Του Χρίστου Αλεξόπουλου
Τόσο σε εθνικό όσο και σε ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο η ακολουθούμενη πορεία από τις κοινωνίες δεν οικοδομεί προοπτική βιωσιμότητας και ευημερίας χωρίς μεγάλες ανισότητες είτε στο εσωτερικό τους είτε μεταξύ τους.
Η βιωνόμενη πραγματικότητα δείχνει εμφατικά, ότι ο σχεδιασμός της πορείας δεν εμφορείται από ολιστική οπτική, ώστε να αποφεύγονται αρνητικές παρενέργειες και επιπτώσεις στους διάφορους τομείς δραστηριοποίησης. Παράλληλα δεν γίνεται λειτουργική διαχείριση του χρόνου, διότι οι επιλογές και αποφάσεις του πολιτικού συστήματος, ιδιαιτέρως στο επίπεδο διακυβέρνησης, δεν συμπορεύονται και πολύ περισσότερο δεν προπορεύονται της δυναμικής της εξέλιξης. Απλά μόνο την διαχειρίζονται. Αυτό βέβαια αναδεικνύει την μη ανάληψη της διαγενεακής ευθύνης, η οποία είναι βασική προϋπόθεση για ένα βιώσιμο μέλλον.
Επίσης δεν λαμβάνονται υπόψη οι αρνητικές παρενέργειες των επιλογών των κοινωνικών συστημάτων και ιδιαιτέρως του πολιτικού και του οικονομικού στην ζωή των ανθρώπων και γενικότερα στα οικοσυστήματα.
Η εμπειρική προσέγγιση και αποτύπωση της πραγματικότητας είναι αποκαλυπτικές. Σύμφωνα με μελέτη, η οποία δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Communications Earth and Environment, οι ανθρώπινοι αεραγωγοί αντιμετωπίζουν υψηλό κίνδυνο αφυδάτωσης και φλεγμονής, όταν εκτίθενται σε ξηρό αέρα, ο οποίος θα είναι πιο συχνός στο μέλλον λόγω της κλιματικής αλλαγής. Η φλεγμονή των αεραγωγών έχει άμεση σχέση με παθήσεις, όπως το άσθμα, η αλλεργική ρινίτιδα και ο χρόνιος βήχας.
Με βάση δε ένα κλιματικό μοντέλο προβλέπεται, ότι ο πληθυσμός στο μεγαλύτερο μέρος της αμερικανικής ηπείρου θα αντιμετωπίσει αυξημένο κίνδυνο φλεγμονής των αεραγωγών μετά το 2050 λόγω των πιο υψηλών θερμοκρασιών και του ξηρότερου αέρα.
Επίσης η αφυδάτωση των ανθρώπινων βλεννογόνων αποτελεί σημαντική απειλή για την ανθρώπινη υγεία, που θα αυξάνεται, όσο επιδεινώνεται η θερμοκρασία του πλανήτη και θα πλήττονται και άλλα όργανα του ανθρώπινου σώματος και κυρίως τα μάτια λόγω του ξηρού αέρα.
Οι επιπτώσεις βέβαια λόγω της θερμοκρασιακής ανόδου και του ξηρού αέρα δεν θα πλήξουν μόνο την αμερικανική ήπειρο, αλλά θα διαμορφώσουν τις συνθήκες ζωής γενικότερα στον πλανήτη και στην Ελλάδα. Σε αυτό το πλαίσιο η ευημερία αποκτά φαντασιακό περιεχόμενο.
Στο ίδιο μήκος κύματος κινείται και η μαζική παραγωγή και χρήση πλαστικών. Ερευνητές του πανεπιστημίου της Βοστώνης στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής διαπίστωσαν, ότι τα πλαστικά μικροσωματίδια ενισχύουν την ανθεκτικότητα των βακτηρίων στα αντιβιοτικά.
Επισημαίνουν δε στο επιστημονικό περιοδικό Applied and Environmental Microbiology, ότι ιδιαίτερα εκτεθειμένες είναι υποβαθμισμένες πυκνοκατοικημένες περιοχές, όπως οι προσφυγικοί καταυλισμοί, στις οποίες συσσωρεύονται πλαστικά απόβλητα, ενώ ταυτοχρόνως εξαπλώνονται γρήγορα και οι βακτηριακές λοιμώξεις.
