Ανάφλεξη στη Μέση Ανατολή: To Iσραήλ χτύπησε κάτι περισσότερο από τα πυρηνικά του Ιράν… Του Σωτήρη Κωνσταντινίδη

Του Σωτήρη Κωνσταντινίδη

Το Ισραήλ επιτέθηκε τελικά στο Ιράν, στην πρώτη φάση της ευρύτερης επιχείρησης «Rising Lion» και -προς το παρόν- χωρίς την εμφανή βοήθεια των ΗΠΑ. Το Ιράν προχώρησε άμεσα σε αντίποινα, εκτοξεύοντας κατά κύματα βαλλιστικούς πυραύλους και drones, προκαλώντας τον θάνατο αμάχων στο Τελ Αβίβ.

Η ανάφλεξη στη Μέση Ανατολή, εκτός από την… απογείωση των τιμών στο πετρέλαιο, τίναξε στον αέρα τις συνομιλίες μεταξύ ΗΠΑ – Ιράν για πιθανή συμφωνία στο ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα, που είχαν προγραμματιστεί για σήμερα, Κυριακή (15/6) στο Ομάν. Η κλιμάκωση συνεχίζεται, με τις εκατέρωθεν απειλές να συνοδεύονται από συνεχιζόμενες επιθέσεις.

Οι αναφορές για επικείμενη ισραηλινή επίθεση ήρθαν λίγες ώρες αφότου οι ΗΠΑ ανακοίνωσαν την απομάκρυνση του «μη απαραίτητου» προσωπικού από αμερικανικές στρατιωτικές βάσεις σε Ιράκ, Μπαχρέϊν, Κατάρ, ΗΑΕ και Kουβέϊτ, εν μέσω φόβων για πιθανή στοχοποίησή τους από το Ιράν ως αντίποινα.

Η κίνηση αυτή έστειλε ισχυρό μήνυμα στο Ιράν ότι οι ΗΠΑ, όχι μόνο δεν θα παρέμβαιναν για να αποτρέψουν ισραηλινή επίθεση, αλλά πιθανότατα θα συμμετείχαν σε αυτήν αν αποτύγχαναν οι συνομιλίες. Το δεύτερο τελικά δεν συνέβη, χωρίς όμως να είναι γνωστή η έκταση της αμερικανικής βοήθειας στο παρασκήνιο, μια που ο Τραμπ γνώριζε τις προθέσεις Νετανιάχου και φρόντιζε να κάνει διπλωματικές δηλώσεις.

Εκτός από χιλιάδες Αμερικανούς στρατιώτες, στις βάσεις αυτές επιχειρούν μεταξύ άλλων στρατηγικά βομβαρδιστικά Stealth τύπου Β-2 (βάση Diego Garcia νοτίως του Ινδικού) και δεκάδες άλλα αμερικανικά μαχητικά αεροσκάφη, ενώ προς την περιοχή νοτίως του Περσικού Κόλπου πλέει δεύτερο πυρηνοκίνητο αεροπλανοφόρο. Το USS Carl Vinson βρίσκεται ήδη στην Αραβική Θάλασσα επί εβδομάδες, μεταφέροντας περισσότερα από 90 αεροσκάφη, ανάμεσά τους F-35 και F-18. Πολλά από αυτά χρησιμοποιήθηκαν εκτενώς για την αναχαίτιση των ιρανικών πυραύλων κατά του Ισραήλ το 2024.

Ο Τραμπ δεν μπόρεσε να συγκρατήσει τον Νετανιάχου

Απογοητευμένος από την πορεία των διαπραγματεύσεων με την Τεχεράνη, ο Τραμπ δεν μπόρεσε να συγκρατήσει τον Νετανιάχου, ενώ εξέφραζε και αμφιβολίες για το αν θα μπορούσε να καταλήξει σε συμφωνία, εξαιτίας της επιμονής του Ιράν να διατηρήσει πρόγραμμα εμπλουτισμού ουρανίου «για πολιτική χρήση».

Oι Ισραηλινοί πραγματοποίησαν την επίθεση, πρώτον διότι ανησυχούσαν πως οι ΗΠΑ ίσως αποδέχονταν μια «κακή» συμφωνία που δεν θα τους ικανοποιούσε και, δεύτερον, διότι έκριναν ότι αν καθυστερούσαν, τότε το Ιραν θα προλάβαινε να ενισχύσει την άμυνά του. Τα ισραηλινά επιθετικά σχέδια ετοιμάζονταν εδώ και μήνες με τη βοήθεια της Mossad που έπαιξε καταλυτικό ρόλο στη μυστική εισαγωγή όπλων κοντά στους στόχους (drones και πυραυλικά συστήματα).

