Του Ηλία Καραβόλια
Ο μόχθος όλων περνάει μέσα από από μια αθέατη συσχέτιση (ή μάλλον συνάρτηση): αυτή της υπεραπόλαυσης με την υπεραξία.
Μερικές φορές δεν πρέπει να αναλύουμε τις έννοιες, ούτε καν να τις ερμηνεύουμε.
Διότι ο ήχος μιας σύνθετης λέξης είναι ο ήχος της ώσμωσης νοηματικών φορτίων που αποκρυσταλλώνονται με τον καιρό στο ψυχισμό του υποκείμενου.
Υπάρχει πάντα ( έλεγε ο Lacan) ένα κατάλοιπο.
Μια απώθηση στην καθημερινότητα της οικονομίας και της κοινωνίας, ένα «καπιταλιστικό ασυνείδητο» που έγραψε ο Tomicz. Είναι εκείνο το αθέατο σημείο, η αφανής επικράτεια των σημείων, όπου απλά δεν δουλεύει η υπερπαραγωγικότητα του καθενός στο σύστημα (αλλά και η υπερεκμετάλλευση του από το ίδιο το σύστημα).
Παρατηρώ σύγχρονους οικονομολόγους που περιγράφουν ποικιλοτρόπως αυτό το κατάλοιπο και μονοσήμαντα το συνδέουν με οικονομικές συνθήκες( πχ εμφάνισης φαινομένων όπως η κεϋνσιανή παγίδα ρευστότητας, η μαρξιστική κρίση υπέρ-συσσώρευσης.
Αυτό το «κατάλοιπο» ακούμπησε κάπως η γαλλική στρουκτουραλιστική σχολη ψυχολογίας προ πέντε έξι δεκαετιών.
Συγκεκριμένα ο Lacan με τον περίφημο «λόγο του καπιταλιστή» έδειξε αυτό το ρητορικό και γλωσσικό lapsus : αυτό που εντός των υποκειμένων δημιουργεί «κενό, τρύπα, έλλειψη».
To κλειδί κατανόησης φυσικά ειναι η (λακανική και εδώ) εκδοχή του «υποκείμενου-που-υποτίθεται-οτι-γνωρίζει».
Πάσχουμε από την πολιτισμική και οικονομική δυσφορία επειδή μεταξύ άλλων δεν μπορούμε να κατανοήσουμε το «συστημικό αυτόματο».
Δεν μπορούμε να κατανοήσουμε γύρω μας τι είδους συλλογικό υποκείμενο σε σχέση με εμάς είναι οι «αγορές».
Προσωπικά ονομάζω τον «λόγο των αγορών» ως «ρητορική των δικτύων» : μια σημαίνουσα αλυσίδα εννοιών πάνω σε μεγέθη απρόσιτα και ακατάληπτα για το υποκείμενο (αλλά τοσο ισχυρά στο συλλογικό ασυνείδητο).
Αυτό το τελευταίο μάλλον δεν εχει απασχολήσει πολλούς οικονομολόγους.
Χρειάζεται, εν ολίγοις, μια συμπεριφορική μακροοικονομική «οντολογία» ένα δηλαδή φιλοσοφικό approach.
Δυστυχώς οι οικονομολόγοι του μακρόκοσμου και των μοντέλων, αμελούν συχνά το «συμβολικό κεφάλαιο) του Bourdie.
Αγνοούν βολικά την πολιτισμική, την ιστορική, την θρησκευτική μνήμη των μαζών.
Και έτσι απωθούν τον μνημονικό ιχνοκαπιταλισμό και τα αποτυπώματα του στον ψυχισμό όπως αυτά σκρολάρονται στις οθόνες των smartphones.
Αυτός ο τύπος του συστήματος μετακυλίεται και ανατροφοδοτείται ιστορικά με το συμπεριφορικό μας πλεόνασμα πίσω από την αθέατη οψη του παίγνιου στις αγορές : αυτές είναι που ρέουν στις οθόνες…
Ειδικευόμαστε στην συμπεριφορική θεωρία παιγνίων επειδή μεταξύ άλλων μας εξηγεί πολλές ασυνείδητες διεργασίες αυτού του αθέατου συλλογικού νου των αγορών.
Πρόκειται για σχετικά αχαρτογράφητη περιοχή στα σύνορα Οικονομίας/Φιλοσοφίας/Ψυχολογίας, την οποία ακούμπησαν καλύτερα από εμάς( ontology of finance )δυο αιρετικοί οικονομολόγοι της εποχής μας (Gloria Sansò and Barry Smith).
Μένει – από κάποιους εξ ίσου αιρετικούς να την εντάξουμε σε εκπαιδευτικό και ερευνητικό πεδίο κοινωνικής ψυχολογίας( να την βυθίσουμε δηλαδή στο συλλογικό ασθενικό ασυνείδητο)….
: αυτή της υπεραπόλαυσης με την υπεραξία.){kind=link}