Επίσης εκτιμάται, ότι ετησίως 4,95 εκατομμύρια θάνατοι σε παγκόσμιο επίπεδο οφείλονται σε λοιμώξεις, που είναι ανθεκτικές σε αντιμικροβιακά φάρμακα. «Τα πλαστικά είναι άκρως προσαρμόσιμα και η μοριακή σύσταση τους μπορεί να βοηθήσει τα βακτήρια να ανθίσουν. Ωστόσο δεν είναι σαφές, πως ακριβώς συμβαίνει αυτό» ανέφερε η Neila Gross, πρώτη συγγραφέας της μελέτης.
Οι αρνητικές επιπτώσεις της πορείας των κοινωνιών στην βιωσιμότητα και στην ευημερία των ανθρώπων δεν έχουν πλέον όρια. Ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών προειδοποιεί αρκετό καιρό για τις πολύ οδυνηρές επιπτώσεις του λιωσίματος των παγετώνων στην τροφοδοσία των ανθρώπων με νερό.
Σύμφωνα με στοιχεία του Παγκόσμιου Μετεωρολογικού Οργανισμού (World Meteorological Organization, WMO) του ΟΗΕ τα 3 προηγούμενα χρόνια μειώθηκαν ραγδαία οι παγετώνες, οι οποίοι αποτελούν το 70% των παγκόσμιων αποθεμάτων νερού. Την μεγάλη σημασία της διατήρησης τους επεσήμανε η Γενική Γραμματέας του WMO Celeste Saulo λέγοντας, ότι «είναι ένα ερώτημα για την επιβίωση του ανθρώπου».
Από το 1975 σύμφωνα με στοιχεία της UNESCO έλιωσαν 9.000 γιγατόνοι παγετώνων. Παράλληλα πρέπει να αναφερθεί, ότι το ένα τέταρτο του παγκόσμιου πληθυσμού υποφέρει από την μεγάλη ανεπάρκεια νερού. Όσο δε αυξάνεται η υπερθέρμανση του πλανήτη, αυτό το φαινόμενο θα διευρύνεται με παρενέργειες στους διάφορους τομείς δραστηριοποίησης των κοινωνιών και ιδιαιτέρως αυτούς, που έχουν σχέση με την διατροφική επάρκεια σε παγκόσμιο επίπεδο. Παράλληλα θα αυξηθούν και οι προσφυγικές ροές από τις φτωχές χώρες του Νότου προς τις πλούσιες του Βορρά, στον οποίο ανήκει και η Ελλάδα.
Και όμως οι πολιτικές ηγεσίες των κοινωνιών, οι οποίες, υποτίθεται, εκφράζουν και πραγματώνουν το ανθρώπινο και το κοινωνικό συμφέρον, δεν ενεργοποιούνται για την αντιμετώπιση και άρση των γενεσιουργών αιτίων των συνεχώς αυξανόμενων ανισορροπιών. Πολύ χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η «πράσινη μετάβαση», η οποία θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί έως το 2070.
Σύμφωνα με έρευνα της αμερικανικής εταιρείας παροχής συμβουλευτικών υπηρεσιών Bain and Company : Global Management Consulting Firm, που γίνεται κάθε χρόνο, ο πλανήτης δεν θα πραγματοποιήσει την πράσινη μετάβαση πριν από το 2070, διότι τα αυξανόμενα κόστη, η έλλειψη αισιοδοξίας σε σχέση με τις κλιματικές δράσεις και οι πιο «σφιχτοί» ισολογισμοί των επιχειρήσεων υποβαθμίζουν τους περιβαλλοντικούς και κλιματικούς στόχους.
Σε αυτή την έρευνα συμμετέχουν οι κλάδοι πετρελαίου και αερίου, κοινωφελών υπηρεσιών, χημικών, εξόρυξης και γεωργικών επιχειρήσεων. Το 44% των ερωτηθέντων απάντησε, ότι δεν θα επιτευχθεί ο στόχος των μηδενικών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου έως το 2070. Πέρυσι το ποσοστό ήταν 32%.
Επισημαίνεται δε, ότι αυτή την οπτική ενισχύει και ο πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής Donald Trump, ο οποίος επιτίθεται στις βιώσιμες κλιματικές και περιβαλλοντικές πολιτικές και τεχνολογίες, όπως είναι τα υπεράκτια αιολικά και τα φωτοβολταϊκά. Γενικότερα η πολιτική διαχείριση της αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής δεν είναι λειτουργική και αποτελεσματική ως προς την διασφάλιση του ανθρώπινου και του κοινωνικού συμφέροντος.
