Εδραιωμένοι μύθοι θα καταρριφθούν, με την αποκαλυπτόμενη «αλήθεια», έναντι των δήθεν «προοδευτικών», «αριστερών» ή «Κομμουνιστών»
Του Νίκου Αναγνωστάτου
Το εγχείρημά μου τούτο είναι αρκετά τολμηρό και θα βρεθώ αναπόφευκτα σε βαθιά νερά, από τη στιγμή που επιχειρώ να ανατρέψω μακροχρόνια καθιερωμένες έννοιες και ορισμούς και κυρίως με ιδεολογικά θέσφατα και παραδοχές. Και για να ολοκληρωθεί η τόλμη μου, θα δείξω ότι ο Κομμουνισμός, ο σοσιαλισμός, ή λεγόμενη Αριστερά και οποιαδήποτε άλλη παρεμφερής έννοια δήθεν προοδευτικότητας, δεν είναι παρά λανθασμένες έννοιες και απόμακροι μύθοι, που έχουν παραπλανήσει πολλούς, οι οποίοι όμως καταλήγουν πάντοτε σε αδιέξοδα, αν όχι σε τραγωδίες, παρόλο που το αρχικό και κεντρικό σκεπτικό είναι ορθό και επιβαλλόταν να ληφθούν κάποια μέτρα και κοινωνικές βελτιώσεις. Στηρίζονται όμως σε σαθρά θεμέλια και ασταθή εύθραυστα κτίσματα, απέχοντας παρασάγγας από την βαθύτερη ανθρώπινη συνειδησιακή ιδιοσυγκρασία και λειτουργία των συνειδησιακών διεργασιών και αποφάσεων.
Αν λοιπόν η προσπάθειά μου αυτή, χαρακτηριστεί ως οιονεί έρευνα, άρα θα χρησιμοποιηθούν ορισμένης υφής αναλογίες και μεθοδολογικές προσβάσεις για την αποκάλυψη της όποιας «αλήθειας» καταλήξουμε, δεν θα πρέπει να εκληφθούν ως ο μόνος τρόπος διερεύνησης, ποσώ δε μάλλον ως η μόνη αλήθεια. Κατά συνέπεια οι απόψεις μου εδώ δεν μπορεί να θεωρηθούν ως θέσφατα και επομένως, ακόμη και ως δικαιολογία, ας θεωρηθεί ως άσκηση στη διαλεκτική κατά Πλάτωνα, λιγότερο ή περισσότερο επιτυχής, αλλά ποτέ ως άσκοπη και περιττή. Εξ αρχής όμως, να δηλώσω, για την αποφυγή κάθε παρεξήγησης, ότι οι όποιες εκφράσεις ή απόψεις στα πλαίσια της έρευνας, ουδεμία σχέση έχουν με ιδεολογική ή κομματική πλευρά, παρά μόνο στην αποκάλυψη κάποιας, κατά το δυνατό, αλήθειας, μελετώντας και αναλύοντας μεθοδικά τα ιστορικά και άλλα επιστημονικά δεδομένα, πάντοτε με ειλικρίνεια και αντικειμενικότητα.
Η άλλη πλευρά της υφηλίου, ο λεγόμενος καπιταλισμός, ήτοι η ελεύθερη οικονομία, δεν προσφέρεται για μεγάλες αναλύσεις, διότι απλά δεν είναι καν ιδεολογία, είναι μια αληθινή, ανοικτή και ειλικρινής οικονομική πρακτική, στηριζόμενη στην ιδέα της αγοράς, με λιγότερη ή περισσότερη κοινωνική πρόνοια και λιγότερη ή περισσότερη προστασία των κεφαλαιούχων, με την αντίστοιχη επιρροή και επίδραση, μέχρι αδικία στο κοινωνικό σύνολο και ιδιαίτερα στους εργαζόμενους.
Δεδομένου όμως ότι είναι η μόνη εφαρμοσμένη διακυβέρνηση που επιβίωσε, έναντι κάθε αριστερίστικης ιδεολογίας, παρ’ όλες τις κοινωνικές πιέσεις που δέχτηκε, ακόμη και επαναστάσεις που επικράτησαν, με λιγότερα ή περισσότερα θετικά ή αρνητικά αποτελέσματα έναντι της ευημερίας του λαού, δεν έχει ιδεοληπτικές ιδέες, άρα χωρίς συγκεκριμένες θεωρίες και επιδιώξεις, άρα ανοικτή για παρεμβάσεις και βελτιωτικές προτάσεις, άρα προσφέρεται σε κανόνες και προϋποθέσεις βελτιώσεως υπέρ του κοινωνικού συνόλου, για να εξεταστεί ως το μη χείρον κοινωνικό σύστημα.
