Δύο χρόνια έχουν περάσει από τότε που ο Ζαν Κλοντ Γιούνκερ ανέλαβε τα ηνία της Κομισιόν. Στο μεταξύ η μια κρίση διαδέχεται την άλλη, με τον ευρωπαίο πολιτικό να βρίσκεται συνεχώς υπό πίεση.
«Να φέρουμε την Ευρώπη ξανά κοντά στους πολίτες της». Αυτό ήταν το μότο του Ζαν Κλοντ Γιούνκερ όταν ανέλαβε να ηνία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής την 1η Νοεμβρίου του 2014. Ήταν ο φέρελπις διάδοχος του Πορτογάλου Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο, ο οποίος συνέδεσε το όνομά του με την απαρχή της οικονομικής κρίσης που έφερε την Ευρώπη στα πρόθυρα της διάλυσης. Ο Γιούνκερ θέλησε εξαρχής να δώσει νέα πνοή στο ασθμαίνον ευρωπαϊκό οικοδόμημα. Ο ίδιος είχε κάνει τότε λόγο για «την Κομισιόν της τελευταίας ευκαιρίας». Δύο χρόνια μετά την ανάληψη των καθηκόντων του, η εικόνα στην ΕΕ φαντάζει πιο σκοτεινή από ποτέ. Η ελληνική κρίση, η προσφυγική κρίση, το δημοψήφισμα για το Brexit, η διαρκής άνοδος του λαϊκισμού είναι μερικές μόνο εκφάνσεις του γενικότερου προβλήματος.
Ένας ασυνήθιστος πολιτικός για τις Βρυξέλλες
Mε συναισθηματική φόρτιση είχε αντιμετωπίσει ο Ζαν Κλοντ Γιούνκερ τις δραματικές διαπραγματεύσεις με την Ελλάδα το καλοκαίρι του 2015
Ο Ζαν Κλοντ Γιούνκερ κλήθηκε κατά τη διετή θητεία του να διαχειριστεί τη μια κρίση μετά την άλλη. «Όταν κάτι πηγαίνει καλά, αποδίδεται στις εθνικές κυβερνήσεις. Όταν πάει χάλια, φταίει η ΕΕ», έχει πει ο ίδιος σκωπτικά. Είναι γεγονός πάντως ότι όταν εθνικές κυβερνήσεις βάλλουν κατά της ΕΕ ή της Κομισιόν, ο Ζαν Κλοντ Γιούνκερ αντιδρά συναισθηματικά χωρίς να κρύβει τη δυσαρέσκειά του. «Αισθάνομαι κάπως προδομένος, όταν οι προσωπικές μου προσπάθειες αλλά και οι διαρκείς προσπάθειες τόσων άλλων δεν λαμβάνονται υπόψη» είχει πει τον Ιούνιο του 2015 κατά τη διάρκεια των δραματικών διαπραγματεύσεων με την ελληνική κυβέρνηση, λίγο πριν το ελληνικό δημοψήφισμα.
O Γιούνκερ δεν δίστασε ποτέ να εκφράσει τη γνώμη του. Ενδεικτικά, μετά την εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ στις ΗΠΑ δήλωσε: «Πρέπει να μάθουμε στον νέο πρόεδρο των ΗΠΑ τι είναι η ΕΕ και πώς λειτουργεί». Ο επικεφαλής της Κομισιόν δεν σταματά ποτέ να υπογραμμίζει ότι η ουσία της λειτουργίας της ΕΕ έγκειται στο ότι τα κράτη μέλη της είναι αδύναμα να δράσουν από μόνα τους. Συγχρόνως όμως γνωρίζει καλά ότι οι «Βρυξέλλες» δεν είναι δημοφιλείς. Για το λόγο αυτό το νέο μότο που τείνει να επικρατήσει στην ΕΕ μπορεί να περιγραφεί με μια λέξη: «περιορισμός». Η ΕΕ θα πρέπει να ενεργεί μόνο όταν υπάρχει λόγος.
Δεν υπάρχει χώρος για ψευδαισθήσεις
Με περίκλειστο φρούριο παρομοιάζουν πολλοί τις Βρυξέλλες εν καιρώ κρίσης
Στην πράξη, η μέχρι τώρα θητεία του Γιούνκερ έχει χαρακτηρισθεί από αυτοπεριορισμό. Από τότε που ανέλαβε τα ηνία ο λουξεμβούργιος πολιτικός η Κομισιόν έχει αποσύρει περί τις 100 νομοθετικές προτάσεις, ενώ έχει αναλάβει κατά 80% λιγότερες νομοθετικές πρωτοβουλίες σε σχέση με την προηγούμενη πενταετία. Αρμοδιότητα της Κομισιόν είναι να καταθέτει κείμενα προς νομοθέτηση, να επιβλέπει τη συμμόρφωση των χωρών μελών με το Ευρωπαϊκό Δίκαιο και να εξισορροπεί τα αντιτιθέμενα συμφέροντα που υπάρχουν μεταξύ των εθνικών κυβερνήσεων. Ήδη σε ήρεμους καιρούς πρόκειται για ένα δύσκολο έργο. Πόσο μάλλον σε καιρούς πολλαπλών κρίσεων. Επί προεδρίας Γιούνκερ η Κομισιόν ανέστειλε πολλές προσφυγές κατά κρατών μελών π.χ. αναφορικά με το σκάνδαλο των εκπομπών κινητήρων ντίζελ, την προστασία ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων ή ακόμη την αυστηροποίηση των ελέγχων στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ. Επίσης η Κομισιόν δεν κατάφερε να κινήσει καμία διαδικασία αναφορικά με τη δίκαιη κατανομή των προσφύγων στις ευρωπαϊκές χώρες. Στο μεταξύ ο Γιούνκερ, σε αντίθεση με τον προκάτοχό του, αποφεύγει τις πολλές συνεντεύξεις τύπου, ίσως για να μη δίνει τροφή στα ΜΜΕ για αρνητικούς τίτλους.
Η άνοδος των ευρωσκεπτικιστών ανά την Ευρώπη οδηγεί στην επίρριψη ευθυνών στους αξιωματούχους των Βρυξελλών, οι οποίοι συχνά μοιάζουν να ζουν αποκομμένοι από την πραγματικότητα, σε ένα περίκλειστο φρούριο. Η πίεση που ασκείται στην Κομισιόν είναι μεγάλη. Την ερχόμενη άνοιξη επίκειται η έναρξη των συνομιλιών μεταξύ ΕΕ και Μεγάλης Βρετανίας για το Brexit, ενώ κρίσιμες είναι οι εκλογές στη Γαλλία, την Ολλανδία και τη Γερμανία. «Δεν έχω καμία ψευδαίσθηση» είχε πει για το 2016 ο Ζαν Κλοντ Γιούνκερ. Το ίδιο θα μπορούσε να είχε πει και για το 2017.