Η επίθεση συμπεριελάμβανε όχι μόνο πυρηνικές εγκαταστάσεις, αλλά επίσης βάσεις εκτόξευσης βαλλιστικών και αντιαεροπορικών πυραύλων, καθώς και εξουδετέρωση ανώτατων στρατιωτικών ηγετών και σημαντικών επιστημόνων του πυρηνικού προγράμματος (τουλάχιστον 20 διοικητές). Τον Οκτώβριο του 2024, το Ιράν εκτόξευσε εκατοντάδες πυραύλους κατά του Ισραήλ, οι οποίοι αναχαιτίστηκαν σε μεγάλο βαθμό από την ισραηλινή αεράμυνα με τη συνδρομή των ΗΠΑ και περιφερειακών συμμάχων. Μετά από μία εβδομάδα, τα ισραηλινά αντίποινα προκάλεσαν σοβαρές ζημιές στα ιρανικά αντιαεροπορικά συστήματα.

Τόσο ο Τραμπ όσο και ανώτεροι Αμερικανοί αξιωματούχοι πιστεύουν και δηλώνουν πως το Ιράν «δεν πρέπει ποτέ να επιτραπεί να αποκτήσει εμπλουτισμένο ουράνιο ή πυρηνική δυνατότητα».

Πώς στέκει αμυντικά το Ιράν σήμερα

Το Ιράν διαχρονικά ανέμενε μεγάλης κλίμακας επίθεση από το Ισραήλ. Γι’ αυτό και φρόντιζε να εξοπλίζεται με ρωσικά αντιαεροπορικά συστήματα S-300 και ενδεχομένως S-400, ενώ αναπτύσσει και δικά του μικρότερα και πιο ευέλικτα αντίστοιχα όπλα, αντιγράφοντας ρωσικά. Τα ισραηλινά αντίποινα στις ιρανικές επιθέσεις εναντίον του Ισραήλ με βαλλιστικούς πυραύλους τον Οκτώβριο του 2024 προκάλεσαν μεγάλες καταστροφές στις αντιαεροπορικές/αντιπυραυλικές δυνατότητες του Ιράν. Η μεγάλης κλίμακας ισραηλινή επίθεση που είναι σε εξέλιξη έχει 2+1 κύριους στόχους:

1. Πρώτον, να καταστέψει τις υπόγειες ιρανικές πυρηνικές εγκαταστάσεις και δεύτερον να αχρηστεύσει όσο το δυνατόν περισσότερους ιρανικούς βαλλιστικούς και αντιαεροπορικούς πυραύλους.
2. Δευτερευόντως στοχεύει στην ανώτατη ηγεσία και σχετικούς έμψυχους στόχους ως τρόπους καθυστέρησης του ιρανικού προγράμματος. Αυτήν τη στιγμή έχουμε δει μόνο την πρώτη φάση μιας πολύ μεγαλύτερης επιχείρησης. Πιστεύεται ότι θα ακολουθήσουν και άλλα καίρια χτυπήματα τις επόμενες ημέρες.
3. Τρίτος στόχος είναι να καταστραφούν διυλιστήρια και δεξαμενές, καθώς το πετρέλαιο που εξάγεται (κατά 75% – 90% προς Κίνα) αποτελεί το σημαντικότερο έσοδο για τη συνέχιση του ιρανικού εξοπλιστικού και πυρηνικού προγράμματος, αλλά και τη χρηματοδότηση των φιλοϊρανικών Χαμάς (στη Γάζα), Χεζμπολάχ (Λίβανο) και Χούθι (Υεμένη).

Ρωσικοί S-300 στον ιρανικό στρατό © EPA/ABEDIN TAHERKENAREH

Σημαντικός παράγοντας διαχρονικής αντιπαράθεσης είναι ότι το Ισραήλ δεν πιστεύει ότι το Ιράν θα τηρήσει οποιαδήποτε συμφωνία περιορισμού του πυρηνικού του προγράμματος.

Οι πιθανότητες επιτυχίας αυξάνονται εκθετικά με συμμετοχή των ΗΠΑ

Το πρόβλημα για το Ισραήλ είναι πως εφόσον αποφάσισε να επιτεθεί μόνο του οι πιθανότητες να προκαλέσει πολύ μεγάλη ζημιά στο Ιράν είναι μειωμένες, διότι μόνο οι ΗΠΑ διαθέτουν τα μεγάλα βομβαρδιστικά και τις κατάλληλες βόμβες διείσδυσης σε πολύ μεγάλο βάθος για καταστροφή των ιρανικών υπόγειων εγκαταστάσεων.

