Του Θανάση Φροντιστή*
Η κατάσταση στη Συρία είναι ρευστή. Κάθε πρόβλεψη είναι παρακινδυνευμένη. Αν ήταν δυνατό να φωτογραφηθεί η κατάσταση μετά την ανατροπή τον Άσαντ θα προέκυπτε, πιστεύω, η παρακάτω εικόνα:
1. Οι ομάδες της ανατροπής του Άσαντ είναι τρείς:
α. το HTS δηλ. οι Τζιχαντιστές που κατέχουν τα 2/3 περίπου της χώρας.
β. Οι SDF, Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις των Κούρδων που υποστηρίζονταν ως τώρα τουλάχιστον από τις ΗΠΑ και κατέχουν το 1/3 στα Β.Α. της χώρας.
γ. Οι υποστηριζόμενες από την Τουρκία επαναστατικές ομάδες.
Δηλαδή, ένα συνονθύλευμα «επαναστατών» με διαφορετικά κίνητρα η κάθε ομάδα.
2. Φαίνεται, ότι τη μεταβατική κυβέρνηση συγκροτούν και επηρεάζουν οι Τζιχαντιστές, οι οποίοι, δια ου αρχηγού τους του Aλ Tζολάνι έσπευσαν να διακηρύξουν ότι είναι «μετριοπαθείς», προς το παρόν προσθέτω εγώ, διακήρυξη που έσπευσαν να «καταναλώσουν» άκριτα και χωρίς όρους ορισμένες Ευρωπαϊκές κυβερνήσεις μεταξύ των οποίων και η δική μας.
3. Ο ΥΠΕΞ των ΗΠΑ έσπευσε να επισκεφθεί την Τουρκία, την Ιορδανία και το Ιράκ και για να βολιδοσκοπήσει τις θέσεις τους και πάντως να τους μεταφέρει την βούληση της αμερικανικής κυβέρνησης για μια ενιαία Συρία. Ταυτόχρονα ο Μάικ Γουόλτς, επόμενος Σύμβουλος Ασφαλείας του Λευκού Οίκου δήλωσε, ότι, παρόλο που ο Τραμπ δήλωσε ότι «αυτός δεν είναι δικός μας πόλεμος», η μάχη κατά του Ισλαμικού Κράτους θα συνεχιστεί. Η δήλωση αυτή επιδέχεται ποικίλες ερμηνείες.
4. Κινήσεις της Ρωσίας: η Ρωσία πρόσφερε πολιτικό άσυλο στον Άσαντ και την οικογένειά του. Ταυτόχρονα όμως εκατοντάδες άρματα μάχης και χιλιάδες στρατιώτες κινούνται προς τις ακτές της Συρίας και της Ρωσικής αεροπορικής βάσης κοντά στην Λαττάκεια.
5. Δυνάμεις αρμάτων μάχης του Ισραήλ και πριν ακόμα ολοκληρωθεί η ανατροπή του Άσαντ, κατέστρεψαν το μεγαλύτερο μέρος του οπλοστασίου του για να μην πέσει στα χέρια των Τζιχαντιστών, ενώ δημιούργησαν και μια ζώνη ασφαλείας σε Συριακό έδαφος πέραν από τα Υψίπεδα του Γκολάν που κατέχουν ήδη από το 1967. Σύμφωνα με Ισραηλινό επίσημο, αυτές οι κινήσεις έγιναν για την ασφάλεια του Ισραήλ.
6. Η Ε.Ε. ανακοίνωσε τη δημιουργία μιας αερογέφυρας μέσω της Τουρκίας, την οποία επισκέφθηκε η Ούρσουλα Φον ντερ Λάιεν ταυτόχρονα με τον ΥΠΕΞ των ΗΠΑ, για τη μεταφορά ορισμένων υλικών, π.χ. φαρμάκων.
7. Ο ΟΗΕ σε σχετική απόφασή του συνιστά και ελπίζει να μείνει ενωμένη η χώρα.
8. Ήδη, αμέσως μετά την ανατροπή του Άσαντ χιλιάδες Σύριοι επιστρέφουν στη χώρα, η οποία βρίσκεται σε άθλια κατάσταση.
