Του Χρίστου Αλεξόπουλου
Η πολυπλοκότητα, που παράγει η σύγχρονη παγκοσμιοποιημένη πραγματικότητα, σε συνδυασμό με την ταχύτατη ροή της δυναμικής της εξέλιξης και την αδυναμία διαχείρισης της με ολιστική και πλανητικών διαστάσεων οπτική τόσο στο πολιτικό όσο και γενικότερα στους διάφορους τομείς δραστηριοποίησης των κοινωνιών, οδηγούν στην μη επεξεργασία του σχεδιασμού της πορείας τους με προοπτική και στην μη λήψη βιώσιμων μακροπρόθεσμων αποφάσεων σε λειτουργικό χρόνο.
Αυτές οι συνθήκες επιδρούν πολύ αρνητικά στο πολιτικό σύστημα ιδιαιτέρως στην Ελλάδα και το οδηγούν σε λειτουργία, η οποία είναι «εκτός τόπου και χρόνου», με αποτέλεσμα, αντί να αντιμετωπίζονται, να δημιουργούνται περισσότερα αδιέξοδα και ανισορροπίες, τα οποία εισπράττονται από τους πολίτες και τους ωθούν στην αποστασιοποίηση από την πολιτική. Παράλληλα συρρικνώνεται η δημοκρατική λειτουργία και η αξιοπιστία του πολιτικού συστήματος.
Ταυτοχρόνως διαπιστώνεται, ότι το κενό εμπιστοσύνης στα κόμματα και στις επαγγελίες τους σε σχέση με την πορεία προς το μέλλον σταδιακά ισορροπείται με την άνοδο των προσδοκιών των πολιτών ως προς την δυνατότητα εξισορρόπησης των αδυναμιών του πολιτικού συστήματος με την αξιοποίηση των δυνατοτήτων της επιστημονικής κοινότητας και γνώσης.
Σύμφωνα με έρευνα της TISP (Trust in Science and Science-Related Populism), κοινοπραξίας με 169 ινστιτούτα σε παγκόσμιο επίπεδο και 241 ερευνητές με έδρα το Πανεπιστήμιο του Harvard, η οποία πραγματοποιήθηκε σε 68 χώρες, μεταξύ των οποίων είναι και η Ελλάδα, η εμπιστοσύνη των πολιτών στην επιστημονική κοινότητα είναι υψηλή, ενώ παράλληλα εκφράζεται η γνώμη για την ανάγκη μεγαλύτερης συμμετοχής της στον σχεδιασμό της πολιτικής.
Η έρευνα αυτή δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Nature Human Behaviours, στηρίζεται σε δείγμα 71.922 ατόμων, η δε κλίμακα του βαθμού εμπιστοσύνης εκτείνεται από το 1 (η πιο χαμηλή εμπιστοσύνη) έως το 5 (η πιο υψηλή εμπιστοσύνη).
Σύμφωνα με τα ευρήματα της έρευνας στην κορυφή βρίσκεται η Αίγυπτος (4,30) και ακολουθούν η Νιγηρία, η Κένυα και η Αυστραλία. Η πιο χαμηλή εμπιστοσύνη καταγράφεται στην Αιθιοπία, στην Ρωσία, στην Βολιβία, στο Καζακστάν και στην τελευταία θέση είναι η Αλβανία με 3,05. Η Ελλάδα βρίσκεται στην 56η θέση με 3,39.
Ενδιαφέρον έχει, ότι το 52% των ερωτηθέντων πιστεύει, ότι οι επιστήμονες πρέπει να συμμετέχουν περισσότερο στον σχεδιασμό της πολιτικής. Το δε 83% θεωρεί, ότι οι επιστήμονες πρέπει να επικοινωνούν την επιστημονική γνώση στους πολίτες.
Η πραγματικότητα το επιβεβαιώνει εμφατικά. Εκτός όμως από την επικοινωνιακή διαχείριση της επιστημονικής γνώσης σε σχέση με τις ανισορροπίες, που προκαλεί η ανθρώπινη δραστηριότητα, όπως είναι η κλιματική αλλαγή, πρέπει να αναλαμβάνουν τις ευθύνες τους και οι πολίτες.
Για παράδειγμα, στο πλαίσιο της καταστροφικής για το κλίμα εθνικής στρατηγικής στον ενεργειακό τομέα η ελληνική κυβέρνηση προωθεί την εξόρυξη ορυκτών καυσίμων σε θαλάσσιες περιοχές δυτικά και νοτιοδυτικά της Πελοποννήσου. Ουσιαστικά πρόκειται για σύμπλευση με την πολιτική του νεοεκλεγέντος προέδρου στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής Donald Trump, ο οποίος απέσυρε την χώρα του από την Συμφωνία για το Κλίμα, που υπεγράφη στο Παρίσι το 2016. Ήδη από τώρα εκδήλωσαν το ενδιαφέρον τους για την διεκδίκηση της ανάθεσης πραγματοποίησης της εξόρυξης οι πλανητικής εμβέλειας εταιρείες ExxonMobil και Chevron.
