Του Χρίστου Χ. Λιάπη*
Είδαμε, προσφάτως, τον κ. Αρχηγό της Αξιωματικής Αντιπολιτεύσεως να χάνεται -για πολλοστή φορά στη μετάφραση, επικαλούμενος ένα άρθρο του γαλλικού “Le point”, αδυνατώντας να κατανοήσει πως το γαλλικό κείμενο τον τοποθετεί ανάμεσα στους τσαρλατάνους Ευρωπαίους πολιτικούς (μαζί με τον Ιγκλέσιας, τον Μελανσόν και τη Λε Πεν), ενώ ο ίδιος, για ακόμη μία φορά νοηματικά παραπλανημένος, νομίζει πως το γαλλικό έντυπο τον κατατάσσει στους μεγάλους μεταρρυθμιστές και πως, μετά τη λαμπρή «μεταρρύθμιση» της Ελλάδος, τον αποζητούν για να μεταρρυθμίσει και τη Γαλλία. Εκτός, λοιπόν, από ανδρεοπαπανδρεϊκό κακέκτυπο, βλέπουμε τον κ. Τσίπρα να εξελίσσεται και σε φτωχό αντιγραφέα του «Έξω πάμε καλά» του αειμνήστου Κωνσταντίνου Καραμανλή.
Αυτή η χαμηλή μεταφραστική επίδοση του πρώην Πρωθυπουργού, σε ένα ξενόγλωσσο κείμενο, το οποίο ο ίδιος και νοηματικά παρερμηνεύει και παρορμητικά χρησιμοποιεί, χωρίς αίσθημα αιδημοσύνης για τα λάθη του και χωρίς ίχνος παραδειγματισμού από αυτά, φέρνει ξανά στο μυαλό μου, το γνωστό περιστατικό του Αντιπροέδρου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου -το μακρινό -πλέον- 2014- Othmar Karas και του “κ. Σάιπρους”, 24 χρόνια αφότου ο σημερινός αρχηγός του ΣΥΡΙΖΑ, που στο μεταξύ διετέλεσε και Πρωθυπουργός της χώρας, ηγείτο των δεκαπενταμελών των καταλήψεων της εποχής Κοντογιαννόπουλου.
Βέβαια, τα νεότερα ερευνητικά δεδομένα της επιστήμης της μάθησης υποστηρίζουν πως μια «σφαλαματο-βρίθουσα» μαθησιακή διαδικασία που ακολουθείται από διορθωτική ανάδραση μπορεί να αποδειχθεί επωφελής για τη διαδικασία της μάθησης, με τα οφέλη αυτά να είναι σημαντικότερα όταν τα άτομα που σφάλουν είναι ισχυρώς πεπεισμένα ότι τα λάθη τους είναι “σωστά”. Κρίμα, γιατί ενώ η σύγχρονη επιστήμη συμπεραίνει πως τα λάθη που διαπράττονται υπό καθεστώς υψηλής αυτοπεποίθησης διορθώνονται πιο πρόθυμα σε σχέση με τα λεγόμενα “χαμηλής αυτοπεποίθησης λάθη”, ο πρώην Πρωθυπουργός φαίνεται απλώς να εξακολουθεί να διαπράττει παρόμοια λάθη, υπό καθεστώς αμετροεπούς και αυτοθαυμαζόμενης αυτοπεποίθησης. Εγκλωβισμένος σε ένα μοτίβο διαρκούς ανάγκης για θαυμασμό και επιβεβαίωση, αδυνατεί να αναγνωρίσει και να παραδεχθεί τα λάθη του, ούτε τις συνέπειες που αυτά έχουν για τους πολίτες και για τη διεθνή εικόνα της χώρας στο τιμόνι της οποίας βρέθηκε για πλέον των 4 ετών, ούτε φυσικά τα συναισθήματα που προκάλεσε και προκαλεί ο ίδιος και τα σφάλματά του στην πλειοψηφία του κόσμου. Η διορθωτική ανάδραση που περιλαμβάνει την αιτιολόγηση του κάθε λάθους είναι πολύ σημαντική για να σταματήσει η επανάληψη των ίδιων λαθών στη συμπεριφορά μας, αλλά εν προκειμένω απουσιάζει.