Έναυσμα στον προβληματισμό μου αυτό, στάθηκε μια εκδήλωση που οργάνωσα το 1991 στην Κηφισιά με τον ταυτόσημο τίτλο, ως Ένωση Πολιτών Κηφισιάς για τις ανησυχίες μας πάνω σε υπαρξιακά θέματα. Για να καλυφθεί ολόκληρο το θέμα της εξέλιξης του ανθρώπου, από τον άνθρωπο των σπηλαίων, έγινε σε τέσσαρες θεματικές ενότητες, με ένα θέμα κάθε Κυριακή: α) «Η πολιτική εξέλιξη», β) «Η Οικονομική Εξέλιξη», γ) «Η Πολιτιστική εξέλιξη» και δ) «Η Θρησκευτική εξέλιξη», με ομιλητές/εισηγητές τέσσαρους διακεκριμένους καθηγητές Πανεπιστημίου επί του θέματος κάθε ενότητας, ο καθένας με το θέμα του σχετικό με το κεντρικό της ενότητας, συντονίζοντας κάθε ενότητα διακεκριμένος δημοσιογράφος ή πολιτικός επιστήμων.
Η εκδήλωση στο σύνολό της, είχε μεγάλη επιτυχία, ακούστηκαν πολλές και ενδιαφέρουσες θέσεις και απόψεις, οι οποίες συμπληρώθηκαν από διευκρινήσεις εύστοχων ερωτήσεων και καλύφθηκε ευρέως από τον τύπο. Το θέμα ήταν τολμηρό και περισσότερο απαιτητική η ανάπτυξή τους σε ένα προηγμένο ακροατήριο. Εν τούτοις τόσο το κεντρικό θέμα, όσο και τα τέσσερα επί μέρους, με τις επιμέρους εισηγήσεις, όση προσπάθεια και αν κατέβαλαν οι διακεκριμένοι καθηγητές, σε τόσο περιορισμένο χρόνο, θα ήταν αδύνατο να καλυφθούν τα θέματα στο βάθος και έκταση που χρειαζόταν. Έτσι, με δεδομένο ότι η πολιτική διαδικασία είναι μια συνεχής αναζήτηση του βέλτιστου κοινωνικού συστήματος, με ιδιαίτερο ενδιαφέρον και προβληματισμό του λαού, αποφάσισα να επεκτείνω λίγο την ανάλυση του θέματος που αναφερόταν στην «πολιτική ανέλιξη» του ανθρώπου, η οποία έχει διαδραματίσει κυρίαρχο ρόλο και δράση στην εξέλιξη της κοινωνίας, ακολουθούμενη αναπόφευκτα, με την «Οικονομική εξέλιξη», μια και όλα τα κοινωνικά προβλήματα, στην οικονομία καταλήγουν, για την επίτευξη της κοινωνικής ευημερίας.
Η όποια έρευνα και ανάλυση αυτού του τόσο σημαντικού κοινωνικού θέματος, κατ’ ανάγκη θα είναι μια επιτομή, μια σύνοψη και συγκεφαλαίωση του θέματος, με επικέντρωση στα καίρια και καθοριστικά σημεία της όλης ανέλιξής του ανθρώπου.
Είναι φυσικό στην αρχική μορφή μιας κοινωνικοποιημένης πολιτείας, μετά τον άνθρωπο των σπηλαίων, να κυριαρχούν και να διαφεντεύουν τους πολίτες, οι πιο δυνατοί στα μπράτσα σε μια αγελαία ακόμη κοινωνία. Εξελισσόμενη σε μια πλέον προηγμένη κοινωνική δομή, εξελίχθηκε και η ισχύ σε σχέση με την αρχική μορφή της, αλλά πάντοτε χαμηλού επιπέδου, όπου η δύναμη των μπράτσων εξελισσόταν σε άλλες μορφές δυνάμεων, όπως η οικονομική, η διαχρονικής αυτή αξίας ισχύς μερίδας πολιτών, η πολιτική θέση, οι γνωριμίες, ή ακόμη και η δύναμη των λόγων, και της πειθούς, όπως ο λαϊκισμός κ.ά. αλλά πάντοτε μια κάποιας μορφής δύναμη να κυριαρχεί, ακόμη και στους χρόνους μας, όπως η επιρροή στους άρχοντες ή στους πολίτες για να ενεργούν πάντοτε για τα δικά τους συμφέροντα, καλοπροαίρετα ή όχι . Είναι η επιρροή αυτών των δυνάμεων που δημιουργούν τις κοινωνικές τάξεις και τις συνεπαγόμενες αδικίες, που τις υφίστανται οι ποιες αδύναμες οικονομικά κοινωνικές ομάδες, με συνέπεια οι πολίτες, μέσα από τις αντιδράσεις τους, του όποιου βαθμού και έντασης, να αναζητούν πολιτικές λύσεις. Εδώ είναι το σημείο που δημιουργούνται οι λανθασμένες ενέργειες και συμπεράσματα, στην καλοπροαίρετη όσο και αναγκαία προσπάθειά των πολιτικών κυρίως, να μειώσουν, αν όχι να εξαλείψουν, τις παράνομες αυτές δυνάμεις επιρροής.
