πραγμάτωση του κοινωνικού συμφέροντος στην πλανητική του διάσταση σε συνθήκες ειρήνης και η βιώσιμη διαχείριση του φυσικού περιβάλλοντος.
Βέβαια πολύ σημαντική παράμετρος για την οικοδόμηση ισορροπημένης και λειτουργικής σχέσης μεταξύ της πολιτικής διαχείρισης της παγκοσμιοποίησης και της πραγμάτωσης του πλανητικού συμφέροντος είναι η εμπροσθοβαρής λήψη αποφάσεων σε σχέση με την δυναμική της εξέλιξης, η οποία βασίζεται σε μακροπρόθεσμο σχεδιασμό.
Είναι εφικτή η επανεκκίνηση της πολιτικής λειτουργίας γενικότερα τόσο στο πολιτικό όσο και στο κοινωνικό πεδίο; Σίγουρα δεν είναι εύκολο το εγχείρημα σε συνθήκες εθνικού προσανατολισμού, οικοδόμησης πολεμικής ισχύος, διευρυνόμενων ανισοτήτων μεταξύ των κοινωνιών, μεγάλων πλανητικής εμβέλειας ανισορροπιών (π.χ. κλιματική αλλαγή, συρρίκνωση φυσικών πόρων κ.λ.π.) και μαζοποιημένων κοινωνιών, που δεν παράγουν αξίες, αλλά ακολουθούν μαζικά διοχετευόμενα πρότυπα, τα οποία δεν υπηρετούν το κοινωνικό συμφέρον, αλλά εργαλειοποιούν τους πολίτες.
Όσο και αν φαίνεται από δύσκολο έως ανέφικτο, επειδή θα πρέπει να γίνουν ριζικές αλλαγές στο σύστημα οργάνωσης και λειτουργίας των κοινωνιών, οι οποίες εγγίζουν ακόμη και τον τρόπο ζωής των πολιτών, είναι ζωτικής σημασίας ανάγκη η «αλλαγή πλεύσης» για την διασφάλιση βιώσιμης πορείας προς το μέλλον.
Πηγή: metarithmisi.gr
