Του Κώστα Χριστίδη*
‘’Η κυβέρνηση αποφάσισε – παρά το ότι είμαστε ακόμη στην κορύφωση του δράματος της πανδημίας – να κηρύξει τον πόλεμο στην εργασία, δηλαδή τον πόλεμο στην κοινωνική πλειοψηφία. Και όταν κηρύσσεται πόλεμος, δεν υπάρχει άλλη επιλογή από το να πολεμήσεις’’, δήλωσε πριν από έναν μήνα περίπου, ο Αλέξης Τσίπρας, κηρύσσοντας την ‘’μητέρα των μαχών’’ κατά των αλλαγών στην εργασιακή νομοθεσία που προσφάτως επέφερε η κυβέρνηση. Πρωταγωνιστικούς ρόλους στον πόλεμο αυτό για την ‘’αποτροπή του εργασιακού Μεσαίωνα’’ διαδραμάτισαν η τομεάρχης Εργασίας του ΣΥΡΙΖΑ Μαριλίζα Ξενογιαννακοπούλου, ο Γιάννης Ραγκούσης κ.α. Κύριο σημείο αντιδικίας είναι η διευθέτηση του χρόνου εργασίας χωρίς, πάντως, να θίγεται το 8ωρο, το 5θήμερο και το 40ωρο σε εβδομαδιαία βάση. Ας διαβάσουμε μία νομοθετική διάταξη : ‘’Σε επιχειρήσεις στις οποίες εφαρμόζεται συμβατικό ωράριο εργασίας έως σαράντα (40) ωρών εβδομαδιαίως, επιτρέπεται για μία χρονική περίοδο (περίοδος αυξημένης απασχόλησης) ο εργαζόμενος να απασχολείται δύο (2) ώρες την ημέρα επιπλέον των οκτώ (8) ωρών, υπό την προϋπόθεση ότι οι επιπλέον των σαράντα (40) (ή του μικρότερου συμβατικού ωραρίου) ώρες εργασίας την εβδομάδα αφαιρούνται από τις ώρες εργασίας μίας άλλης χρονικής περιόδου (περίοδος μειωμένης απασχόλησης). Αντί της παραπάνω μειώσεως των ωρών εργασίας επιτρέπεται να χορηγείται στον εργαζόμενο ανάλογη ημερήσια ανάπαυση (ρεπό) ή συνδυασμός μειωμένων ωρών και ημερών αναπαύσεως’’. Τα ανωτέρω αναγράφονται στο άρθρο 7 του Ν. 3846/2010 που φέρει τις υπογραφές των Μ. Ξενογιαννακοπούλου, Γ. Ραγκούση, Λ. Κατσέλη και όχι των ‘’ανάλγητων νεοφιλελεύθερων’’ της κυβέρνησης. Οι τελευταίοι πρόσθεσαν απλώς ότι η διευθέτηση του χρόνου βάσει του συστήματος αυτού θα εφαρμόζεται πλέον κατόπιν αιτήματος και του ίδιου του εργαζόμενου ενώ προβλέπεται ρητά απαγόρευση της απόλυσης του εργαζόμενου εάν η πρόταση για την διευθέτηση προέλθει από τον εργοδότη και την αρνηθεί ο εργαζόμενος. Τέτοια … αναλγησία δηλαδή, αλλά και τέτοια υποκρισία από πλευράς των πολεμίων του .. Μεσαίωνα !