Η εκμετάλλευση των πολιτών και κυρίως της εργατικής τάξης, στο σημείο που ο λαός μπορούσε να φάει παντεσπάνι, κατά την Μαρία Αντουανέττα, αν δεν είχε ψωμί και ο Άρχοντας υπέγραφε από μόνος του τις διαταγές «car tell est mon plaisir», έφθασε στο σημείο κατά το οποίο, οι πλέον τολμηροί και αποφασισμένοι νεολαίοι έκαμαν την επανάστασή τους. Το κλέος της Γαλλικής Επανάστασης, με την προσδοκία ότι όλα να αλλάξουν, όλα να διορθωθούν, είναι αξιοζήλευτο και μνημειώδες επίτευγμα. Αλλά τι πέτυχαν; Τι άλλαξε; Τι διορθώθηκε; Αυτό που προέκυψε ήταν ότι, έφυγε μεν η μπουρζουαζία, αλλά ήρθε η κυριαρχία του Ναπολέοντα ως Αυτοκράτορα με την παντοδυναμία του. Ασφαλώς άλλη εξέλιξη προσδοκούσε και ονειρευόταν η ζωηρή επαναστατημένη Νεολαία.
Την κοινωνική αυτή «αταξία» προσπάθησε να ερμηνεύσει και ακόμη να επιλύσει ο Γερμανός φιλόσοφος και πολιτικός οικονομολόγος και τόσα άλλα που συνθέτουν την προσωπικότητά του, Καρλ Χάινριχ Μαρξ, με το περιβόητο πόνημά του το «Κεφάλαιο», το οποίο θεωρείται το ευαγγέλιο της αριστεράς. Τολμώ όμως να κρίνω ότι, γέμει δομικών λαθών και λανθασμένων ερμηνειών και ανέφικτων προτάσεων, με πρώτο και κύριο ότι τα προηγμένα κράτη, όπως η Γερμανία, η Αγγλία κλπ, θα είναι τα πρώτα που θα επαναστατήσουν για την εφαρμογή των θεωριών του, δηλαδή θα εφαρμόσουν τον κομμουνισμό. Θεωρείται δε ως ο θεμελιωτής του κομουνισμού, με την καθοριστική σύμπραξη του Έγκελς, τον οποίο έκανε πράξη ο Λένιν και η παρέα του, στη Ρωσία και δη σε στάδιο εκδημοκρατισμού της, αφού ο Τσάρος Νικόλαος Β΄, είχε τελικά παραιτηθεί τον Φεβρουάριο του 1917, μετά την εξέγερση των εργατών κυρίως, με προσωρινό Πρωθυπουργό εκδημοκρατισμού τον Γκεόργκι Λβαβ τον οποίο διαδέχθηκε ο Αλεξάντερ Κερένσκι τον Ιούνιο του 1917, ο οποίος ήταν ηγέτης των μετριοπαθών σοσιαλιστών της Τρουντοβικής φράξιας του Κόμματος των Σοσιαλεπαναστατών. Στις 15 Σεπτεμβρίου 1917 ανακήρυξε την Ρωσία σε Δημοκρατία και ο εκδημοκρατισμός συνεχιζόταν.
