Της Μαρίας Ακριβού
Με την ενεργειακή κρίση να αποτελεί αυτή τη στιγμή τον μεγαλύτερο προβληματισμό για τη Γηραιά Ήπειρο, η ΕΕ αναζητά τρόπους απεξάρτησης από το ρωσικό φυσικό αέριο, οι οποίοι ταυτόχρονα θα συμβαδίζουν με τους περιβαλλοντικούς στόχους που έχει θέσει για το 2030. Η εξίσωση είναι δύσκολη και αποτελεί γρίφο για γερούς λύτες, όμως η πρόσφατη ιστορία έχει δείξει πως σε περιόδους κρίσεων είναι εφικτός ένας ευρωπαϊκός συνασπισμός.
Τι είδους plan b υπάρχει για την Ελλάδα και πώς η χώρα μας μπορεί να παίξει πρωταγωνιστικό ρόλο στην νέα ευρωπαϊκή ενεργειακή «σκακιέρα»; Η Γενική Γραμματέας Ενέργειας και Ορυκτών Πρώτων Υλών Αλεξάνδρα Σδούκου μιλά στο powergame.gr αναφορικά με τους κινδύνους και τις ευκαιρίες που αναδύονται στη νέα πραγματικότητα που διαμορφώνεται, για το στρατηγικό σχέδιο που ακολουθεί η ελληνική κυβέρνηση, προκειμένου η χώρα να μην εξαρτά την ενεργειακή της πολιτική από μία μόνο πηγή προμηθειών, ενώ αποκαλύπτει πώς θα πετύχει το στοίχημα μετατροπής των μεγάλων πόλεων σε έξυπνα αστικά κέντρα.
- Κα Σδούκου, ποιες οι εναλλακτικές που έχει, αυτή τη στιγμή, στα χέρια της η Ευρώπη προκειμένου να μειώσει την εξάρτησή της από το Ρωσικό φυσικό αέριο;
Κοιτάξτε, η δύσκολη εξίσωση που μας επέβαλε η ενεργειακή κρίση του τελευταίου έτους, απαιτεί δύσκολες αποφάσεις, και ενδεχομένως, ακόμη πιο δύσκολες λύσεις. Η Ευρώπη, αν θέλουμε να είμαστε απολύτως ειλικρινείς μεταξύ μας, πιάστηκε κυριολεκτικά στον ύπνο. Η αρχική κρίση τιμών στο αέριο προσλαμβάνει σήμερα απειλητικές διαστάσεις αφού επηρεάζει ευθέως τους κρίσιμους δείκτες της οικονομίας, και φυσικά και πάνω απ’ όλα, τους πολίτες-καταναλωτές. Αν μιλήσουμε τώρα για εναλλακτικές, η Ευρώπη είναι φανερό ότι προσανατολίζεται, σε πρώτη φάση, στη μείωση της κατανάλωσης φυσικού αερίου και ευρύτερα στην εξοικονόμηση ενέργειας. Εξετάζεται και η πιθανότητα η Ρωσία να κλείσει οριστικά τις στρόφιγγες του φυσικού αερίου που προμηθεύεται η Ευρώπη μέσω αγωγών.