Εξάλλου ο Donald Trump δεν λαμβάνει υπόψη τον άνθρωπο ως οντότητα, η οποία λειτουργεί με οπτική ατομικού και συλλογικού υποκειμένου και έχει δικαιώματα ανεξάρτητα από την εθνική του αναφορά και τις κοινωνικές ανισότητες, που έχουν παγιώσει οι σχέσεις εκμετάλλευσης των αδύναμων κοινωνιών από τις ισχυρές στο πλαίσιο της αξιοποίησης των φυσικών τους πόρων για την αποκόμιση οικονομικού οφέλους.
Για παράδειγμα σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, ΠΟΥ (World Health Organization, WHO) οι περικοπές της ανθρωπιστικής βοήθειας των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής θέτουν σε κίνδυνο την ζωή εκατομμυρίων ανθρώπων σε παγκόσμιο επίπεδο. Δεν θα είναι εφικτή η αντιμετώπιση της φυματίωσης.
Η επικεφαλής του προγράμματος αντιμετώπισης της φυματίωσης του ΠΟΥ Tereza Kasaeva είπε, ότι «με αυτό το πρόγραμμα σώθηκε η ζωή 3,65 εκατομμυρίων ανθρώπων, που κινδύνευαν από την φυματίωση». Οι Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής με την ανθρωπιστική βοήθεια, που παρείχαν, κάλυπταν το ένα τέταρτο των αναγκαίων χρημάτων για την αντιμετώπιση της φυματίωσης. Το 2023 διαγνώσθηκαν 8,2 εκατομμύρια περιπτώσεις φυματίωσης.
Είναι εμφανές, ότι αυτή η πολιτική, που ακολουθείται, δεν συμβάλλει στην οικοδόμηση μιας πορείας, η οποία διασφαλίζει την βιωσιμότητα και την ευημερία, ενώ παράλληλα υποσκάπτει επικίνδυνα την συνοχή της παγκόσμιας κοινότητας.
Η παγκόσμια πορεία προς το μέλλον δεν στηρίζεται σε συνεκτική οπτική και στην αξιοποίηση των επιστημονικών και τεχνολογικών εργαλείων, που είναι διαθέσιμα, για την διασφάλιση της βιωσιμότητας τόσο της ανθρώπινης οντότητας όσο και των οικοσυστημάτων, τα οποία είναι απαραίτητα για την ζωή των ανθρώπων.
Παράλληλα η ευημερία ταυτίζεται με την οικονομική άνεση και την καταναλωτική δυνατότητα, χωρίς να συνυπολογίζεται η γενικότερη ψυχική και σωματική υγεία και η συναισθηματική ασφάλεια. Ουσιαστικά η ποιότητα ζωής οριοθετείται από την υλική διάσταση της βίωσης της πραγματικότητας.
Με αυτά τα δεδομένα η πορεία προς το μέλλον θα υποσκάπτει την βιωσιμότητα και την ουσιαστική και πολυδιάστατη ευημερία του ανθρώπου και των κοινωνιών. Εάν δεν ληφθούν υπόψη οι συνεχώς διευρυνόμενες ανισορροπίες και οι επιπτώσεις τους στην ανθρώπινη ζωή, ώστε να γίνει επανεκκίνηση σε όλα τα πεδία κοινωνικής δραστηριοποίησης και ταυτοχρόνως να αποκατασταθούν συνθήκες συνεργασίας των κοινωνιών, διότι στο πλαίσιο της παγκοσμιοποίησης η αλληλεξάρτηση είναι μεγάλη, τότε η προοπτική θα είναι ζοφερή.
Μπορούν οι κοινωνίες και οι πολιτικές τους ηγεσίες να κινηθούν προς αυτή την κατεύθυνση σε λειτουργικό χρόνο, ώστε η πορεία να είναι αναστρέψιμη; Επίσης είναι εφικτή η απαλλαγή των πολιτών από την οπτική της εργαλειοποίησης τους στο πλαίσιο των ρόλων, που διεκπεραιώνουν στα διάφορα κοινωνικά συστήματα και η δραστηριοποίηση τους να οριοθετείται από το ανθρώπινο και το κοινωνικό συμφέρον, ακόμη και αν αυτό συνεπάγεται αλλαγή του τρόπου ζωής;
Η δυναμική της εξέλιξης θα δώσει απαντήσεις.
Πηγή: metarithmisi.gr