Τον Οκτώβριο του 1917, Ο Βλαντίμιρ Ίλιτς Ουλιάνοφ, με το ψευδώνυμο Λένιν με την παρέα του, που ήλθαν στη Ρωσία με κλειστό τραίνο από την Γερμανία, προικοδοτημένο με ένα γερό κομπόδεμα και ό,τι άλλο χρειαζόταν για το επιχειρούμενο τόλμημά τους, αφού απέτυχαν στις γενικές εκλογές, κατά τις οποίες, σύμφωνα με τις αναλύσεις του «Κεφαλαίου», θα κυριαρχούσε, πήρε μόνο ένα ποσοστό γύρω στο 20%, αποφάσισαν αυτό που δεν πέτυχαν με τις εκλογές, να το πετύχουν με την κατάληψη πραξικοπηματικά όλες τις μορφές εξουσίας της Ρωσίας τον Οκτώβριο 1917, μαζί με οπλισμένους εργάτες που είχε οπλίσει ο Κερένσκι, που ονομάστηκε Οκτωβριανή Επανάσταση, κατ’ άλλους Μπολσεβικικό Πραξικόπημα, ανατρέποντας την προσωρινή κυβέρνηση Κερένσκι, χωρίς να πέσει καμία τουφεκιά. Έτσι σταμάτησε ο όποιος εκδημοκρατισμός της ρώσικης κοινωνίας.
Ποιο ήταν το σκεπτικό της Επανάστασης αυτής; «Η πάλη των τάξεων» λένε. Τι σημαίνει αυτό; Να εξαλειφθεί «η εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο»! Τι έγινε μετά την κομουνιστική επικράτηση και με ποια πρακτική; Ακριβώς το αντίθετο, χαρακτηρίζουν περιπαικτικά ορισμένοι. Δηλαδή η εκμετάλλευση απλά άλλαξε πρόσωπα εκμεταλλευτών από τη νέα κυβέρνηση. Αυτό όμως που είναι γεγονός, είναι ότι όχι μόνο δεν εξαλείφθηκε καμία εκμετάλλευση των εργατών ή άλλων, αλλά αντιθέτως , όπως είναι τοις πάσι γνωστό, το σύστημα, όπως και να το αποκαλέσουμε, αφού κρατήθηκε επί μία εβδομηκονταετία με σιδερένια γροθιά, και αφού εκτέλεσε κάθε αντιφρονούντα, ο αριθμός των οποίων ξεπέρασε τους νεκρούς του Β’ Π.Π., κατέρρευσε παταγωδώς με θόρυβο στο τέλος. Όπως έχει αποτύχει και κάθε «αριστερή» πολιτική, όπου ανά τον κόσμο έχει επιχειρηθεί να εφαρμοστεί, π.χ. Βόρεια Κορέα. Επομένως είναι αναμφισβήτητο ότι οι βαρύγδουποι αυτοί χαρακτηρισμοί και οι πομπώδεις εξαγγελίες τους, για δήθεν δικαιοσύνη και ευημερία των πολιτών, μέσα από την απάλειψη των κοινωνικών τάξεων και την παραγωγική διαδικασία στα χέρια των εργατών, είναι πλέον νομοτελειακά παρωχημένος μύθος, ο οποίος μπορεί να χρησιμεύσει μόνο ως παράδειγμα αποφυγής.
Γιατί τα λέω αυτά; Όχι για να κατακρίνω το σύστημα, αλλά για να τονίσω, ότι η όποια βελτίωση του κοινωνικού βίου, από κάθε άποψη και πλευρά της κοινωνικής δομής και διαστρωμάτωσης, δεν γίνεται με επαναστάσεις ή ακραίες ενέργειες και υπερβολικές επιδιώξεις, όπως π.χ. διαδηλώσεις, αστήρικτες απεργίες ή όποιας μορφής άσκησης βίας και τραμπουκισμού. Αντιθέτως τέτοιες λανθασμένες ενέργειες, δημιουργούν κοινωνικές αναταράξεις και πλήγμα στην παραγωγική διαδικασία, αλλά και σύγχυση στις τολμηρές σκέψεις και επιδιώξεις της νεολαίας και απλά καθυστερούν την όποια βελτίωση θα επιτυγχανόταν ακολουθώντας ένα ήρεμο παραγωγικό σύστημα, στηριζόμενο στην αξιοκρατία, τη σώφρονα διακυβέρνηση με σοφία, με μια σταθερή και συνεχή βελτιωτική διαδικασία, όπως αυτά που θα αποπειραθώ να προτείνω στο τέλος της έρευνας αυτής.