Οι ειδικές βόμβες που μπορούν να ρίξουν τα ισραηλινά αεροσκάφη καταστρέφουν σε βάθος έως 10 μέτρων κάτω από την επιφάνεια. Οι Ιρανοί όμως έχουν σκάψει τις εγκαταστάσεις τους πολύ βαθύτερα (έως 80 μέτρα). Μόνο οι ΗΠΑ διαθέτουν την -κατά πολύ ανώτερη- βόμβα GBU-57, με ικανότητα διάτρησης σκυροδέματος σε βάθος έως 70 μέτρων. Αυτή η βόμβα είναι τόσο μεγάλη (μήκους 6 μέτρων) και βαριά, που μόνο το αμερικανικό Stealth βομβαρδιστικό B-2 μπορεί να μεταφέρει.

Φυσικά οι Ισραηλινοί μπορεί να έχουν αναπτύξει μυστικά άλλα προηγμένα όπλα, δικής τους σχεδίασης, που δεν έχουν αποκαλυφθεί ακόμα.

Πώς το Ισραήλ εξαπέλυσε την επίθεση στα πυρηνικά του Ιράν

Οι κύριοι στόχοι της ισραηλινής επίθεσης περιλαμβάνουν τις ακόλουθες εγκαταστάσεις στο Ιράν:

• Φορντό (Fordow): Υπόγεια εγκατάσταση εμπλουτισμού ουρανίου, βαθιά σκαμμένη σε βουνό, με εκτιμώμενο βάθος 80 μέτρων.
• Νατάνζ (Natanz): Κεντρική μονάδα εμπλουτισμού ουρανίου, με εκτιμώμενο βάθος 20 μέτρων. Πληροφορίες αναφέρουν πως ο στόχος αυτός έχει ήδη καταστραφεί εν μέρει.
• Άρακ (Arak): Εγκατάσταση παραγωγής ραδιοϊσοτόπων για ιατρικούς σκοπούς, με εκτιμώμενο βάθος 10 μέτρων.

Xάρτης των κυριότερων πυρηνικών εγκαταστάσεων του Ιράν © Υagasi/Sémhur via Wikipedia

Εκτός από αυτές τις τρεις υπάρχουν άλλες 10 παρόμοιες κύριες εγκαταστάσεις -στόχοι, οι περισσότερες στο βορειοδυτικό Ιράν και πέριξ της Τεχεράνης. Οι ιρανικοί στόχοι που πλήττει συνολικά το Ισραήλ είναι πάνω από 200.

Στρατηγική διείσδυσης και επίθεσης

Πάνω από 200 μαχητικά της πολεμικής αεροπορίας του Ισραήλ συμμετέχουν στις επιθέσεις, υποβοηθούμενα από αεροσκάφη εναέριου ανεφοδιασμού ΚC-707.
Η επίθεση πραγματοποιείται μέσω του εναέριου χώρου της Ιορδανίας και του Ιράκ, λόγω των περιορισμένων αεροπορικών δυνατοτήτων αυτών των χωρών.
Τα F-15 εκτοξεύουν GBU-28 ή GBU-39, ειδικές βόμβες με καθοδήγηση λέιζερ, κατά των υπόγειων εγκαταστάσεων.
Τα F-35 παρέχουν αεροπορική κάλυψη και εκτελούν πρόσθετα πλήγματα ακριβείας σε εχθρικούς στόχους εδάφους.

Χρήση εξειδικευμένων όπλων

• GBU-28: Βόμβα 5.000 λιβρών (2.300 κιλών), ικανή να διαπεράσει έως 6,7 μέτρα σκυροδέματος.
• GBU-39: Μικρότερη βόμβα, κατάλληλη για στόχους με μικρότερο βάθος.
• ΜPR-500: Ισραηλινής κατασκευής βόμβα, ικανή να διαπεράσει έως 4 μέτρα σκυροδέματος.
• Jericho ΙΙ, IΙI & ΙV: Πυραυλικό βαλλιστικό σύστημα εδάφους – εδάφους, με δυνατότητα μεταφοράς συμβατικών ή πυρηνικών κεφαλών με εμβέλεια έως 11500 χλμ. Δεν είναι γνωστό αν χρησιμοποιήθηκε ή θα χρησιμοποιηθεί.

Το Ισραήλ διαθέτει μεγάλη πείρα από προηγούμενες αντίστοιχες αποστολές

Η πιθανότητα επιτυχίας της επίθεσης εκτιμάται περίπου στο 70%, λαμβάνοντας υπ’ όψιν:

1. Ισραηλινή τεχνολογική υπεροχή: Χρήση προηγμένων όπλων και αεροσκαφών.
2. Προετοιμασία: Εκτενής προετοιμασία και εκπαίδευση των ισραηλινών δυνάμεων, με πληροφόρηση και ενεργό συμμετοχή της κατασκοπείας (Mossad).
3. Βελτίωση: Πείρα από αντίστοιχες προηγούμενες επιθέσεις μεγάλου στρατηγικού βάθους και γνώση των δυνατοτήτων του Ιράν.

