Ο Ζοζέπ Μπορέλ δεν πήρε αυτό που επιζητούσε κατά το χθεσινό Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων στις Βρυξέλλες που ήταν η εν λευκώ διαχείριση του ευρωτουρκικού διαλόγου. Σε αντίθετες ομάδες βρέθηκαν Γαλλία και Γερμανία ενώ στο πρόγευμα που προηγήθηκε με τους ΥΠΕΞ Κύπρου και Ελλάδας ο Ζ. Μπορέλ επιχείρησε να βάλει στο παιχνίδι, για να ενισχύσει τη θέση του, και τον Γερμανό υπουργό Εξωτερικών.
Πάνω σε έξι άξονες κινήθηκαν τα αποτελέσματα του χθεσινού Συμβουλίου Εξωτερικών Υποθέσεων, το οποίο πραγματοποιήθηκε -για πρώτη φορά από τον περασμένο Μάρτη- με τη φυσική παρουσία των Ευρωπαίων υπουργών Εξωτερικών της ΕΕ. Σύμφωνα με πληροφορίες:
1. Δεν υπήρξε απόφαση για να δοθεί εντολή στον Ύπατο Εκπρόσωπο της ΕΕ, Ζοζέπ Μπορέλ, προκειμένου να προχωρήσει ο ίδιος σε ευρωτουρκικό διάλογο και σε διαπραγμάτευση με την Τουρκία. Εναντίον μιας ευρωτουρκικής διαπραγμάτευσης, όπως την επιζητούσε ο Ζ. Μπορέλ, τάχθηκαν η Κύπρος, η Ελλάδα, η Γαλλία, η Αυστρία, η Σουηδία, το Λουξεμβούργο και η Σλοβακία. Ένθερμοι υποστηρικτές ενός επίσημου διαλόγου και διαπραγμάτευσης ήταν η Γερμανία, η Βουλγαρία και Ρουμανία. Η Ιταλία κινήθηκε προς την ίδια κατεύθυνση με Γερμανία ωστόσο χωρίς να έχει ξεκάθαρη στάση.
2. Ο Ύπατος Εκπρόσωπος της ΕΕ για θέματα Εξωτερικής και Αμυντικής Πολιτικής θα αναλάβει να διερευνήσει τρόπους για μείωση της έντασης με την Τουρκία. Θα κινηθεί αυστηρά στη βάση των κατά καιρούς σχετικών συμπερασμάτων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.
3. Με αφορμή τη συνέχιση των τουρκικών γεωτρήσεων εντός της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης της Κυπριακής Δημοκρατίας και των απειλών εναντίον της Ελλάδας ζητήθηκε όπως η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ετοιμάσει έγγραφο επιλογών για περαιτέρω μέτρα εναντίον της Τουρκίας.
4. Παράλληλα θα συνεχιστούν οι εργασίες επί των προτάσεων της Κύπρου για πρόσθετες κυρώσεις σύμφωνα με προηγούμενες αποφάσεις του Συμβουλίου. Για το σκοπό αυτό την Πέμπτη θα συνεδριάσει η ομάδα εργασίας Relex.
5. Η συζήτηση για το μέλλον των ευρωτουρκικών σχέσεων θα συνεχιστεί στην άτυπη σύνοδο των υπουργών Εξωτερικών της ΕΕ, το γνωστό Gymnich το οποίο θα πραγματοποιηθεί τον Αύγουστο στο Βερολίνο.
6. Το Συμβούλιο των υπουργών Εξωτερικών καταδίκασε την απόφαση της Τουρκίας στο να προχωρήσει σε μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί και κάλεσε την τουρκική κυβέρνηση να επανεξετάσει την απόφασή της.
Το πρωί οι υπουργοί Εξωτερικών της Κύπρου και της Ελλάδας διευθέτησαν να παρακαθίσουν σε πρόγευμα εργασίας με τον Ζοζέπ Μπορέλ. Σύμφωνα με ανάρτηση που έγινε από πλευράς ελληνικού Υπουργείου Εξωτερικών στο «τουίτερ» αντικείμενο της συνάντησης ήταν οι σχέσεις ΕΕ με την Τουρκία και η κατάσταση στην Ανατολική Μεσόγειο.