Οφείλουμε να αντιληφθούμε ότι το όποιο σύστημα, δεν μπορεί να βελτιώσει ποτέ αμέσως και γρήγορα την όποια κοινωνική κατάσταση, διότι η ανθρώπινη φύση, χρειάζεται χρόνο προσαρμογής και αφομοίωσης της όποιας μεταβολής, ποσώ δε μάλλον σε μια ολοκληρωτική μεταβολή μετά από μια επανάσταση, της οιασδήποτε μορφής. Επομένως για να βελτιωθεί η ζωή των πολιτών, χρειάζεται μια σοφή σταδιακή μεταβολή προς τα βελτίω, έτσι ώστε η κοινωνία να δυνηθεί να αντιληφθεί κατ’ αρχή την βελτίωση και να αφομοιώσει στη συνέχεια την νέα κατάσταση. Χρειάζεται μια οιονεί συνεχούς, αλλά βραδέως κινούμενη, βελτιωτική διαδικασία, καθώς και διόρθωση των όποιων αδύναμων η λανθασμένων στοιχείων, τα οποία αναπόφευκτα έχουν προκύψει και εντοπιστεί στην μέχρι τότε ακολουθούμενη διαδικασία και στη συνέχεια να κάνει συνεχώς βήματα προόδου, με σωφροσύνη, σύνεση και προσοχή, σταθμίζοντας προσεκτικά τον χρόνο ωρίμανσης για την επόμενη κίνηση, διαδικασία η οποία έτσι κι’ αλλιώς θα είναι συνεχής και ατελεύτητη, πέρα και πάνω από κάθε κομματική ή άλλη πολιτική ή ιδεολογική διαδικασία και επιρροή. Όπως τονίστηκε και γνωρίζοντας ότι η προσπάθεια βελτίωσης θα είναι αέναη, αφού ποτέ δεν θα είναι εκ των προτέρων γνωστό το όποιο αποτέλεσμα του επόμενου βήματος, αλλά και διότι η όποια κατάσταση επιδέχεται πάντοτε βελτίωση.
Εύλογα προκύπτει το καίριο ερώτημα, ποιο είναι τελικά το τέλειο πολίτευμα που εξασφαλίζει την ευημερία των πολιτών. Διότι, αν δεν κάνω λάθος, όλες οι κομματικό-ιδεολογικές θέσεις και επιδιώξεις, εκεί αποβλέπουν, στην ευημερία του λαού, με διάφορες φρασεολογικές εκφράσεις, όπως «κοινωνική δικαιοσύνη», «κοινωνική πρόνοια», «η μη εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο», κ.τ.τ. Η απάντηση είναι μάλλον απλή και σύντομη. Δ ε ν υ π ά ρ χ ε ι τ έ λ ε ι ο π ο λ ί τ ε υ μ α το οποίο μπορεί να εφαρμοστεί σε κάθε λαό, σε κάθε εποχή, σε κάθε πολιτιστική στάθμη κοινωνιών και γενικότερα σε κάθε ατομική ή γενικότερη ιδεοληψία και αντίδραση ατόμου ή ομάδων, με ιδιοτελή ή μη κίνητρα. Κάπως έτσι εξέφρασε την απάντησή του ο Σόλων ο Αθηναίος , νομοθέτης, φιλόσοφος, ποιητής και ένας από τους επτά σοφούς της αρχαίας Ελλάδος. το 600 π.χ., όταν ρωτήθηκε, ποιο είναι το καλύτερο πολίτευμα.
Αλλά ακόμη και στην αρχαία Αθήνα, και συγκεκριμένα κατά τον «χρυσούν αιώνα» του Περικλέους, όπου άνθησαν οι τέχνες και τα γράμματα, πρότυπα και αναφορές για κάθε κοινωνική έκφανση, σε φιλοσοφικές σχολές και θεατρικές παραστάσεις, που μελετούν, εφαρμόζουν και επικαλούνται παγκοσμίως όλα τα εξελιγμένα κράτη τη γης, δεν αναφέρεται πρόταση τέλειου πολιτικού συστήματος. Ο εκδημοκρατισμός στην αρχαία Αθήνα, όπως είναι γνωστό, άρχισε όταν ο τύρρανος Δράκων, το 621 π.χ. θεσμοθέτησε για πρώτη φορά γραπτούς νόμους, τους Δρακόντειους νόμους. Ο μεταρρυθμιστής Σόλων συνέχισε με πλείστα εκσυγχρονιστικά νομοθετήματα αλλά και την κατάργηση της δουλείας και με την εφαρμογή της σεισάχθειας. Ο Κλεισθένης 508 π.χ, έθεσε τις βάσεις για την δημοκρατική μεταρρύθμιση, την οποία ολοκλήρωσε και θεμελίωσε ο Περικλής 429 π.χ. Από τότε, η ταλαίπωρη δημοκρατία, πέρασε από συμπληγάδες κάθε νέας μορφής και ακόμη ψάχνουμε όχι για το τέλειο πολίτευμα, αλλά το λιγότερο «λάθος»!.
