Της Maria Tadeo
Όλοι οι δείκτες χτυπούν “κόκκινο” για την Ευρώπη.
Οι προειδοποιήσεις για ύφεση τον χειμώνα γίνονται όλο και πιο ισχυρές, το κοινό νόμισμα ολισθαίνει και η αγορά ενέργειας βρίσκεται ήδη σε κατάσταση κρίσης. Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, ωστόσο, εξακολουθούν να βρίσκονται τρία βήματα πίσω – σε μεγάλο βαθμό επειδή ξοδεύουν πολύ χρόνο προσπαθώντας να μαντέψουν τις επόμενες κινήσεις της Ρωσίας. Αντίθετα, θα πρέπει να δίνουν μεγαλύτερη προσοχή σε αυτό στο οποίο στοχεύει ξεκάθαρα η Μόσχα: κοινωνική αναταραχή.
Την περασμένη εβδομάδα, ο Ντμίτρι Μεντβέντεφ, τέως πρόεδρος και τέως πρωθυπουργός της Ρωσίας, κάποτε φιλελεύθερη ελπίδα για τη χώρα ο οποίος έχει πλέον μετατραπεί σε μια από τις πιο επιθετικές φωνές κατά της Ουκρανίας, έγραψε μια μακροσκελή ανάρτηση στο κανάλι του στο Telegram, στην οποία προέτρεπε τους Ευρωπαίους πολίτες να διαμαρτυρηθούν για τις “ανόητες” ενέργειες των κυβερνήσεών τους (δηλ. τις κυρώσεις) και να τις τιμωρήσουν γι’ αυτές (δηλαδή, πιο απλά, “καταψηφίστε τους”).
Εκτίμησε ότι οι Ευρωπαίοι πολίτες θέλουν στενότερους δεσμούς με τη Ρωσία, αλλά παραπλανώνται από ανόητες πολιτικές, ενώ η Ρωσία θέλει τη συνεργασία με τους λαούς της Ευρώπης. “Μην μένεις σιωπηλός… Η Ρωσία μπορεί να ακούσει”, έγραψε. Ο Μεντβέντεφ ολοκλήρωσε λέγοντας ότι στη Ρωσία “είμαστε ζεστά” – μια φτηνή ειρωνεία προς την Ευρώπη καθώς εκείνη εισέρχεται σε έναν χειμώνα ενεργειακής σπάνης, η οποία προκαλείται ακριβώς από την έλλειψη ρωσικών ενεργειακών προμηθειών.
Η ανάρτηση έγινε viral στην Ιταλία, καταλήγοντας μάλιστα στα πρωτοσέλιδα της La Repubblica και της Corriere della Sera, των δύο εμβληματικότερων εθνικών εφημερίδων. Και τα δύο δημοσιεύματα κατηγόρησαν τον Μεντβέντεφ για παρέμβαση στην προεκλογική εκστρατεία που βρίσκεται σε εξέλιξη ενόψει των βουλευτικών εκλογών του επόμενου μήνα.
Η ιταλική Αριστερά προχώρησε παραπέρα, υποδηλώνοντας ότι η Ρωσία θέλει να προκαλέσει κοινωνική ένταση. Η Δεξιά, η οποία αυτή τη στιγμή προηγείται στις δημοσκοπήσεις και συχνά κατηγορείται ότι είναι ήπια με το Κρεμλίνο, ανέφερε ότι για το αποτέλεσμα των εκλογών θα αποφασίσουν οι Ιταλοί και όχι οι Ρώσοι. Ωστόσο, ο Ματέο Σαλβίνι, επικεφαλής της ακροδεξιάς “Λέγκα”, έχει συνδέσει τις κυρώσεις με την κρίση του κόστους ζωής, προτείνοντας μια διπλωματική λύση για την προστασία των ιταλικών νοικοκυριών και την απομάκρυνση από την “γερακίσια” στάση του Μάριο Ντράγκι κατά της Ρωσίας.
Μέχρι στιγμής δεν είναι μυστικό ότι η Ρωσία θέλει να ανατρέψει τις κυρώσεις εργαλειοποιώντας ως όπλο την ενέργεια. Το Κρεμλίνο πιστεύει ότι οι Ευρωπαίοι τελικά θα πετάξουν “λευκή πετσέτα” και εφαρμόζει μια στρατηγική με δύο σκέλη για να το πετύχει. Από τη μια πλευρά, διατηρεί την αβεβαιότητα σχετικά με τις προμήθειες φυσικού αερίου. Η Ρωσία δεν χρειάζεται να διακόψει εντελώς τις ροές για να προκαλέσει ζημιά – η σκέψη και μόνο ενός χειμώνα χωρίς ρωσικό αέριο είναι αρκετή για να προκαλέσει όλεθρο. Πολλοί δείκτες δείχνουν ότι ο Πούτιν κερδίζει στις ενεργειακές αγορές.
