Του Θεοδόση Μπουντουράκη
Ένα εκ πρώτης όψεως ασήμαντο περιστατικό στην αγορά κρατικών ομολόγων της Ιαπωνίας, το οποίον υπό ομαλές συνθήκες θα περνούσε απαρατήρητο, και δεν θα είχε δημοσιότητα ή προεκτάσεις, πρόσφατα έλαβε τεράστιες διαστάσεις και δημιούργησε πανικό στους επενδυτές και στους διεθνείς οικονομικούς αναλυτές. Η Ιαπωνία, η οποία ως γνωστόν είναι η πλέον υπερχρεωμένη χώρα του πλανήτη, αντιμετώπισε μία κρίση αναχρηματοδότησης του Δημοσίου Χρέους της, και διάφοροι φόβοι δημιουργήθηκαν ότι ανάλογες κρίσεις μπορεί να αντιμετωπίσουν και άλλες υπερχρεωμένες χώρες μεταξύ των οποίων το Ηνωμένο Βασίλειο ή οι ΗΠΑ.
Με δύο λόγια το Ιαπωνικό Δημόσιο προέβη σε μία συνηθισμένη Δημοπρασία 20ετών ομολόγων ύψους 7 δισ. δολαρίων, για την οποίαν όμως υπήρξε πολύ αναιμική ανταπόκριση από την αγορά, με αποτέλεσμα η έκδοση να καλυφθεί οριακά και η απόδοση του 20ετούς ομολόγου να διαμορφωθεί σε υψηλά επίπεδα ρεκόρ και φυσικά η τιμή να πέσει σε επίσης επίπεδα ρεκόρ, πράγμα που συμπαρέσυρε και τις αποδόσεις και των υπολοίπων κατηγοριών ομολόγων και όλης της αγοράς. Το θέμα είναι πολύ σοβαρό διότι η Ιαπωνία είναι η τρίτη μεγαλύτερη Οικονομία παγκοσμίως και οποιαδήποτε κρίση εμπιστοσύνης στα Δημόσια Οικονομικά της Ιαπωνίας μπορεί πολύ εύκολα να μεταδοθεί και σε άλλες μεγάλες χώρες, με απρόβλεπτα αποτελέσματα!
Από την περίοδο της υγειονομικής πανδημίας στην αρχή της τρέχουσας δεκαετίας οπότε εκδηλώθηκε μία απότομη και μεγάλη άνοδος του πληθωρισμού, τα επιτόκια αυξήθηκαν παγκοσμίως. Τώρα με την αλλοπρόσαλλη πολιτική δασμών του Προέδρου Τραμπ να επικρέμαται, αυξάνονται οι φόβοι για περεταίρω αύξηση του πληθωρισμού και άρα μεγάλων αυξήσεων των επιτοκίων, γεγονός που υποδαυλίζει τους φόβους για την κατάσταση της Δημοσιονομικής Σταθερότητος τόσο των ΗΠΑ όσο και λοιπών Δυτικών Χωρών οι οποίες βαρύνονται με υπέρμετρο Δημόσιο Χρέος.
Ευτυχώς η Ελλαδίτσα μας, η οποία είναι και αυτή υπερχρεωμένη, χρωστάει κυρίως σε Ευρωπαϊκές Κυβερνήσεις Κρατών Μελών και έτσι δεν κινδυνεύει τόσο από τα καπρίτσια των αγορών! Επίσης, ως γνωστόν, οι όροι δανεισμού είναι ευνοϊκοί και το επιτόκιο σταθερό και πολύ χαμηλό.
Μην ξεχνάμε ότι η πρόσφατη υποβάθμιση από την Moody’s του αξιόχρεου της Αμερικανικής Οικονομίας της αφαιρεί οριστικά τον χαρακτηρισμό ΑΑΑ ήτοι την ανώτατη βαθμίδα πιστοληπτικής διαβάθμισης. Τα πράγματα είναι όμως ολίγον ζόρικα διότι ο λόγος Χρέους προς ΑΕΠ των ΗΠΑ είναι ήδη στο 123% και θεωρείται από ορισμένους αναλυτές ότι είναι η πιο ευάλωτη Ανεπτυγμένη Οικονομία ως προς τη δημοσιονομική της σταθερότητα! Ένας πρόσθετος λόγος είναι ότι η Ιαπωνία είναι ένας εκ των μεγαλυτέρων επενδυτών σε Αμερικανικά Ομόλογα, αν όμως η Ιαπωνία έχει πρόβλημα να χρηματοδοτήσει το δικό της Χρέος πως θα μπορέσει να συνεχίσει να αγοράζει Αμερικανικά Ομόλογα; Σημειώνω ότι το Χρέος προς ΑΕΠ της Ιαπωνίας είναι στο 235%, μακράν το παγκόσμιο ρεκόρ υπερχρέωσης!