Ο Μέγας «γήινος» φιλόσοφος Αριστοτέλης, αφού μελέτησε και σχολίασε τα πολιτικά συστήματα όλου του τότε προηγμένου κόσμου, αφού χαρακτήρισε την πολιτική επιστήμη ότι είναι η σπουδαιοτέρα εξ όλων επιστημών, των κατέληξε να προτείνει την «μεσότητα» στο πολίτευμα, αλλά και σε κάθε τι. Δηλαδή τίποτε υπερβάλλον και τίποτε ελλείπον. Έτσι και στην πολιτική, τη μεσότητα μεταξύ των πλουσίων και φτωχών, δηλαδή την ίση συμμετοχή πλουσίων και φτωχών στην διακυβέρνηση, ως κατ’ ανάγκη λύση, δεχόμενος ότι εμφιλοχωρούν ιδιοτελή συμφέροντα σε κάθε κοινωνική τάξη στον πραγματικό κόσμο.
Ο άλλος Μέγας «Ουράνιος» φιλόσοφος και συγγραφέας Πλάτων, χαρακτήρισε την πολιτική ως την καλλίστη των φρονήσεων, στην διαπίστωσή του ότι είναι αδύνατο να πετύχει κάποιας μορφής συγκερασμού των «γήινων» παραδειγμάτων, ως φιλόσοφος του τέλειου, κατέφυγε στην δημιουργία εξ αρχής, τη δική του βέλτιστη με τις «ιδέες» του «Πολιτεία», την Καλλίπολη, όπου όλα ήσαν τακτοποιημένα να ενεργούν τέλεια και απρόσκοπτα, ακόμη και η κοινοκτημοσύνη προβλεπόταν, που θα κυβερνιόταν όμως από ολοκληρωμένους άνδρες, ήτοι φιλοσόφους. Η «Πολιτεία» που εμπνεύστηκε ο ίδιος, στη συνέχεια όμως θεωρεί ανέφικτη με «γήινες» πρακτικές μεθόδους να λειτουργήσει, αφού οι πολίτες ως «δεσμώτες» βλέπουν πάντοτε μόνο «σκιές», μη έχοντες σχέση με την πραγματικότητα, αλλά και μη δεχόμενοι να αντιληφθούν την πραγματικότητα, όπως προκύπτει από την περίφημη αλληγορία του «Σηλαίου» του.
Ο Μέγιστος των φιλοσόφων, κατά τη ρήση του Μαντείου των Δελφών, Σωκράτης, δια γραφίδος του μαθητή του Πλάτωνα στο κορυφαίο έργο του «Πολιτεία», όπως προείπαμε, επειδή δεν υπάρχουν κυβερνητικά πρότυπα να ακολουθηθούν, όπως πιο πάνω αναλύσαμε ότι η «δική» του «Καλλίπολις», δεν είναι εφικτό να εφαρμοστεί στην καθημερινή πράξη, ερευνά να προσδιοριστούν τα χαρακτηριστικά και οι αρετές του σωστού και αποτελεσματικού ηγέτη, με τα οποία θα μπορέσει να πετύχει την βέλτιστη διακυβέρνηση και κατά συνέπεια την ευημερία των πολιτών του, το ευ ζειν. Μετά από μακρά διαλεκτική διαδικασία, όπως την συνήθιζε ο Σωκράτης για να είναι αδιαμφισβήτητα πιστευτός, συμπεραίνεται ότι τα χαρακτηριστικά και τις αρετές που πρέπει να διακρίνει έναν καλό και αποτελεσματικό ηγέτη είναι: Δικαιοσύνη, Ανδρεία, Σωφροσύνη και Σοφία. Δηλαδή, όπως καταλήγει στον «πολιτικό» του, ο πολιτικός είναι η συνύφανση της αρετής και της ανδρείας.
Με τα πιο πάνω χαρακτηριστικά ο ηγέτης είναι βέβαιο ότι θα μπορέσει να πετύχει την ευημερία των πολιτών του. Με τη Δικαιοσύνη θα πείσει ότι οι αποφάσεις του και οι ενέργειές του, είναι δίκαιες και έτσι θα αμβλύνει τις όποιες, ακόμη και κακόπιστες, αντιρρήσεις. Με την ανδρεία του θα εξασφαλίσει εξωτερική ασφάλεια και εσωτερική γαλήνη και σεβασμό. Η σωφροσύνη του θα συμβάλει στην αποτροπή των εν θερμώ αποφάσεων και ενεργειών, κερδίζοντας έτσι την εμπιστοσύνη των πολιτών και των συνεργατών του. Τέλος με τη σοφία του, σε συνδυασμό με όλες τις προηγούμενες αρετές του, θα διδάξει ήθος, ευγένεια και ανεκτικότητα, η οποία είναι πάντοτε και σε κάθε βήμα αναγκαία.