Όλες οι πλευρές περιμένουν τις εξελίξεις, η καθεμιά σύμφωνα με τους δικούς της σχεδιασμούς και επιθυμίες:
Οι Τζιχαντιστές , σύμφωνα και με τη διακήρυξη του νεκρού πλέον αρχηγού τους αλ Μπακντάντι (: Η Συρία και το Ιράκ δεν είναι για τους Σύριους και τους Ιρακινούς. Είναι η γη του Αλλάχ), θα επιθυμούσαν τη δημιουργία ενός Χαλιφάτου για τον 21ο αιώνα, που να περιλαμβάνει και το Ιράκ. Ορισμένες κινήσεις τους προς τα εκεί κατατείνουν όταν εδραιωθούν. Π.χ. Υπουργός Δικαιοσύνης, μέλος του ΗΤS( Τζιχαντιστών) είναι ένας σπουδασμένος στη Σαρία, με πολλούς μάλιστα τίτλους. Ένα χαλιφάτο θα επιθυμούσε και η Τουρκία στην περιοχή, με Χαλίφη όμως τον Ερντογάν. Το ίδιο θα επιθυμούσαν και οι επαναστατικές ομάδες που χρηματοδοτούσε η Τουρκία. Καθώς δε αναφέρουν ξένα ΜΜ, ο Ερντογάν βιάζεται να υπογράψει συμφωνία ΑΟΖ με την προσωρινή κυβέρνηση της Συρίας, ώστε να περιχαρακώσει την Κύπρο. Καθώς επίσης θέλει πάσει θυσία να εξασφαλίσει, ότι ο αγωγός μεταφοράς πετρελαίων από τη Μ. Ανατολή στην Ευρώπη θα περνάει από την Τουρκία και όχι από την Κύπρο και την Ελλάδα. Wishful thinking; Σύντομα θα δούμε…
Οι Κούρδοι, που συνέδραμαν και αυτοί την ανατροπή του Άσαντ, συμπράττουν τώρα στην μεταβατική κυβέρνηση, ο απώτερος σκοπός τους όμως είναι η δημιουργία Κουρδικού κράτους, κάτι που έχουν υποσχεθεί και οι ΗΠΑ και η Ρωσία και που θα επιδιώξουν και οι Ισραηλινοί να δημιουργηθεί. Μάλιστα, έχουν εκφράσει ανοιχτά αυτή τους την επιδίωξη, γιατί έτσι θα έχουν ένα σύμμαχο στην κοντινή περιοχή. Κάτι τέτοιο όμως, όχι μόνο το πολεμάει η Τουρκία, αλλά και θέτει ως όρο για την επίλυση του Συριακού την εξολόθρευση των Κούρδων φοβούμενη την δημιουργία Κουρδικού κράτους που θα μισοδιέλυε την Τουρκία. Πάντως τις τελευταίες αυτές μέρες τα Ισραηλινά τανκς πλησίασαν τρία χιλιόμετρα την Τουρκία κατά την επιχείρηση της καταστροφής του οπλοστασίου του Άσαντ. Όταν μάλιστα προέκυψε το δημογραφικό ερώτημα σε Ισραηλινό ανώτατο αξιωματικό «δεν φοβάστε μήπως αντιδράσει η Τουρκία;» η απάντηση φαίνεται να ήταν «η Τουρκία είναι για μας υπόθεση μιάμισυ ώρας)….Αυτό λένε ξένα ΜΜΕ.
Μία παράμετρος που πρέπει πρώτιστα να ληφθεί υπόψη είναι το γεγονός ότι μετά τη Γάζα και το Λίβανο, το Ισραήλ έχει αναδειχτεί ντε φάκτο ως η ισχυρή περιφερειακή δύναμη της περιοχής της Ανατολικής Μεσογείου, κάτι που έχει επιδιώξει, αλλά δεν έχει καταφέρει να εξασφαλίσει η Τουρκία. Έτσι, καμιά λύση του Συριακού δεν πρόκειται να γίνει αποδεκτή αν δεν την έχει δεχτεί το Ισραήλ, το οποίο θέλει να μειώσει παραπέρα και τη σημασία του Ιράν. Όπως μάλιστα είναι γνωστό, ο Πρωθυπουργός Νετανιάχου απευθύνεται μέσα από την τηλεόραση ανοιχτά στους πολίτες του Ιράν με ένα φιλειρινικό μήνυμα και με την προτροπή να ανατρέψουν τους μουλάδες. Αν αυτό δεν καταφερθεί, τότε ένας ξεσηκωμός των Κούρδων του Ιράν θα μπορούσε να έχει το ίδιο αποτέλεσμα. Και τα δύο ενδεχόμενα θα καλοσώσιζαν και οι ΗΠΑ με πρόσχημα την μη απόκτηση πυρηνικών όπλων από τη χώρα αυτή. Όπως και θα καλωσόριζαν και μία συμφωνία του Ισραήλ με την Σαουδική Αραβία, που φαίνεται να μην είναι πολύ μακριά.
Η ΕΕ ποια θέση έχει σε όλη αυτή την «κοσμογονία» στην Α. Μεσόγειο; Μόνιμο μέλημά της φαίνεται να είναι η Ουκρανία και ο Ζελένσκυ, που προκάλεσε τον πόλεμο. Η Ελλάδα φαίνεται να μετέχει στο ανύπαρκτο Ευρωπαικό …όραμα και να ξοδεύει φαιά διπλωματική ουσία στον διάλογο με την Τουρκία….Πάντως είναι θετιή η επίσκεψη του Πρωθυπουργο΄τ στον Λίβανο. Καιρός είναι να εκτιμηθούν κάποιες ευκαιρίες που μπορεί να προκύψουν, ιδίως αν χειροτερεύσουν οι σχέσεις Τουρκίας με το Ισραήλ, πράγμα που μάλλον φαίνεται να πλανάται στον ορίζοντα…
*Δρ. Οικον/γος-π. πανεπ/κός-Συγγραφέας