Η Ελλάδα είναι μια άλλη περίπτωση και, όπως είπε και ο Πρωθυπουργός, είμαστε σε πολύ καλύτερη θέση από τους εταίρους μας σε αυτό το ζήτημα. Επομένως, η πρώτη επιλογή είναι η υποκατάσταση του αερίου με υγροποιημένο φυσικό αέριο που προμηθευόμαστε, μεταξύ άλλων, από τις ΗΠΑ, την Αλγερία και το Κατάρ. Ταυτόχρονα, στρεφόμαστε σε καθαρές μορφές ενέργειας, όπως οι Α.Π.Ε., ιδίως στην ηλεκτροπαραγωγή. Ενδιάμεσα, μη σας φανεί παράξενο αν προσφύγουμε περιστασιακά ακόμη και στον λιγνίτη, σε περίπτωση που θα μας λείψουν κρίσιμα φορτία βάσης. Φυσικά, μην περιμένετε ότι η απεξάρτηση από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα θα γίνει με το γύρισμα ενός διακόπτη. Στο μακρύ και δύσκολο δρόμο που ανοίγεται μπροστά μας έχουμε να λύσουμε σημαντικά θέματα υποδομών, και ασφαλώς, θέματα ρυθμιστικού πλαισίου και μακροχρόνιων συμβάσεων. Σε γενικές γραμμές, εκτιμούμε ότι η απεξάρτηση από το ρωσικό αέριο θα έχει ολοκληρωθεί μέσα στην επόμενη 4ετία. Σε αυτή την πορεία η Ευρώπη έχει επιδείξει τρομερά αντανακλαστικά και αυτό το αποδεικνύει το σχέδιο RePowerEU, ένα πλήρες κοστολογημένο πακέτο μέτρων για προσιτή εξασφαλισμένη και βιώσιμη ενέργεια, που διασφαλίζει το μέλλον της παραγωγής πράσινης ενέργειας, ενώ συμβάλει στη διαφοροποίηση των προμηθειών και στη μείωση της ζήτησης αερίου.
- Σε πρόσφατη ομιλία σας αναφέρατε ότι η ουκρανική κρίση απέδειξε ότι η Ελλάδα μπορεί να γίνει ο νέος ενεργειακός διάδρομος για φθηνή ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Πρακτικά πώς θα συμβεί αυτό;
Πράγματι, είναι μια ισχυρή πιθανότητα. Το να γίνει, όμως, η Ελλάδα κόμβος μεταφοράς πράσινης ενέργειας δεν είναι μια αυτόματη διαδικασία, πολλώ δε μάλλον, κάτι το αυτονόητο. Πρόκειται για μια πολυπαραγοντική διαδικασία που αποκρυσταλλώνεται σε ένα ιδιαίτερα δαπανηρό έργο με δαιδαλώδεις ρυθμιστικές απαιτήσεις, το οποίο απαιτεί τη συνεργασία πολλών κυβερνήσεων, φορέων και ιδιωτών. Στη δική μας περίπτωση επιλέξαμε μια πολιτική ενεργειακών διασυνδέσεων με όλες τις χώρες της περιοχής. Ειδικά δε, η ηλεκτρική διασύνδεση με το Ισραήλ και την Κύπρο (EuroAsia Ιnterconnection) αλλά και κυρίως η διασύνδεση με την Αίγυπτο, θα μας δώσει τη δυνατότητα προμήθειας και διαμετακόμισης ηλεκτρισμού από φωτοβολταϊκά έργα που παραχθούν μελλοντικά με χαμηλό κόστος στις περιοχές που σας ανέφερα. Θέλουμε η χώρα να μην εξαρτά την ενεργειακή της πολιτική από μία μόνο πηγή προμηθειών. Επομένως νομίζω είναι μονόδρομος: ηλεκτρικές διασυνδέσεις για φθηνό και καθαρό ρεύμα και ανάπτυξη ευρύτερων ενεργειακών υποδομών.
- Πού βρίσκεται η Ελλάδα όσον αφορά στην ενεργειακή και περιβαλλοντική της αναβάθμιση, σε επίπεδο κουλτούρας, υιοθέτησης πράσινων πρακτικών, και υποδομών;
Η Ελλάδα σήμερα είναι μια εντελώς διαφορετική χώρα από ότι πριν από μια δεκαετία – για να μην πάω πιο πίσω. Θα μου πείτε, αρκεί; Όχι βέβαια. Αλλά πρέπει να ακουστεί και να το μάθουν οι πολλοί πως έχουμε διανύσει τεράστια απόσταση και αρχίζουμε να καλύπτουμε το χάσμα που μας χώριζε με τους υπόλοιπους εταίρους μας στην Ε.Ε. Για να μη σας πω πως σε ορισμένες περιπτώσεις πρωτοπορούμε. Για παράδειγμα, τα νησιά μας, που αρχίζουν να μετατρέπονται σε ζώνες καινοτομίας και διεθνή πρότυπα πράσινης οικονομίας. Η αναβάθμιση στην οποία αναφέρεστε, περνά από το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα και αποτυπώνεται πρακτικά σε δράσεις και πολιτικές όπως το φιλόδοξο πρόγραμμα απανθρακοποίησης της οικονομίας.
