Του Ηλία Καραβόλια
“Κρίτων, στον Ασκληπιό χρωστάμε έναν κόκορα. Μην αμελήσετε να τον δώσετε”.
Σωκράτης (τα τελευταία του λόγια. Άραγε το κώνειο είχε αρχίσει ήδη να επιδρά ?)
Οι εικόνες παντού στη χώρα δείχνουν πλούσιους πολίτες. Ευμάρεια. Άνεση. Επιδεικτική κατανάλωση. Το εύκολο συμπέρασμα: η κοινωνία αυτή ξέρει να ζει καλά γιατί βγάζει και γιατί έχει.Και γιατί έμαθε (ως ορθόδοξη χριστιανική κοινωνία του επέκεινα) να δουλεύει για να ζει καλά άσχετα αν άλλοι λαοί (προτεσταντικής ηθικής) ζουν για να δουλεύουν.
Κάποιοι λένε ότι οι παρέες στα μαγαζιά και στα ταξίδια είναι οι ίδιες κάθε χρόνο, κάθε εποχή. Λάθος. Υπήρξε κοινωνική κινητικότητα στον τόπο που ανέβασε από τα χαμηλά των μνημονίων αρκετούς προς τα πάνω.
Και σήμερα τόσο οι δόσεις για τα ακριβά SUV και αυτές που ρύθμισαν χρέη είναι το οξυγόνο του καπιταλισμού που φθάνει και στην Ελλάδα. Άσχετα αν ο Έλληνας (νομίζει) ότι τον ξέχασαν οι τράπεζες και τα funds για τα χρωστούμενα, που στο μεταξύ τοκίζονται.
Το σκηνικό κάποιοι αδαείς το ονομάζουν επιτυχία Μητσοτάκη και ΝΔ. Αστεία πράγματα. Η ταξική πολιτική τους σε συνδυασμό με την επιδοματική αισχρή πολιτική δεν είναι καν οικονομική πολιτική. Οι δε παροχές εν καιρώ πανδημίας ήταν πανευρωπαικό φαινόμενο και στην Ελλάδα συνεχίζουν να πιάνουν τόπο επειδή μεταξύ άλλων είχαμε ρυθμίσει χρέος και είχαμε πετύχει εξωπραγματικό ταμείο στα δημοσιονομικά μας, μετά απο 200 χρόνια ιστορίας με χρέη και ελλείμματα.
Η ελληνική οικονομία ζει την κορύφωση του rebound μετά τη κρίση χρέους. Η στροφή έγινε στα μέσα του 2018 και κορυφώνεται τώρα. Όποιος επίσης νομίζει ότι ηταν απλά επιτυχία Τσίπρα και Συριζα πλανάται. Ματώσαμε για να γίνουν τα -30 δις + 30 δις μέσα σε 9 χρόνια και φυσικά δανειστήκαμε για να αναδιαρθρώσουμε χρέος και να σώσουμε τις τράπεζες και το δημόσιο.
Και όλα αυτά χωρίς αυτόματο πιλότο και χωρίς φυσικά το μηχανικό ελατήριο. Είναι η μικροοικονομία των δόσεων για κατανάλωση που συναντά τώρα την ρυθμισμένη μακροοικονομία του χρέους.
Πολλοί βιάζονται να φανταστούν ότι αυτό θα διαρκέσει πολύ. Μόνο που ο καπιταλισμός δεν επιτρέπει μακρά όνειρα. Ο δε νεοελληνικός – ειδικά αυτός που λατρεύεται ως δήθεν αποτελεσματικός από την τωρινή εξουσία – δεν φρόντισε για υγιή και δίκαιη μοιρασιά των ευρωπαικών πόρων που οσονούπω τελειώνουν.
Τα μεγάλα έργα υποδομών και τα πρότυπα projects στυλ Ελληνικού δεν σηκώνουν έτσι εύκολα μοχλούς και πολλαπλασιαστές επενδύσεων και εισοδήματος.Τα πράγματα δεν γίνονται απλά και αυτόματα όταν η χώρα ήταν προ λίγων μόλις ετών μια οικονομία μικρομεσαίων και οικογενειακών επιχειρήσεων.