Έτσι αναμφιβόλως, ένας τέτοιος κυβερνήτης θα πετύχει την ευημερία των πολιτών του. Δεχόμενος τις ανθρώπινες αδυναμίες ή και ιδιοτέλειες, στην ιδανική του Πολιτεία, όπου προέβλεπε ο κυβερνήτης Άρχοντας να μην έχει προσωπική περιουσία ούτε άλλη ασχολία πέραν της διακυβέρνησης, έτσι ώστε να μην υπάρχει πιθανότητα να πέσει σε ιδιοτελείς πειρασμούς, Ακόμη προέβλεπε να μην έχει δικά του παιδιά, έτσι ώστε να ενδιαφέρεται και να φροντίζει όλα τα παιδιά ισότιμα.
Στο σημείο τούτο να θυμηθούμε ένα από τα αποφθέγματα του Πλάτωνα που λέει: «Ένας ήρωας γεννιέται ανάμεσα σε 100, ένας σοφός βρίσκεται ανάμεσα σε 1.000, αλλά ένας ολοκληρωμένος άνθρωπος μπορεί να μη βρεθεί ούτε ανάμεσα σε 100.000». Το πρόβλημα επομένως που προκύπτει σε αυτή μας την μελέτη, είναι ότι για να εφαρμοστεί μια διακυβέρνηση, με τα χαρακτηριστικά και σημαντικές αρετές της προηγουμένης παραγράφου, είναι πάρα πολύ δύσκολο αν όχι αδύνατο, να βρεθούν ολοκληρωμένοι άνθρωποι, για μια ιδανική κυβέρνηση, είμαστε υποχρεωμένοι να βρούμε και να προτείνουμε έναν modus Vivendi για να πετύχουμε την κατά το δυνατό καλύτερη και αποδοτικότερη διακυβέρνηση.
Για να μπορέσουμε να επιχειρήσουμε μια κάποια πρόταση, συμβιβαστική σε κάθε περίπτωση, καλύτερης διακυβέρνησης, οφείλουμε να δεχθούμε ορισμένα δεδομένα:
1.- Σε κάθε κοινωνία θα υπάρχουν αδυναμίες και αδικίες, οι οποίες θα πρέπει να διορθωθούν.
2.- Η όποια κυβέρνηση παγκοσμίως, έχει επιχειρήσει να εφαρμόσει σοσιαλιστική ή όποιας μορφής «αριστερή» πολιτική, ανεξαρτήτως έκτασης, βάθους ή τρόπου εφαρμογής, απέτυχε.
3.- Η όποια κοινωνική βελτίωση ιστορικά, δεν επιτυγχάνεται, κατά κανόνα, με επαναστάσεις, διαδηλώσεις, απεργίες, ή άλλο ακραίο τρόπο. Μικρές και επί μέρους ενδέχεται να επιτευχθούν.
4.-Η ουσιαστική κοινωνική βελτίωση επιτυγχάνεται από ηγεσία με αρετές: Την Δικαιοσύνη, Ανδρεία, Σωφροσύνη και Σοφία. Και
5.- Μόνο ένας ολοκληρωμένος άνθρωπος έχει τις αρετές αυτές, κάτι πολύ δύσκολο αν όχι
Αδύνατο.
6.- Σε κάθε σύγχρονη κοινωνία υπάρχουν αδυναμίες, αδικίες και κάθε είδους λάθη
σκόπιμα ή όχι από την όποια κυβέρνηση.
7.- Επειδή από τη φύση του ο άνθρωπος, δεν μπορεί να αφομοιώσει αμέσως και γρήγορα
την όποια κοινωνική αλλαγή, έστω και τη βελτιωτική προσπάθεια, και δεδομένου ότι δεν
είναι ανθρωπίνως δυνατό να επιτευχθεί το τέλειο, οι βελτιωτικές κινήσεις της όποιας
κυβέρνησης, πρέπει να είναι συνεχείς και αέναες και να γίνονται σταδιακά και η κάθε νέα βελτιωτική κίνηση να γίνεται αφού διαπιστωθεί ότι έχει αφομοιωθεί η προηγούμενη και διορθωθεί κάθε διαπιστωθέν αναποφεύκτως λάθος της προηγούμενης κίνησης.