Τόσο η κυβερνητική παράταξη όσο και τα κόμματα της αντιπολίτευσης δεν έχουν αξιόπιστη πολιτική μετάβασης στην «πράσινη ενέργεια». Μπορεί η Ελλάδα να μην αποσύρεται από την Συμφωνία για το Κλίμα, όπως έκαναν οι Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής με την εκλογή του Donald Trump, αλλά συνεχίζει την καταστροφική για το κλίμα πολιτική, χωρίς να λαμβάνει υπόψη τις προειδοποιήσεις της επιστημονικής κοινότητας και τις πολύ οδυνηρές επιπτώσεις, που άρχισαν ήδη να βιώνονται, όπως είναι η ρύπανση της ατμόσφαιρας, η άνοδος της θερμοκρασίας, η αύξηση των καυσώνων, η ξηρασία, οι πλημμύρες και πολλά άλλα φαινόμενα, που απειλούν την ανθρώπινη ζωή. Το πολιτικό σύστημα είναι «εκτός τόπου και χρόνου».
Αυτή η «εκτός τόπου και χρόνου» λειτουργία του πολιτικού συστήματος χαρακτηρίζει την πραγματικότητα όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά σε παγκόσμιο επίπεδο. Ο τίτλος του κύριου θέματος συζήτησης στο 55ο ετήσιο συνέδριο του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ (World Economic Forum, WEF) στο Davos από 20 έως 24 Ιανουαρίου 2025 είναι «Collaboration for the Intelligent Age» (Συνεργασία στη νέα εποχή εφυϊας).
Παράλληλα συζητήθηκαν και οι βασικές «παγκόσμιες και περιφερειακές προκλήσεις. Αυτές περιλαμβάνουν την ανταπόκριση σε γεωπολιτικούς κραδασμούς, την τόνωση της ανάπτυξης για την βελτίωση του βιοτικού επιπέδου και την διαχείριση μιας δίκαιης και χωρίς αποκλεισμούς ενεργειακή μετάβαση» ( από την ιστοσελίδα του WEF).
Σύμφωνα δε με έκθεση του WEF οι μεγάλοι κίνδυνοι για την παγκόσμια κοινότητα είναι οι μεγάλες κοινωνικές ανισότητες, η συρρίκνωση της ευημερίας και του τομέα της υγείας, η κοινωνική πόλωση και η ακούσια μετανάστευση και ο εκτοπισμός. Πιο ψηλά ως προς την διακινδύνευση είναι οι ένοπλες συγκρούσεις κρατών και η παραπληροφόρηση και οι ψευδείς ειδήσεις.
Σε σχέση με την οικονομία οι κίνδυνοι είναι η ύφεση και η στασιμότητα, οι ανισορροπίες σε συστημικές αλυσίδες εφοδιασμού και υποδομές, τα ψηλά χρέη, το έγκλημα και η παράνομη οικονομική δραστηριότητα, ο υψηλός πληθωρισμός και η υπερβολική συγκέντρωση στρατηγικών πόρων και τεχνολογιών σε λίγους, ενώ παράλληλα εντάσσεται στους βασικούς οικονομικούς κινδύνους και η έλλειψη ταλέντων και δεξιοτήτων (Global Risks Report του WEF για το 2025).
Και ενώ αυτές οι συνθήκες τόσο σε εθνικό όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο απειλούν την πορεία των κοινωνιών προς το μέλλον, στην Ελλάδα η λειτουργία του πολιτικού συστήματος διαπερνάται από αντιπαραθέσεις με στόχο την υποβάθμιση των αντιπάλων, χωρίς να κατατίθενται αξιόπιστες και ρεαλιστικές προτάσεις για την κοινωνική ευημερία και ασφάλεια.
Πολύ χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η αντιπαράθεση των κομμάτων, που προκλήθηκε από την εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας και την μη αξιοποίηση της οπτικής της εθνικής συναίνεσης για την επιλογή του κατάλληλου προσώπου.
Η πρόταση του πρωθυπουργού για την εκλογή προσώπου από το κόμμα, που κυβερνά (Νέα Δημοκρατία) και συγκεκριμένα του Κ. Τασούλα, βουλευτή αυτού του κόμματος και προέδρου της Βουλής, δρομολόγησε δυο «αναγνώσεις». Η πρώτη ανάγνωση βλέπει στην επιλογή από τον πρωθυπουργό ατόμου από το κόμμα του και μάλιστα την «βαθιά» δεξιά του πτέρυγα, ως έλλειψη οπτικής συναίνεσης και επίδειξη δύναμης. Η δεύτερη ανάγνωση θεωρεί αυτή την επιλογή αποτέλεσμα της ομηρίας του πρωθυπουργού από τον κομματικό πυρήνα, που εκφράζει τον μονοδιάστατο δεξιό προσανατολισμό.