Προφανώς, ο πρώην πρωθυπουργός είναι ακόμη παραδομένος στη βαυκαλιστική επίδραση του προσωπικού του “success-story” που τον ανέδειξε από πρόεδρο 15/μελούς σε Πρόεδρο κόμματος του 3%, σε Πρόεδρο της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης και σε Πρόεδρο της Ελληνικής Κυβέρνησης. Πράγματι, αν και αμφιλεγόμενα, τα επιστημονικά δεδομένα συγκλίνουν περισσότερο στο ότι ο εγκέφαλός μας έχει την τάση να ενεργοποιείται πιο πολύ από τις επιτυχίες μας, σε σχέση με τις αποτυχίες μας. Εάν ο στόχος μιας διαδικασίας μάθησης είναι η εξασφάλιση της βέλτιστης απόδοσης υπό συνθήκες υψηλού ρίσκου, έχει υποστηριχθεί επιστημονικώς πως αξίζει να επιτρέπουμε, ακόμη και να ενθαρρύνουμε τους μαθητές στη διάπραξη και στη διόρθωση λαθών, όταν εκείνοι βρίσκονται, αρχικώς, σε μαθησιακές καταστάσεις “χαμηλού ρίσκου”, αντί να προσπαθούν επιμελώς ή ασύδοτα να αποφεύγουν τα λάθη με κάθε κόστος.
Ως προς το νευροφυσιολογικό ισοδύναμο της διαδικασίας της μαθήσεως εκ των λαθών, οι ενεργείς νευρικές συνάψεις, αρχικώς “επισημαίνονται” και εν συνεχεία καταστέλλονται εάν το τελικό αποτέλεσμα αποδειχθεί ανεπιτυχές. Η μάθηση, λοιπόν, λαμβάνει χώρα -κυρίως- δια μέσω των λαθών. Μοτίβα τα οποία έχουν προηγουμένως αποθηκευτεί στα νευρωνικά κυκλώματα του εγκεφάλου, μπορεί να ανακαλούνται ταχύτατα όταν το περιβάλλον και οι απαιτήσεις που αυτό έχει από τον εγκέφαλο αλλάζουν. Η επιτυχία, όμως, θεωρείται από πολλές ερευνητικές μελέτες ως ισχυρότερος των λαθών παράγοντας ενεργοποίησης των εγκεφαλικών κυκλωμάτων που ενέχονται στη διαδικασία της μάθησης. Η συνδυαστική διαδικασία της επιλογής της ενεργοποίησης από εξωτερικά δυναμικά του τύπου “όλα στον νικητή” (“winner-take-all”) και το συνακόλουθο “ξεδιάλεγμα” των νευρικών συνάψεων που θα παραμείνουν, ενεργές μπορεί να εκληφθεί ως “συναπτικός Δαρβινισμός”. Φαίνεται, όμως πως από όλα τα διδάγματα της παιδαγωγικής αλλά και της νευροφυσιολογίας του “λάθους”, ο κ. Τσίπρας έχει κρατήσει μόνον τα μοτίβα του “όλα στον νικητή” και του πολιτικού Δαρβινισμού, λες και είμαστε ακόμη στο 2014 – 2015, όπου θα έσκιζε τα μνημόνια και θα τα καταργούσε με “1 άρθρο και 1 νόμο”. Για αυτό και εξακολουθεί να επαναλαμβάνει παρόμοια λάθη, χωρίς να παραδειγματίζεται από αυτά.
Τον Ιανουάριο του 2014, πολύ πριν τον μεταφραστικό τραγέλαφο του κ. Τσίπρα με το άρθρο της “Le Point”, ένας νεαρός γιατρός, ανησυχώντας για αυτά που συνέβαιναν και για αυτά που θα ακολουθούσαν στην Ελλάδα, έγραφε:
Χαμένοι στη μετάφραση,
μια χώρα που την έλεγαν……Τσάιπρους.