Σας θυμίζω εν τάχει, το Ταμείο Ανάκαμψης με περισσότερα από 30 δισεκατομμύρια σε επιχορηγήσεις και δάνεια σε 4 χρόνια, από τα οποία το 38% αφορά σε επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις στην πράσινη μετάβαση. Ακόμη το Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς (ΕΣΠΑ) για την περίοδο 2021–2027, ύψους 26 δισεκατομμυρίων, με πάνω από 5,5 δισ. για πράσινες και βιώσιμες δράσεις, το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης με 1,63 δισ ευρώ και τέλος το νέο Ταμείο Απαθρακοποίησης Νησιών, από το οποίο η Ελλάδα δικαιούται 25 εκατομμύρια σε δωρεάν δικαιώματα CO2, ύψους περίπου 1,5 – 2 δισεκατομμυρίων, για την προώθηση της ενεργειακής μετάβασης των νησιών μας. Όλη αυτή η μόχλευση κεφαλαίων κατευθύνεται αποκλειστικά στην ανάπτυξη «πράσινων» υποδομών, αλλά και σε επενδύσεις εξοικονόμησης ενέργειας και ηλεκτροκίνησης.
- Διεξάγονται συζητήσεις αναφορικά με το πώς θα επιβιβαστούμε εγκαίρως στο βαγόνι του ψηφιακού μετασχηματισμού, αλλά και πώς θα πετύχουμε το στοίχημα μετατροπής των μεγάλων πόλεων σε έξυπνα αστικά κέντρα. Ποια είναι η σημερινή εικόνα και τι αναμένεται να αλλάξει, λαμβάνοντας υπόψη ότι στην εξίσωση μπαίνουν και άλλοι παράγοντες, όπως ο υπερπληθυσμός, ρύπανση, και το κυκλοφοριακό χάος;
Η γνώμη μου σε αυτό το θέμα είναι πως πρόκειται για μια από τις πιο σημαντικές προκλήσεις που έχουμε να αντιμετωπίσουμε στην προσπάθειά μας να εκσυγχρονίσουμε εκ βάθρων τη χώρα. Η Ελλάδα δεν έχει χάσει το τρένο στο οποίο μόλις αναφερθήκατε. Κάθε άλλο. Ξεκινώντας από τον ψηφιακό μετασχηματισμό του Δημόσιου Τομέα και διαχέοντας αυτές τις διεργασίες και στις υπόλοιπες κοινωνικές και εταιρικές διεργασίες δίνουμε, πραγματικά, το στίγμα μιας χώρας που αλλάζει γοργά. Η νέα ψηφιακή στρατηγική περιλαμβάνει το μετασχηματισμό των πόλεων και των κοινοτήτων σε έξυπνες και βιώσιμες ζώνες όπου οι πολίτες θα απολαμβάνουν τα οικονομικά και κοινωνικά πλεονεκτήματα του ψηφιακού μετασχηματισμού, χωρίς αποκλεισμούς. Σήμερα, προωθούμε μεταξύ άλλων, έργα βιώσιμης μετακίνησης, εξοικονόμησης ενέργειας, μείωσης του ενεργειακού αποτυπώματος δημοσίων κτηρίων, βελτίωσης εξυπηρέτησης πολιτών και επιχειρήσεων και βελτίωσης ποιότητας της ζωής. Μέσα από πράσινες και ψηφιακές τεχνολογίες θα μπορούμε να απανθρακοποιήσουμε τις μετακινήσεις των πολιτών και να ελαχιστοποιήσουμε τη χρήση μεταφορικών μέσων.