Τελικά τόσο η Νέα Δημοκρατία όσο και το ΠΑΣΟΚ και ο ΣΥΡΙΖΑ έκαναν τις δικές τους προτάσεις, δηλαδή και τα κόμματα της αντιπολίτευσης λειτούργησαν με την ίδια οπτική, αν και ο ΣΥΡΙΖΑ γνωστοποίησε την πρόταση του στο ΠΑΣΟΚ και στην Νέα Αριστερά, πριν την δημοσιοποιήσει, με στόχο την επίτευξη συναίνεσης.
Έχει δε μεγάλο ενδιαφέρον και δείχνει, πως αντιμετωπίζουν οι πολίτες τα κόμματα και τις προτάσεις τους, δημοσκόπηση της Opinion Poll σε δείγμα 1.001 νοικοκυριών, που πραγματοποιήθηκε στις 16 και 17 Ιανουαρίου 2025 για τον τηλεοπτικό σταθμό ACTION24.
Ως προς την κοινωνική αποδοχή ο προτεινόμενος από την Νέα Δημοκρατία Κώστας Τασούλας καταγράφει 47,8%, η προτεινόμενη από τον ΣΥΡΙΖΑ Λούκα Κατσέλη 40,1% και ο προτεινόμενος από το ΠΑΣΟΚ Τάσος Γιαννίτσης 37%. Αυτά τα ευρήματα της δημοσκόπησης είναι ενδεικτικά της απήχησης και αποδοχής γενικότερα του πολιτικού συστήματος και του πολιτικού προσωπικού στους πολίτες.
Θα αλλάξει τον προσανατολισμό και τον τρόπο λειτουργίας του το πολιτικό σύστημα, ώστε να εκφράζει την κοινωνική πλειοψηφία και το κοινωνικό συμφέρον στο επίπεδο της διακυβέρνησης και να πάψει να είναι «εκτός τόπου και χρόνου» με την ουσιαστική, λειτουργική και μακροπρόθεσμη προοπτική διαχείριση της δυναμικής της εξέλιξης;
Η απάντηση σε αυτό το ερώτημα προϋποθέτει και την ενεργοποίηση των πολιτών με την ανάπτυξη διαλόγου στις τοπικές κοινωνίες και την οικοδόμηση δημοκρατικών κοινωνικών κινημάτων, τα οποία θα εκφράζουν το ανθρώπινο και το κοινωνικό συμφέρον, χωρίς να ελέγχονται από το κομματικό κατεστημένο. Βέβαια στις σύγχρονες κοινωνίες του θεάματος, ως μέσου πρόσδωσης νοήματος στην ζωή, του μονοδιάστατου υλικού ευδαιμονισμού και καταναλωτισμού αυτό δεν είναι εύκολο. Επίσης αρνητικά λειτουργεί και η πολυπλοκότητα της πραγματικότητας σε συνδυασμό με την ταχύτατη ροή του χρόνου.
Σημαντικό ρόλο σε αυτή την αλλαγή οπτικής θα παίξει η ενεργοποίηση της επιστημονικής κοινότητας και η αξιοποίηση της επιστημονικής γνώσης στο πλαίσιο της κινηματικής λειτουργίας των πολιτών. Με αυτό τον τρόπο θα ενισχυθεί σε πολύ μεγάλο βαθμό και η δημοκρατική λειτουργία, διότι οι πολίτες με την συνδρομή της επιστημονικής κοινότητας και την αξιοποίηση της επιστημονικής γνώσης θα κατανοούν την σύγχρονη πολύπλοκη και ταχύτατα εξελισσόμενη πραγματικότητα και οι επιλογές τους τόσο στο πολιτικό όσο και στο κοινωνικό πεδίο θα βασίζονται σε επαρκή βαθμό στην γνώση των επιπτώσεων τους στο μέλλον.
Αυτό θα ωθήσει το πολιτικό σύστημα σε ανάλογο πολιτικό και με ολιστική οπτική σχεδιασμό της πορείας της κοινωνίας προς το μέλλον, ενώ η επικοινωνιακή του διαχείριση θα ενεργοποιεί την ορθολογική λειτουργία των πολιτών και δεν θα στηρίζεται στην πρόκληση φαντασιώσεων για την ευημερία σε βάθος χρόνου.
Εάν η κοινωνική δυναμική έχει αυτά τα χαρακτηριστικά, η πολιτική και οι κομματικοί σχηματισμοί θα αποκτήσουν σύγχρονη αναφορά και δεν θα είναι «εκτός τόπου και χρόνου», διότι η υλοποίηση του σχεδιασμού της πορείας της κοινωνίας θα γίνεται σε λειτουργικό χρόνο. Βέβαια βασική προϋπόθεση για την επίτευξη αυτού του στόχου είναι ο προσανατολισμός στην πραγμάτωση του ανθρώπινου και του κοινωνικού συμφέροντος.
Πηγή: metarithmisi.gr