Οι αποδόσεις των ομολόγων γενικά έχουν αρχίσει να ανεβαίνουν παγκοσμίως, και οι τιμές να πέφτουν, ενώ στους επενδυτές των χρηματιστηρίων επικρατεί γενικώς η άποψη ότι αν το Αμερικανικό 10ετές χτυπήσει το όριο του 5%, τότε τα Χρηματιστήρια θα καταρρεύσουν.
Ο λόγος είναι απλός. Η Αμερικανική Οικονομία βασίζεται στην κατανάλωση κατά 70%, η δε κατανάλωση τροφοδοτείται από καταναλωτικά δάνεια. Αν το επιτόκιο των δανείων ανέβει, όπως ήδη έχει αρχίσει να συμβαίνει με την άνοδο των αποδόσεων των 10ετών ομολόγων, η κατανάλωση θα μειωθεί αλλά θα δημιουργηθεί και μία νέα γενεά κόκκινων δανείων. Επίσης θα αυξηθούν και τα επιτόκια των στεγαστικών δανείων που σήμερα βρίσκονται γύρω στο 7,5%. Σημειώστε ότι στην Αμερική όλα σχεδόν τα νοικοκυριά έχουν στεγαστικό δάνειο, (mortgage). Εκεί δεν είναι Ελλάδα όπου έχουμε το παγκόσμιο ρεκόρ ιδιοκατοίκησης.
Όλα αυτά δεν συγκινούν τον κ. Τραμπ ο οποίος συνεχίζει να παίζει με τους δασμούς και να τους ανεβοκατεβάζει, θεωρώντας ότι τα πράγματα θα του έλθουν ευνοϊκά, όπως τουλάχιστον αυτός τα θέλει. Οι διεθνείς επενδυτές όμως βρίσκονται στα κάγκελα και σε τέτοιες συνθήκες αβεβαιότητος και τρέλας, είναι πού εύκολο να συμβεί το περίφημο «ατύχημα», ένας πανικός δηλ. που θα οδηγήσει σε κατάρρευση των αγορών.
Οι ΗΠΑ θα παρουσιάσουν Δημοσιονομικό έλλειμμα για το 2025 ύψους 2 τρισ. δολαρίων ή 6,5% του ΑΕΠ, το οποίο θα πρέπει να χρηματοδοτηθεί ομαλά από εξωτερικό δανεισμό. Εκεί κάτι μπορεί να στραβώσει και τότε θα συμβεί το απόλυτο χάος, εφόσον οι συνθήκες στις αγορές είναι πολύ αβέβαιες και όλοι είναι με το δάκτυλο στη σκανδάλη. Η μπάλα βρίσκεται στα χέρια του Προέδρου της Federal Reserve Τζερόμ Πάουελ. Αυτός είναι ο μόνος που μπορεί να καθησυχάσει τις αγορές. Ο Πάουελ φοβάται τον πληθωρισμό και δεν μειώνει τα επιτόκια, όπως τον πιέζει ο Πρόεδρος Τραμπ. Και οι φόβοι του δεν είναι αβάσιμοι. Υπάρχει προηγούμενο στην Αμερικανική Ιστορία όπου ο πληθωρισμός κατά τη δεκαετία του ’70 έφθασε στο 15% και η Fed αναγκάσθηκε να ανεβάσει τα επιτόκια στο 21% για να τον δαμάσει. Και ο μεν πληθωρισμός υποχώρησε αλλά τα υψηλά επιτόκια άφησαν μεγάλες πληγές στην αμερικανική κοινωνία. Κυρίως στον αγροτικό και τον βιομηχανικό τομέα, ενώ η ανεργία έφθασε στο 12%, πράγμα ανήκουστο για αμερικανικά δεδομένα.
Αυτά γνωρίζει ο κ. Πάουελ και προφανώς έχει χάσει τον ύπνο του. Και αυτά ακριβώς αγνοεί ο κ. Τραμπ και παίζει με τους δασμούς αδιαφορώντας για τις επιπτώσεις! Τα υψηλά επιτόκια απειλούν την Αμερική με δημοσιονομική ασφυξία, ενώ τα χαμηλά την απειλούν με πληθωρισμό. Διαλέγετε και παίρνετε.
Λυπούμαι που ακούγομαι τόσο απαισιόδοξος αλλά φοβούμαι ότι πριν από κάθε κρίση όσοι ήταν επιφυλακτικοί εθεωρούντο καταστροφολόγοι και απαισιόδοξοι, αλλά όταν έσκαγε η κρίση όλοι έτρεχαν.
Εντάξει, θα προσπαθήσω την επόμενη φορά να είμαι πιο ενθουσιώδης και αισιόδοξος. Αλλά θα πρέπει να υπάρξει και η αφορμή. To ελπίζω.