Ιανουάριος 2014
Γλώσσα (…και μετάφραση…) λανθάνουσα, τα αληθή λέγουν,,,
Ο αντιπρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και επικεφαλής της Επιτροπής που διερευνά τη λειτουργία της Τρόικας στην Ελλάδα, κ. Othmar Karas, κατά τη διάρκεια ομιλίας του στη Βουλή των Ελλήνων αναφέρει πως όταν συνάντησε προσφάτως τον κ. Τσίπρα και ενώ συνομίλησε μαζί του για μία ώρα, ο επικεφαλής του ΣΥΡΙΖΑ δεν παρουσίασε καμία εναλλακτική πρόταση για την έξοδο από την κρίση και δεν έκανε καμία κριτική στην Τρόικα. Οι παριστάμενοι βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ δεν αντιδρούν, καθώς η μεταφράστρια της Βουλής αποδίδει λανθασμένα το επίθετο του κ. Τσίπρα ως Cyprus (Σάιπρους, όπως είναι Αγγλιστί το όνομα της επίσης πληγείσης από την κρίση -και μάλιστα μετά συνοδού κουρέματος των καταθέσεων- Κύπρου).
Αυτό το περιστατικό φέρνει ξανά στο μυαλό μου μία προσωπική εμπειρία από τα μεταφραστικά παράδοξα των κοινοβουλίων. Είναι Απρίλιος του 95 και ως μαθητής της Β’ Λυκείου συμμετέχω στη συνεδρίαση της Ευρωβουλής των εφήβων στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο του Στρασβούργου. Ζητάω τον λόγο και διαμαρτύρομαι στα Αγγλικά γιατί η ελληνική γλώσσα έχει αποκλεισθεί από τις υπηρεσίες μετάφρασης. Είμαστε μόλις 4 χρόνια αφότου ο σημερινός αρχηγός του ΣΥΡΙΖΑ ηγείτο των δεκαπενταμελών των καταλήψεων της εποχής Κοντογιαννόπουλου.
Σήμερα, σχεδόν 20 χρόνια μετά από αυτές τις εποχές, αναλογίζομαι πως παρά τις διαχρονικές ευθύνες της ελληνικής κοινωνίας και των παραγωγικών μας δομών, παρά την αβελτηρία και τη διαφθορά μεγάλου μέρους του πολιτικού κόσμου που μας οδήγησε στην κρίση και στη φορομπηχτική καταιγίδα των κάθε λογής χαρατσιών, αν κοιτάξουμε στον πυρήνα των σκληρών μνημονιακών μέτρων που μαστίζουν την κοινωνικοοικονομική μας ζωή, πέρα από τη ρεαλιστική αναγκαιότητα λήψης τους, θα βρούμε και ψήγματα της ίδιας κεντροευρωπαϊκής αδικία που το 95 δεν είχε φροντίσει για την ισότιμη αντιμετώπιση της γλώσσα μας από τις μεταφραστικές υπηρεσίες του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Η τότε παρέμβασή μου είχε φτάσει να χαρακτηρίζεται μέχρι και ως εθνικιστική. Τώρα, όμως, που ζούμε στο κοινωνικό, πολιτικό και θεσμικό μας πετσί τον αληθινό εθνικισμό που γεννά η εκ των Ευρωπαίων Εταίρων άδικη και άκαμπτη στάση τους απέναντι στις δυσβάσταχτες θυσίες του λαού μας, η σκανδαλοβρίθεια των προσωπικών διαδρομών των μέχρι προσφάτως κυβερνώντων και των παρατρεχάμενών τους και η απουσία ουσιαστικής αντιπολιτευτικής εναλλακτικής πρότασης, σεμνύνομαι να διαπιστώσω αναδρομικά πως εγώ τότε, έφηβος μαθητής στο Ευρωκοινοβούλιο του Στρασβούργου, δεν χρειαζόμουνα ακουστικά μετάφρασης και για αυτό είχα και κράτησα έκτοτε τα αυτιά μου ανοιχτά. Μακριά από τα δημαγωγικά χαϊδέματα των αυτιών που πότε μιλούν για την Ευρώπη των λαών και πότε απλά απαξιώνουν δίχως αντιπρόταση.