Εν τω μεταξύ, με το άλλο του χέρι είναι απασχολημένος με την πρόκληση κοινωνικής αναταραχής. Αυτός ήταν ο “λόγος” του Μεντβέντεφ. Ο πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν έχει μιλήσει και ο ίδιος για “οικονομική αυτοκτονία” της Δύσης, ενώ τα ρωσικά bot έχουν ενισχύσει το μήνυμα μέσω παραπληροφόρησης στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Προσοχή
Η Ευρώπη δεν δίνει αρκετή προσοχή στα μηνύματα της Ρωσίας εν καιρώ πολέμου. Λογαριασμοί οι οποίοι συνδέονται με τη Ρωσία πλημμυρίζουν το Διαδίκτυο με τα αφηγήματα του Κρεμλίνου για τα πάντα, από το εκ νέου άνοιγμα του αγωγού Nord Stream 2 έως τις κυρώσεις.
Από την έναρξη του πολέμου, Ρώσοι διπλωμάτες και κρατικά μέσα ενημέρωσης έχουν αναρτήσει στο Twitter πολύ περισσότερα μηνύματα σχετικά την εξάρτηση της Ευρώπης από το ρωσικό αέριο παρά για την πεποίθησή τους ότι η Ουκρανία συμπαθεί τους ναζί (το αρχικό πρόσχημα της Ρωσίας για εισβολή), σύμφωνα με έρευνα της Συμμαχίας για τη Διασφάλιση της Δημοκρατίας στο German Marshall Fund, η οποία παρακολουθεί τη ρωσική παραπληροφόρηση.
Ο στόχος, υποστηρίζει ο Joseph Bodnar, ο οποίος διεξήγαγε την έρευνα, είναι να υπονομεύσει τις ευρωπαϊκές κυρώσεις και να αμβλύνει την υποστήριξη της κοινής γνώμης προς την Ουκρανία, παρουσιάζοντάς την ως αιτία της επιβάρυνσης του βιοτικού επιπέδου. Η αναπαραγωγή των διαμαρτυριών των “Κίτρινων Γιλέκων” της Γαλλίας, αυτή τη φορά όμως σε ολόκληρη την Ευρώπη θα ήταν “το σενάριο των ονείρων του Κρεμλίνου”, αναφέρει.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση έλαβε μέτρα τον Φεβρουάριο για να βάλει φρένο στη ρωσική παραπληροφόρηση κλείνοντας μέσα ενημέρωσης όπως το RT – πρώην Russia Today – και το Sputnik. Ωστόσο οι αξιωματούχοι της παραδέχονται ότι είναι δύσκολο να αντιρροπιστεί ολοκληρωτικά κάθε προσπάθεια προπαγάνδας στο Διαδίκτυο.
Η κοινωνική αναταραχή είναι μια πραγματική πιθανότητα αυτόν τον χειμώνα – για την οποία θα πρέπει να προετοιμαστούν οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις αντί προσπαθούν να την ξορκίσουν με γλυκερές κουβέντες.
Οι αριθμοί μιλούν από μόνοι τους: η Γερμανία εκτιμά ότι οι μέσοι λογαριασμοί των νοικοκυριών θα μπορούσαν να αυξηθούν από 500 έως 1.000 ευρώ αυτό τον χειμώνα – και αυτό θα μπορούσε να αποτελεί συντηρητική εκτίμηση. Η Γερμανική Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Δικτύων έχει ήδη προειδοποιήσει τους καταναλωτές να κρατήσουν στην άκρη χρήματα για να αντιμετωπίσουν επιπλέον χρεώσεις. Για οικογένειες με χαμηλότερο εισόδημα, αυτό θα σήμαινε μια εξωφρενική ανάγκη επιλογής μεταξύ της αγοράς τροφίμων ή καυσίμων/ενέργειας. Ο Γερμανός καγκελάριος Όλαφ Σολτς υποβάθμισε τους κινδύνους, υπονοώντας ότι η Γερμανία έχει “μεγάλες τσέπες” για να μετριάσει οποιοδήποτε πλήγμα.