8.- Επειδή δεν υπάρχει τέλειο πολίτευμα, ούτε τέλειοι και ολοκληρωμένοι ηγέτες για να κυβερνήσουν, είμαστε υποχρεωμένοι να δεχθούμε ότι οφείλουμε να επιλέγουμε ηγέτη για διακυβέρνηση, τον λιγότερο λάθος, αυτόν που πλησιάζει τα πιο πάνω αναφερθέντα χαρακτηριστικά, τον οποίο θα παρακολουθεί στενά και αποτελεσματικά μια θετική και δημιουργική αντιπολίτευση, έτσι ώστε να ελαχιστοποιούνται οι ατέλειες της ηγεσίας και να διορθώνονται τα αναποφεύκτως προκύπτοντα λάθη και οι αβλεψίες.
Με δεδομένο τις πιο πάνω παραδοχές, ο μόνος τρόπος για να πετύχουμε μια ισορροπημένη και ευημερούσα κατά το δυνατό, κοινωνία, είναι για την επιλογή υποψηφίου, για την όποια κοινωνική διαχείριση, όπως Πρωθυπουργό, βουλευτή, Δήμαρχο, Δημοτικό Σύμβουλο, ακόμη και μέλη Δ.Σ. του όποιου Συλλόγου ή Οργανισμού που εκλέγεται από τη βάση είτε διορίζεται αρμοδίως, με κριτήρια, να μην είναι ο φίλος μας, ο γνωστός μας, ή αυτός που μας υποσχέθηκε εξυπηρετήσεις, αλλά πολύ απλά και καθοριστικά, αυτός που είναι πιο κοντά στις πιο πάνω αναφερθείσες αρετές: Την Δικαιοσύνη, την Ανδρεία, την Σωφροσύνη και την Σοφία. Εύκολο; Καθόλου! Αλλά ας είναι ο στόχος μας τον οποίο να προσπαθούμε συνεχώς να επιτύχουμε.
Έτσι (α) θα εκλέξουμε τους καλύτερους και (β) όσοι αισθάνονται ότι δεν έχουν καμία από τις αρετές αυτές, δεν θα θέσουν υποψηφιότητα, αφού θα ξέρουν ότι δεν θα ψηφιστούν ούτε από τους φίλους του.
Όταν όλα τα πιο πάνω συνειδητοποιηθούν από τους πολίτες, θα έχουμε την αποδοτικότερη και δικαιότερη Κυβέρνηση, ή του όποιου οργανισμού έχουν εκλεγεί πρόσωπα με το πιο πάνω σκεπτικό.
Για να καταστεί δυνατή η επίτευξη των πιο πάνω σημαντικών στόχων, προϋποθέτει μια προηγμένη πνευματικά και πολιτιστικά κοινωνία, δεδομένου ότι χρειάζεται να υπερβούν πάγιες θέσεις και χρόνιες εδραιωμένες απόψεις. Είναι δηλαδή δύσκολο, αν όχι αδύνατο να αγνοήσει ο ψηφοφόρος των συγγενή του, ή τον επιστήθιο φίλο του, ή ακόμη έναν πολιτικό που τον ευεργέτησε. Όμως η ευδαίμων διαβίωση των πολιτών, η ασφάλεια της οικογένειας και της κοινωνίας γενικότερα και τόσα άλλα οφέλη που συνεπάγονται μια σωστή και επιτυχημένη διακυβέρνηση, είναι πολύ σοβαροί λόγοι οι οποίοι επιβάλουν οι πολίτες να ενεργούν υπεύθυνα και με σύνεση για το καλό όλων των πολιτών και της χώρας τους. Τολμώ να συμπεράνω ότι οι πολίτες για να βελτιωθούν σε τέτοιο σημείο βάθους σκέψεων και αποφάσεων, ο μόνος τρόπος να επιτευχθεί είναι μια καλή, πλήρης και ολοκληρωμένη παιδεία. Το θέμα παιδείας βέβαια αφορά όλα τα κοινωνικά και εθνικά θέματα και για το λόγο τούτο κάθε κυβέρνηση επιβάλλεται να θέτει σε πρωταρχική θέση και σημασία και να λαμβάνει όλα τα μέτρα και αποφάσεις για την καλή, υπεύθυνη και αποδοτική παιδεία.
Το συμπέρασμα που προκύπτει από τα πιο πάνω, είναι ότι η επίτευξη της επιλογής μιας δίκαιης και αποδοτικής κυβέρνησης, είναι ο συσχετισμός στάθμης παιδείας και ωριμότητας του λαού μας. Όσο πιο δύσκολο είναι να το πετύχουμε, τόσο είναι αναγκαίο και επιβεβλημένο να το προσπαθήσουμε, με καθαρή σκέψη και ήσυχη συνείδηση.