Στο υποθετικό ερώτημα ‘’ποιος φέρνει την πρόοδο στις μάζες των εργαζομένων’’, πολλοί θα απαντούσαν ‘’τα εργατικά συνδικάτα’’ ή ‘’η φιλεργατική πολιτική των (αριστερών) κυβερνήσεων’’. Αμφότερες οι απαντήσεις αυτές θα ήταν λανθασμένες. Η μόνη αξιόπιστη και αποτελεσματική προστασία για τους περισσότερους εργαζόμενους παρέχεται από την ύπαρξη πολλών εργοδοτών. Ένα άτομο που διαθέτει μόνο μίαν επιλογή εργοδότη ουσιαστικά έχει μικρή ή καμία προστασία. Οι εργοδότες που πράγματι προστατεύουν έναν εργαζόμενο είναι εκείνοι που θα επιθυμούσαν να τον προσλάβουν. Η ζήτηση για τις υπηρεσίες του εργαζόμενου κάνει τον εργοδότη να συνειδητοποιήσει την ανάγκη να του πληρώνει στο ακέραιο την αξία του για εργασία. Και αν ο εργοδότης αυτός δεν αντιληφθεί την αξία του, τότε κάποιος άλλος θα την αντιληφθεί. Ο ανταγωνισμός για τις υπηρεσίες του είναι αυτός που θα παίξει τον ρόλο της πραγματικής προστασίας για τον εργαζόμενο.
Βέβαια, προϋπόθεση για να λειτουργήσει αυτός ο ευεργετικός για τους εργαζόμενους ανταγωνισμός είναι η ύπαρξη μίας αναπτυσσόμενης, ανταγωνιστικής οικονομίας στην οποία θα πραγματοποιείται επαρκής αριθμός παραγωγικών επενδύσεων. Αυτό πάλι εξαρτάται από την ύπαρξη ενός σταθερού θεσμικού πλαισίου (ιδίως φορολογικού, με χαμηλούς φορολογικούς συντελεστές), τη μείωση της γραφειοκρατίας και της διαφθοράς, την ύπαρξη αισθήματος ασφάλειας, την εύρυθμη λειτουργία της δικαιοσύνης, την χωροθέτηση και την προστασία του περιβάλλοντος, τη δημιουργία των αναγκαίων υποδομών και από αρκετούς άλλους παράγοντες, μεταξύ των οποίων βαρύνουσα σημασία ασφαλώς έχουν οι ομαλές εργασιακές σχέσεις.
Στο πλαίσιο αυτό, η θεωρητική ανάλυση αλλά και οι καλές πρακτικές προηγμένων χωρών, όπως οι σκανδιναβικές, τονίζουν την ανάγκη ευελιξίας με ασφάλεια για τους εργαζόμενους (flexicurity). Εδώ πρέπει να εκτιμηθούν οι μεταρρυθμίσεις που μετά από μακρά περίοδο ακινησίας εισάγει ο νέος εργασιακός νόμος, όπως : ψηφιακή κάρτα εργασίας, αύξηση του αριθμού των επιτρεπόμενων υπερωριών, θέσπιση πρόσθετων λόγων ακύρωσης απολύσεων, κατάργηση της διάκρισης υπαλλήλων – εργατοτεχνιτών ως προς το ποσόν της αποζημίωσης λόγω απόλυσης, αναβάθμιση της Επιθεώρησης Εργασίας ως Ανεξάρτητης Αρχής, θέσπιση άδειας πατρότητας 14 ημερών, γονικής άδειας 4 μηνών για κάθε μητέρα και πατέρα με επιδότηση από τον ΟΑΕΔ, ευέλικτο ωράριο με τηλεργασία για τους γονείς, απαγόρευση της παρεμπόδισης εργαζομένων που επιθυμούν να εργασθούν κατά τη διάρκεια μίας απεργίας και άλλες εκσυγχρονιστικές διατάξεις που όχι απλώς δεν μας επιστρέφουν στον Μεσαίωνα αλλά, μαζί με άλλες πολιτικές και οικονομικές μεταρρυθμίσεις, όπως αυτές που προαναφέρθηκαν, και με τη συνδρομή των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης, μπορεί να οδηγήσουν την Ελλάδα σε οικονομική και εργασιακή αναγέννηση. Σε μία τέτοια εξέλιξη ο ρόλος των παραδοσιακών εργατοπατέρων και των πολιτικών εμπνευστών τους θα είναι σταθερά μειούμενος.
* Νομικός – Οικονομολόγος