Ενδεχόμενες αντιδράσεις και κίνδυνοι

• Αντίποινα του Ιράν: Πιθανή εκτόξευση βαλλιστικών πυραύλων κατά ισραηλινών ή αμερικανικών στόχων στην περιοχή. Ήδη, ο ανώτατος θρησκευτικός ηγέτης του Ιράν Αγιατολάχ Αλ Χαμενεΐ απείλησε με ιρανικές επιθέσεις σε αμερικανικές βάσεις. Παράμετρος, όμως, που το Ισραήλ γνωρίζει καλά και μπορεί να αναχαιτίσει ή «απορροφήσει». Σημειώνεται ότι η μεγάλης κλίμακας επίθεση του Ισραήλ έχει περιορίσει σημαντικά τη δυνατότητα αντιποίνων από το Ιράν, καθώς στερεί τον αντίπαλο από τα μέσα για να το πράξει (σ.σ. καταστροφή εκτοξευτήρων, χώρων αποθήκευσης πυραύλων).
• Αντίποινα από συμμάχους του Ιράν: Πιθανές πυραυλικές επιθέσεις από Χεζμπολάχ, Χαμάς και φιλοϊρανικές οργανώσεις όπως οι Χούθι. Αυτές όμως είναι σήμερα σε μεγάλο βαθμό εξασθενημένες ή και προσωρινά εξουδετερωμένες λόγω των συνεχών ισραηλινών επιθέσεων.
• Διπλωματική απομόνωση: Ενδεχόμενη καταδίκη από διεθνείς οργανισμούς και χώρες -μάλλον αμελητέος παράγοντας. Oι περισσότερο ισχυρές δυτικές χώρες είναι διαχρονικά με το πλευρό του.

Τι θα γίνει αν η ισραηλινή επίθεση δεν είναι αποτελεσματική;

Τα βάθη των ιρανικών πυρηνικών εγκαταστάσεων είναι πολύ μεγαλύτερα από το όριο διείσδυσης των γνωστών ισραηλινών βομβών. Αυτό σημαίνει ότι οι πιο βαθιές εγκαταστάσεις, όπως πχ. το Φορντό (80 μέτρα), που είναι ουσιαστικά μέσα στο βουνό, δεν θα καταστραφούν πλήρως με τα υπάρχοντα όπλα. Σε αυτό το σενάριο, η καταστροφή θα είναι μερική.

Αν τα ισραηλινά όπλα δεν κατορθώσουν να διεισδύσουν στο απαραίτητο βάθος, όπου οι Ιρανοί κρύβουν τις σημαντικότερες πυρηνικές εγκαταστάσεις τους, τότε απλώς θα έχουν καταφέρει να καθυστερήσουν το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα. Και αυτό όμως δεν είναι μικρό κέρδος διότι τέτοιες επιθέσεις θα επαναλαμβάνονται στο μέλλον.

Ο επιτιθέμενος δεν είναι συνηθισμένος σε αποτυχίες

Σε κάθε περίπτωση, η ισραηλινή ηγεσία, γνωρίζοντας τις δυσκολίες, δεν θα εξαπέλυε επίθεση χωρίς να είναι σίγουρη ότι θα καταφέρει να πλήξει το Ιράν αποτελεσματικά, όχι μόνο διότι δεν είναι συνηθισμένη σε αποτυχίες, αλλά και επειδή γνωρίζει ότι τα όποια αντίποινα πρέπει να αξίζουν το στρατηγικό και διπλωματικό ρίσκο.

Για το Ισραήλ η πρόσφατη επίθεση είναι θέμα «επιβίωσης», καθώς η πρόοδος του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν ήταν ραγδαία τον τελευταίο διάστημα. Μπορεί να μην είναι «τέλεια» (χωρίς σημαντική αμερικανική συμμετοχή) αλλά είναι «αναγκαία», όπως δήλωσε ο Νετανιάχου.

Ενώ η διπλωματία εξαντλεί τα όριά της, και οι αντίπαλοι εκτοξεύουν ότι έχουν διαθέσιμο, η επίθεση του Ισραήλ δημιουργεί τεράστιες εντάσεις και αλυσιδωτές συνέπειες, με κίνδυνο να ανάψει τη σπίθα ενός ευρύτερου πολέμου στη Μέση Ανατολή.

Πηγή: powergame.gr