Και που τώρα θέλουν οι της εξουσίας (χωρίς αντιπολίτευση) πεισματικά και ιδεολογικά να την μεταλλάξουν, θαρρείς και γνωρίζουν τον αναίμακτο τρόπο, θαρρείς και έχουν κότσια να διατάσσουν τις τράπεζες και τις Βρυξέλλες ώστε να χρηματοδοτούν κυρίως τους μικρούς επιχειρηματίες και όχι τους φίλους και γνωστούς..
Δεν θα έχουμε όμως σύντομα το τέλος ούτε του ελληνικού ούτε του δυτικού καπιταλισμού. Έχουμε ένα ολικό reset της παγκόσμιας οικονομικής μηχανής με τους πολέμους και ζούμε μια αναδιάταξη θέσεων και ισχύος στον γεωπολιτικό παγκόσμιο χάρτη της παραγωγικής και της εφοδιαστικής αλυσίδας.
Και αυτό είναι μια μοναδική “ευκαιρία” (εν μέσω και πληθωρισμού) για υποτίμηση του κόστους σε όλη την έκταση αυτής της αλυσίδας. Τα φθηνά χέρια, λόγω της ανεργίας που θα αρχίσει να αυξάνεται παντού, θα αφθονούν. Και οι χαμηλότεροι μισθοί θα έλθουν στο προσκήνιο ώστε να αποκατασταθεί η ισορροπία : η ανταγωνιστικότητα και η παραγωγικότητα.Κάποιες χώρες ήταν ήδη “φθηνά εργοστάσια” και κάποιες έπρεπε να προσαρμοστούν ώστε να εξισορροπηθεί διεθνώς το περίφημο “περιθώριο κέρδους”.
Ξέρω ότι όλα ακούγονται σαν ηχώ από μαρξιστικά και κεϋνσιανά εγχειρίδια. Σαν αντισυστημικές και αντικαπιταλιστικές δοξασίες. Το κεφάλαιο είναι ζωντανός οργανισμός ασχέτως αν πολλαπλασιάζεται και με νεκρή εργασία. Ας μην κρυβόμαστε άλλο πίσω από το δάχτυλο μας. Η κρίση που έρχεται είναι κάτι σαν “επιστροφή στο μέλλον”.
Είναι η κρίση που ψάχνει το σύστημα το οποίο έχει φθάσει πάλι στα όρια του – να μην επαναλαμβανόμαστε. Ο πόλεμος καταστρέφει ζωές και κεφάλαιο μαζί. Καταστρέφει το δημόσιο σύστημα υγείας και την ιδιωτική οικονομία ταυτόχρονα ενω λιπαίνει τα κέρδη βιομηχανίας, τεχνολογίας, τραπεζών.
Η γεμάτη από διασκεδαστές Αράχοβα μοιάζει μακριά απο την Μέση Ανατολή και η χλιδάτη το καλοκαίρι Ρόδος απέχει πολύ από πολέμους, όπως πχ στην Ουκρανία. Τα χρέη όμως όσων ξοδεύουν αλόγιστα στα τουριστικά αυτά θέρετρα – και ειδικά η ίδια η χώρα με το δυσβάστακτο χρέος της – δεν σβήνουν με την κατανάλωση. Δεν κρύβονται κάτω απο το χαλί των ρυθμίσεων και των δόσεων όταν αρχίσουν να πέφτουν μισθοί και εισοδήματα χωρίς να φέρνεις αντιλογο στον εργοδότη που θα σου δείχνει την πτώση των κερδών (ειδικά αν μειωθεί το διαθέσιμο εισόδημα των εισερχόμενων τουριστών απο άλλες χώρες).
Ο καπιταλισμός μειώνει εύκολα τις αποστάσεις καλοπέρασης – ζορίσματος όταν το χρήμα φοβηθεί να κινείται και μαζευτεί ξανά στα πορτοφόλια λίγων (υπερσυσσώρευση) επειδή θα υποχωρήσουν αποδόσεις, επιτόκια και φυσικά ο πληθωρισμός…
ΥΓ Είναι επικίνδυνο να υπόσχεται αύξηση εισοδημάτων τα επόμενα χρόνια ο πρωθυπουργός μιας χώρας με δυσθεώρητα χρέη, αντί να κρατά το τιμόνι ταπεινά και φρόνιμα ενώ βλέπει το παγόβουνο μπροστά του. Και το παγόβουνο καλείται διεθνής οικονομία, όχι Τουρκία. Ήμαρτον…