Όμως, ενώ αυτό μπορεί να ισχύει για τη μεγαλύτερη οικονομία της ζώνης του ευρώ, η δημοσιονομική εικόνα ποικίλλει σημαντικά στην υπόλοιπη Ευρώπη.
Για παράδειγμα, οι Γάλλοι επέλεξαν να περιορίσουν τις τιμές και να διοχετεύσουν τις ζημίες διά μέσου της Électricité de France, της εταιρείας κοινής ωφελείας που βρίσκεται στον δρόμο προς την πλήρη εθνικοποίηση. Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο έχει προειδοποιήσει ενάντια σε τέτοια μέτρα ευρείας βάσης, ζητώντας αντ’ αυτού μια στοχευμένη ανακούφιση για τα νοικοκυριά με χαμηλότερο εισόδημα. Υπάρχει ωστόσο ένας σημαντικός πολιτικός υπολογισμός εδώ: ο Μακρόν θέλει να αποφύγει μια αναταραχή τύπου 2018, η οποία προκλήθηκε από τον φόρο ντίζελ και θέλει να εξουδετερώσει τη Μαρίν Λεπέν, που ποζάρει ως “υποψήφια της εργατικής τάξης”. Υπό αυτή την έννοια, αγοράζει κοινωνική ειρήνη.
Το ΔΝΤ προβλέπει ότι η Τσεχία, η Σλοβακία και η Ουγγαρία αντιμετωπίζουν το φάσμα της ύφεσης εάν η Ρωσία διακόψει τις προμήθειες φυσικού αερίου. Χώρες όπως η Βουλγαρία, μια από τις πρώτες που υπέστη διακοπή προμηθειών από τη Gazprom τον Απρίλιο, αφότου αρνήθηκε να πληρώσει σε ρούβλια, λέει τώρα ότι θα πρέπει να ξαναρχίσει συνομιλίες με τη Ρωσία. Η ανησυχία είναι ότι το ρωσικό αέριο θα έχει πολιτική επιρροή – και αυτό θα αναιρούσε μεγάλο μέρος του έργου που έχει κάνει η ΕΕ από την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία.
Εδώ και τώρα ενιαία απάντηση
Όπως έχουν δείξει οι προηγούμενες κρίσεις, μια Ευρώπη πολλών ταχυτήτων είναι μια ένωση που δεν λειτουργεί. Η ΕΕ βρίσκεται στα καλύτερά της όταν ενεργεί ενιαία και συντονίζει τη δράση της. Ενώ η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα εστιάζει στην καταπολέμηση του πληθωρισμού, οι Ευρωπαίοι ηγέτες πρέπει να σκέφτονται τους παράγοντες πολιτικής σταθεροποίησης.
Το μπλοκ χρειάζεται μια συζήτηση σχετικά με έναν βραχυπρόθεσμο επιμερισμό των βαρών για να μειωθεί ο πόνος στους οικιακούς λογαριασμούς ενέργειας και μια μακροπρόθεσμη χρηματοδότηση για να αποκτήσει ενεργειακή ανεξαρτησία. Η Τσεχία, η οποία ασκεί την εκ περιτροπής Προεδρία της ΕΕ για το υπόλοιπο του έτους, έχει ήδη δηλώσει ότι θα θέσει αυτό το θέμα στο τραπέζι. Όλοι οι υπόλοιποι δεν πρέπει να χάνουν άλλο χρόνο. Ο χειμώνας επίκειται και θα χτυπήσει, λειτουργώντας σαν κρύο ντους.
Εάν η Ευρώπη δεν καταφέρει να προσφέρει μια ολοκληρωμένη λύση για τους πολίτες της οι οποίοι αντιμετωπίζουν οικονομική πίεση, ο αντίκτυπος στον κοινωνικό ιστό της ηπείρου θα είναι τεράστιος. Και θα πέσει – σαν μάννα εξ ουρανού – απευθείας στα χέρια των Ρώσων προπαγανδιστών.
Την περασμένη εβδομάδα, ο Εμανουέλ Μακρόν, αποτίοντας φόρο τιμής στην απελευθέρωση του Bormes-les-Mimosas από τη ναζιστική κατοχή, τόνισε ότι η ελευθερία έχει τίμημα – και είναι ένα τίμημα που αξίζει να πληρωθεί. Πρέπει όμως να είναι και δίκαιο.
Πηγή: BloombergOpinion, philenews.com