Σύμφωνα με πληροφορίες μας, η συνεννόηση που είχε γίνει προηγουμένως ήταν όπως στη συνάντηση θα ήταν οι ΥΠΕΞ Κύπρου και Ελλάδας και ο Ζ. Μπορέλ. Ωστόσο ο Ευρωπαίος αξιωματούχος φρόντισε να πάρει στο πρόγευμα και τον υπουργό Εξωτερικών της Γερμανίας Χάικο Μάας. Δένδιας και Χριστοδουλίδης δεν γνώριζαν ότι συμμετείχε και ο Γερμανός ομόλογός τους αφού δεν είχαν ενημερωθεί.
Σύμφωνα με τις πληροφορίες κατά τη συνάντηση ο ΥΠΕΞ Ν. Χριστοδουλίδης εξέφρασε τη δυσφορία του προς τον Ζ. Μπορέλ για δηλώσεις που είχε κάνει ο ΥΕ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και αφορούσαν τους Τουρκοκύπριους. Ο Ζ. Μπορέλ υποστήριξε ότι έκανε αναφορά σε θέση της Τουρκίας και ότι ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου είχε θέσει τη θέση του Συμβουλίου του Ιουλίου 2019.
Διερεύνηση τρόπων μείωσης της έντασης
Στη βάση της συζήτησης, ο Ύπατος Εκπρόσωπος της ΕΕ Ζοζέπ Μπορέλ ανέλαβε να διερευνήσει τρόπους για μείωση της έντασης με την Τουρκία, αυστηρά στη βάση των θέσεων της ΕΕ όπως εκφράζονται στα Συμπεράσματα του Συμβουλίου που έχουν κατά καιρούς υιοθετηθεί, χωρίς όμως να λάβει εντολή για διαπραγμάτευση με την Τουρκία.
«Είχαμε μια μακρά και ενδιαφέρουσα συζήτηση, στο τέλος της οποίας παρουσίασα τα συμπεράσματά μου τα οποία εγκρίθηκαν από το Συμβούλιο, και τα οποία θα ορίσουν τη δράση μου στο επόμενο διάστημα», δήλωσε ο Μπορελ.
Ο κ. Μπορέλ τόνισε ότι η Τουρκία είναι μια «σημαντική χωρά» με την οποία η ΕΕ θα μπορούσε να αναπτύξει καλύτερες σχέσεις αλλά «με σεβασμό στις ευρωπαϊκές αξίες».
Τόνισε ότι το Συμβούλιο αναγνώρισε «ανησυχητικές εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο» και κάλεσε την Τουρκία να δημιουργήσει περιβάλλον που θα συμβάλει στην εκτόνωση.
Ξεκαθάρισε δε ότι οι μονομερείς δράσεις της Τουρκίας πρέπει να τερματιστούν, είπε ότι οι γεωτρήσεις εντός της κυπριακής ΑΟΖ είναι παράνομες και κάλεσε την Τουρκία εκτός των άλλων να συμβάλει σε πολιτική λύση στη Λιβύη, και να τηρήσει τις δεσμεύσεις της από τη διαδικασία του Βερολίνου, περιλαμβανομένου του εμπάργκο.
Σε σχέση με την Αγία Σοφία, τόνισε ότι το Συμβούλιο καταδίκασε τη μετατροπή σε τζαμί, η οποία «πυροδοτεί την καχυποψία και υπονομεύει τις προσπάθειες για διάλογο και συνεργασία», καλώντας την Κυβέρνηση στην Άγκυρα να επανεξετάσει την απόφαση.
Κληθείς να διευκρινίσει, σε σχέση με το πλαίσιο κυρώσεων και τις επιλογές για διάλογο, ο Ύπατος Εκπρόσωπος τόνισε ότι η φρασεολογία του Συμβουλίου είναι εξαιρετικά προσεκτική, σημείωσε ότι «οι κυρώσεις είναι εργαλείο και όχι αυτοσκοπός», ξεκαθάρισε ότι ο σκοπός είναι να μειωθεί η ένταση και διευκρίνισε ότι «τα κυριαρχικά δικαιώματα των Κρατών Μελών πρέπει να είναι σεβαστά». Ο Ζ. Μπορέλ, ξεκαθάρισε επίσης ότι το Συμβούλιο του έδωσε την εντολή να «εξερευνήσει νέες οδούς για τη μείωση των εντάσεων και την προώθηση της κατανόησης».
Σε σχέση τέλος με τη Λιβύη, σύμφωνα με τον Ύπατο Εκπρόσωπο, διαπιστώθηκε επιδείνωση της κατάστασης και κατάφωρες παραβιάσεις του εμπάργκο. Το Συμβούλιο συμφώνησε να προχωρήσει σε περισσότερες κυρώσεις για την εφαρμογή του εμπάργκο και ενίσχυση της αποτελεσματικότητας της επιχείρησης «Ιrini».
