Πρώτα ήταν το Brexit, μετά ο Ντόναλντ Τραμπ, και τώρα η Ιταλία. Για τρίτη φορά σε διάστημα έξι μηνών, πραγματοποιήθηκε ένα σημαντικός πολιτικός κίνδυνος, αφού οι Ιταλοί ψηφοφόροι απέρριψαν τη συνταγματική μεταρρύθμιση. Τι έπεται στην Ιταλία και πόσο υπαρκτός είναι ο κίνδυνος αποχώρησης της χώρας από το ευρώ;
H Berenberg, κάνοντας μνεία στο ενδεχόμενο εξόδου της Ιταλίας από το ευρώ, παρατηρεί πως ο κίνδυνος – αν και έχει αυξηθεί λίγο – παραμένει περιορισμένος, αλλά όχι μηδαμινός. Όπως εκτιμά, σε αντίθεση με τις περιπτώσεις του Brexit και των εκλογών στις ΗΠΑ, το αποτέλεσμα του ιταλικού δημοψηφίσματος δεν προκάλεσε έκπληξη, ήταν αναμενόμενο και ήλθε σε συμφωνία με τις δημοσκοπήσεις. Αυτό θα μπορούσε να συγκρατήσει τον αντίκτυπο. Ωστόσο, οι αγορές της Ιταλίας, οι τράπεζές της και η οικονομία στο σύνολό της θα μπορούσαν να πληγούν, εκτός και εάν η Ιταλία επιλύσει άμεσα την πολιτική της κρίση.
Παράλληλα, όπως σημειώνει η Berenberg, σε ανάλυσή της, η αυξημένη αβεβαιότητα ενισχύει τις πιθανότητες η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) να ανακοινώσει, την ερχόμενη Πέμπτη, επέκταση του προγράμματος αγοράς περιουσιακών στοιχείων, πέρα από τον Μάρτιο του 2017.
Τα πολιτικά σενάρια
Ο Ρέντσι έκανε γνωστή την πρόθεσή του να παραιτηθεί, αλλά ο Ιταλός πρόεδρος, Σέρτζιο Ματαρέλα, θα προσπαθήσει να αποφύγει μια παρατεταμένη περίοδο πολιτικής και χρηματοοικονομικής αστάθειας ή ακόμη και πρόωρες εκλογές. Ο Ματαρέλα θα διερευνήσει με τους ηγέτες των πολιτικών κομμάτων τις εξής τρεις επιλογές:
- Θεωρητικά, θα μπορούσε να διορίσει και πάλι τον Ρέντσι. Εάν ο Ρέντσι συμφωνήσει και εξασφαλίσει την ψήφο εμπιστοσύνης από το κοινοβούλιο, η πολιτική κρίση θα μπορούσε να επιλυθεί έως το τέλος της εβδομάδας. Ωστόσο, δεδομένης της μεγάλης διαφοράς μεταξύ του “ναι” και του “όχι” στο δημοψήφισμα της Κυριακής, κάτι τέτοιο καθίσταται ιδιαιτέρως δύσκολο.
- Το πιο πιθανό είναι ο Ματαρέλα να δώσει εντολή σχηματισμού για νέα κυβέρνηση σε κάποιο άλλο μέλος της κεντρο-αριστεράς του Ρέντσι που θα χρειαζόταν την ψήφο εμπιστοσύνης του κοινοβουλίου. Πιθανοί υποψήφιοι: Πιέρ Κάρλο Παντοάν, Πιέτρο Γκράσο, Κάρλο Καλέντα. Με λίγη τύχη, οι εξελίξεις θα μπορούσαν να δρομολογηθούν γρήγορα, ακόμη και πριν από τα Χριστούγεννα, προκειμένου να περιοριστούν οι αρνητικές επιπτώσεις λόγω της αβεβαιότητας.
- Εάν το κοινοβούλιο δεν δώσει την έγκρισή του για κυβέρνηση κεντρο-αριστεράς, ο Ματαρέλα πρέπει να ζητήσει από την κεντρο-δεξιά του Μπερλουσκόνι να συμμετέχει ή να στηρίξει μια μεταβατική κυβέρνηση. Τέτοια κυβέρνηση θα μπορούσε να σχηματιστεί μέχρι τα τέλη του Ιανουαρίου ή και νωρίτερα.
Και στα τρία παραπάνω σενάρια, η Ιταλία θα απέφευγε τις πρόωρες εκλογές, με την τελευταία επιλογή να μην τις αποκλείει.
Θα μπορούσε το Κίνημα των Πέντε Αστέρων να έλθει στην εξουσία;
Σύμφωνα με την Berenberg, το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος θα μπορούσε να δώσει ώθηση στο Κίνημα των Πέντε Αστέρων, ωστόσο δεν φαίνεται να είναι κοντά στην εξουσία ακόμη, αφού σε κάθε περίπτωση, θα καλούνταν να συνεργαστεί με άλλα κόμματα, τα οποία και θα μπορούσαν να συμβάλλουν σε μια πιο ήπια στάση από πλευράς του λαϊκιστικού κινήματος.
Θα μπορούσε η Ιταλία να εγκαταλείψει το ευρώ;
Το ιταλικό Σύνταγμα δεν επιτρέπει δημοψήφισμα επί διεθνών συμβάσεων, όπως είναι εκείνη της καθιέρωσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του ευρώ. Το να επέλθει μια αλλαγή του Συντάγματος ή το να βρεθεί ένας άλλος τρόπος για να διευθετηθεί το θέμα, είναι μάλλον δύσκολο. Εντούτοις, η αναστάτωση, στην οποία θα “βυθίζονταν” οι αγορές και η οικονομία, και μόνο με τη συζήτηση γύρω από την παραμονή της Ιταλίας στο ευρώ, θα λειτουργούσε ως προειδοποίηση των κινδύνων που ελλοχεύουν. Η Berenberg καταλήγει, πάντως, πως ο κίνδυνος η Ιταλία να θελήσει να αποχωρήσει από το ευρώ φαντάζει μακρινός.