Για όλους εμάς στο Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, η έννοια της έξυπνης πόλης σημαίνει ακόμη, έξυπνα δίκτυα ενέργειας, έξυπνη διαχείριση παραγωγής και κατανάλωσης, μικροδίκτυα, συστήματα παραγωγής και αποθήκευσης ενέργειας στις κατοικίες, έξυπνους μετρητές ηλεκτρισμού και φορτιστές ηλεκτρικών οχημάτων. Θα με ρωτήσετε τώρα, τί σημαίνει έξυπνα δίκτυα; Θα σας το πω συνοπτικά: Σημαίνει καλύτερη διαχείριση της ενέργειας, αμφίδρομη ροή από και προς τα σπίτια μας, μικροπαραγωγή μέσω ΑΠΕ και αποθήκευση, μεγαλύτερη αυτονομία και δυνατότητα αυτοδιαχείρισης στους πολίτες και στους επιχειρηματίες. Ασφαλώς και δεν έχουμε κάνει την πρόοδο που θα θέλαμε. Σε κάθε περίπτωση όμως, αυτό το πρώτο βήμα είναι πολύ ενθαρρυντικό.
- Κάνοντας μια αποτίμηση του αποτυπώματος των έξυπνων πόλεων στο περιβάλλον και στην καθημερινότητά μας προς ποια κατεύθυνση γέρνει η πλάστιγγα;
Μετασχηματίζουμε τη χώρα για να μπορέσει να συμβαδίσει με τα προηγμένα έθνη του κόσμου και μέσα από αυτή τη επίπονη και δημιουργική διεργασία αλλάζουμε την κουλτούρα και τον τρόπο ζωής των πολιτών. Φυσικά, κεντρικός στόχος είναι η εκπλήρωση των στόχων της Συμφωνίας των Παρισίων για το Κλίμα και του Ευρωπαϊκού FitFor55 που σημαίνει μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, μαζική ανάπτυξη Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας και βελτίωση ενεργειακής απόδοσης. Αυτό είναι το μέλλον και όλα εκεί συντείνουν.
- Ποιες οι πρωτοβουλίες που λαμβάνονται από τη μεριά σας προκειμένου να υιοθετηθούν πιο «πράσινα» και περισσότερο ψηφιακά προηγμένα μοντέλα λειτουργίας από τους Δήμους και τις Περιφέρειες ανά την Ελλάδα; Ποιο το κόστος για την υλοποίησή τους; Για τι τάξεως επενδύσεις μιλάμε;
Θα ξεκινήσω από το τελευταίο: το πρόγραμμα για τον ψηφιακό μετασχηματισμό του Δημοσίου τομέα έχει κοστολογηθεί στα 913 εκατομμύρια ευρώ, χρηματοδοτείται από το ΕΣΠΑ και αφορά στη χρονική περίοδο 2021-2027. Μιλάμε για πρωτόγνωρες επενδύσεις που εκπορεύονται από την ΕΕ και διαχέονται στα κράτη-μέλη. Σαν Ελλάδα δείχνουμε έμπρακτα τη θέλησή μας να πετύχει τους στόχους που μας αναλογούν. Δίνουμε ισχυρά κίνητρα στους Δήμους και τις Περιφέρειες της χώρας να πάρουν μέρος σε αυτή την πανευρωπαϊκή προσπάθεια και να πρωταγωνιστήσουν. Έχουμε ήδη ξεκινήσει με τα δίκτυα φόρτισης σε όλους τους Δήμους,, συνεργαζόμαστε με τους φορείς της Ενέργειας για επέκταση δικτύων, εγκατάσταση έξυπνων μετρητών και σε ό,τι άλλη δράση αφορά τους ΟΤΑ και τους πολίτες. Ενθαρρύνουμε παράλληλα την ανάπτυξη Ενεργειακών Κοινοτήτων, στις οποίες κεντρικό ρόλο μπορεί να παίζει η Τοπική Αυτοδιοίκηση, μέσω των οποίων θα παράγεται ηλεκτρική ενέργεια.
Τέλος, θεωρούμε πολύ σημαντική υπόθεση της διάχυση των αξιών της «ενεργειακής δημοκρατίας» που αποτελεί πυλώνα της ενεργειακής μετάβασης. Σε αυτό το εγχείρημα οι Δήμοι θα κληθούν να παίξουν το δικό τους ρόλο έτσι ώστε να γίνουν κεντρική συνιστώσα ανάπτυξης και ευημερίας για τους πολίτες τους.
Πηγή: powergame.gr