Οι προκλήσεις θα συζητηθούν κι από τους ηγέτες
Οι προκλήσεις της Τουρκίας θα είναι ένα από τα θέματα που θα απασχολήσουν τους ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε κατ’ ιδίαν επαφές που θα έχουν στα πλαίσια του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου αργότερα αυτή την εβδομάδα στις Βρυξέλλες. Το πρώτο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο με φυσική παρουσία των Ευρωπαίων ηγετών.
Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας σε δηλώσεις του χθες ανέφερε ότι «ο στόχος στο προσεχές Ευρωπαϊκό Συμβούλιο είναι η επίτευξη συμφωνίας στο Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο, αλλά θα συζητηθεί και η τουρκική προκλητικότητα».
Σε δηλώσεις του στους δημοσιογράφους, προσερχόμενος στην οικία του Γάλλου Πρέσβη, όπου παρέστη σε εκδήλωση της Πρεσβείας της Γαλλίας με την ευκαιρία της εθνικής ημέρας της Γαλλίας, και ερωτηθείς πώς αποτιμά τα αποτελέσματα της σημερινής Συνόδου του Συμβουλίου Υπουργών Εξωτερικών της ΕΕ, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας είπε ότι «θα πρέπει πρώτα να ενημερωθώ πλήρως –έχω πάρει μια πρώτη ενημέρωση– και εν συνεχεία, όπως αντιλαμβάνεστε, υπάρχει το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Βεβαίως, ο στόχος είναι η συμφωνία στο Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο, αλλά εν πάση περιπτώσει θα συζητηθεί και η προκλητικότητα της Τουρκίας. Συνεπώς, χρειάζεται κάποια υπομονή». Σε παρατήρηση δημοσιογράφου αν με τον Πρωθυπουργό της Ελλάδας θα συντονιστούν ενόψει της Συνόδου Κορυφής της ΕΕ, ο Πρόεδρος απάντησε καταφατικά.
Ο Πρόεδρος Αναστασιάδης μεταβαίνει σήμερα το πρωί στην Αθήνα, όπου θα έχει συναντήσεις με την Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας Κατερίνα Σακελλαροπούλου και τον Πρωθυπουργό της Ελλάδας Κυριάκο Μητσοτάκη, με επίκεντρο των συνομιλιών τις τουρκικές προκλήσεις.
Το πρωί, ο Πρόεδρος Αναστασιάδης θα συναντηθεί στο Προεδρικό Μέγαρο με την Πρόεδρο Σακελλαροπούλου, στην πρώτη τους συνάντηση μετά την ανάληψη των καθηκόντων της νέας Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας. Ακολούθως, ο Πρόεδρος Αναστασιάδης θα έχει συνάντηση με τον Πρωθυπουργό Μητσοτάκη, στο Μέγαρο Μαξίμου, με τον οποίον θα παρακαθήσει σε συνομιλίες, στην παρουσία των αντιπροσωπειών των δύο χωρών.
Ανάμεσα στα θέματα που θα απασχολήσουν τις συνομιλίες είναι οι τουρκικές προκλήσεις έναντι των δύο χωρών και των κυριαρχικών τους δικαιωμάτων και οι τουρκικές προκλήσεις στην Ανατολική Μεσόγειο, ευρύτερα, οι ευρωτουρκικές σχέσεις, οι διμερείς σχέσεις Ελλάδας-Κύπρου, ενώ θα υπάρξει συντονισμός ενόψει του επικείμενου Ευρωπαϊκού Συμβουλίου που θα γίνει στις 17 και 18 Ιουλίου, στις Βρυξέλλες.
Το απόγευμα, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας θα δεχθεί τον Πρόεδρο του ΣΥΡΙΖΑ, αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης, Αλέξη Τσίπρα.
Κατά τις συναντήσεις του στην Αθήνα, τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας θα συνοδεύουν ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Χριστοδουλίδης, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Κυριάκος Κούσιος, ο πρέσβης της Δημοκρατίας στην Ελλάδα Κυριάκος Κενεβέζος και ο διευθυντής του Διπλωματικού Γραφείου του Προέδρου της Δημοκρατίας Κυριάκος Κούρος. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας θα επιστρέψει στην Κύπρο αργά το βράδυ της 14ης Ιουλίου.