Μια εικοσαετία, λοιπόν, μετά και αφού απαξιώθηκε ο πολιτικός, ηθικός και κοινοβουλευτικός βίος της χώρας, αφού είδαμε το βιοτικό μας επίπεδο να υποβαθμίζεται δραματικά και αφού κληθήκαμε αδίκως, ως λαός, να πληρώσουμε τα σπασμένα των ηγετών μας και της παρηκμασμένης ‘Ευρώπης των πολιτών’, επανερχόμαστε στα ερωτηματικά της μετάφρασης.
Ίσως, τελικά, να μην έγινε και τόσο λάθος, από τη μεταφράστρια του Ελληνικού Κοινοβουλίου, στην απόδοση των λεγομένων του Αυστριακού Ευρωβουλευτή. Μήπως τελικά η αντιπρόταση του ΣΥΡΙΖΑ στα μνημόνια και τα χαράτσια που απομυζούν και τις τελευταίες σταγόνες οικονομικής και αγοραστικής ζωτικότητας του παραγωγικού μας ιστού, είναι η μετεξέλιξή μας σε κάτι μεταξύ Κύπρου (με κουρεμένες καταθέσεις) και Αργεντινής;
Γιατί, σε μια τέτοια περίπτωση, είναι, τουλάχιστον, εθνικά επικίνδυνη η απουσία ρεαλιστικής εναλλακτικής πρότασης από τον κ. Τσίπρα, όπως αυτή καθομολογείται από τον αντιπρόεδρο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και καθ’ ύλην αρμόδιο για τον εποπτικό έλεγχο των όποιων αυθαιρεσιών και των εν γένει αναποτελεσματικών παρεμβάσεων της Τρόικας, στη χώρα μας. Και είναι διεθνώς και εγχωρίως επικίνδυνο το γεγονός πως κατά την ομιλία του κ. Karas στην Ελληνική Βουλή, δεν υπήρχε ούτε ένας εκ των βουλευτών της αξιωματικής αντιπολιτεύσεως που να μη χρειαζόταν ακουστικά μετάφρασης, ώστε να έχει αντιληφθεί την αιχμή κατά του αρχηγού του. Ώστε να έχει καταλάβει έγκαιρα, δηλαδή, πως αυτό που έλεγε ο αντιπρόεδρος του Ευρωκοινοβουλίου και θεσμικός ελέγχων της Τρόικας, ήτανε ότι επί μία ολόκληρη ώρα που συναντήθηκε με τον επί κεφαλής του Σύριζα, εκείνος δεν είχε κάτι ουσιαστικό να του πει σχετικά με τις μέχρι τώρα άστοχες παρεμβάσεις των τροϊκανών, τη διευκόλυνση της άσκησης του θεσμικού ελέγχου επ’ αυτών και την αναδιατύπωση εναλλακτικών προτάσεων για την έξοδο από την κρίση.
Ίσως τελικά, κάπου εκεί στον ασυνείδητο μηχανισμό που υποκίνησε το μεταφραστικό λάθος της υπαλλήλου της Ελληνικής Βουλής να υπολανθάνει το πραγματικό ερώτημα που τόσο ο αντιπρόεδρος του Ευροκοινωβουλίου, όσο και όλοι οι Έλληνες πολίτες θα ήθελαν να υποβάλουν, με αγωνία, στον αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης: “Mr Τσάιπρους, μήπως θα το κάνετε όπως στη Cyprus??”
Τελικώς έτσι το έκανε. Και δεν δείχνει να έχει μάθει από τα λάθη του. You are not learning from your mistakes Mr Τσάιπρους!
*Ιατρός- Διδάκτωρ Ιατρικής Εθνικού & Καποδιστριακού Παν/μίου Αθηνών
