Του Θεοδόση Μπουντουράκη
«Έρως είναι ο ασπασμός των αγγέλων στα άστρα.». Τάδε έφη ο εθνικός βάρδος των Γάλλων, συγγραφέας Βικτόρ Ουγκώ.
Χιούμορ είναι ο ασπασμός του πνεύματος στην ψυχή. Αυτό πιστεύω εγώ ο ασημαντότατος γράφων.
Προσωπικώς θεωρώ το χιούμορ ίσως την υπέρτατη πνευματική αρετή, ακόμη μεγαλύτερη και από τη νοημοσύνη και αυτό γιατί το χιούμορ προϋποθέτει de facto έναν δείκτη υψηλής νοημοσύνης. Δυστυχώς όμως φοβούμαι ότι το χιούμορ απουσιάζει τελείως από τη σύγχρονη νεοελληνική πραγματικότητα, η οποία διαπνέεται από μελαγχολική και άκρατη σοβαροφάνεια! Άλλο βέβαια η σοβαρότητα και άλλο η σοβαροφάνεια. Η σοβαρότητα προϋποθέτει ευφυΐα και ταπεινοφροσύνη. Η σοβαροφάνεια είναι προϊόν βλακείας και κομπορρημοσύνης.
Βέβαια, ο απλός λαός διαθέτει χιούμορ και μάλιστα άφθονο. Η λαϊκή σοφία συχνά εκδηλώνεται με αποφθέγματα ή παροιμίες που ξεχειλίζουν από χιούμορ. Για τον απλό λαό το χιούμορ είναι το καταφύγιο και η παρηγοριά του για τους πονοκεφάλους και τα βάσανά του.
Όμως η ζωή μας και η καθημερινότητά μας καταδυναστεύεται και ταλαιπωρείται από κοινωνικές και επαγγελματικές ομάδες, στις οποίες το χιούμορ είναι πιο σπάνιο απ’ ό,τι το νερό στη Σαχάρα! Αντιθέτως περισσεύει η σοβαροφάνεια και ο βαρύγδουπος λόγος.
Πολιτικοί, δημοσιογράφοι, καλλιτέχνες και πάσης φύσεως καθηγητές και μαϊμού-διανοούμενοι οι οποίοι βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της επικαιρότητας επιβάλλουν μία ατμόσφαιρα περισπούδαστου ύφους και υποτιθέμενου κύρους. Όσο πιο σοβαροφανείς παρουσιάζονται, τόσο περισσότερη νοημοσύνη και χιούμορ τους λείπει.
Η πιο εκλεπτυσμένη μορφή χιούμορ είναι η σάτιρα η οποία προϋποθέτει και το υψηλότερο πνευματικό επίπεδο, αλλά και γενικότερη καλλιέργεια και γνώσεις. Ο πατριάρχης της σάτιρας υπήρξε βεβαίως ο αρχαίος ημών Αριστοφάνης, ο οποίος σατίριζε τα πάντα και τους πάντες, ακόμη και τον Σωκράτη και μάλιστα αυτόν με ιδιαίτερη οξύτητα! Διάδοχος του Αριστοφάνη στην σύγχρονη εποχή υπήρξε ο Εμμανουήλ Ροΐδης, το μεγαλύτερο σατιρικό πνεύμα της νεότερης Ελλάδας.
Παραθέτω μερικά από τα σχόλιά του που καταδεικνύουν την ευστροφία του.
«Έκαστος τόπος έχει την πληγήν του. Η Αγγλία την ομίχλην, η Βλαχία τας
ακρίδας και η Ελλάς τους Έλληνες». Ή, αναφερόμενος σε έναν υπουργό γράφει: «Γνωρίζει δώδεκα τρόπους να προσπορίζεται χρήματα εκ των οποίων ο τιμιότερος είναι η κλοπή.» Αν σκεφθεί κανείς ότι αυτά τα σχόλια του Ροΐδη ελέχθησαν πριν 150 χρόνια διαπιστώνει ότι η ευθύβολη και καυστική σάτιρα είναι αθάνατη αλλά και σπάνια.
Αν σχολίαζε κανείς σήμερα κάποια από τα σοβαροφανή δημόσια πρόσωπα κατ’ αυτόν τον δηκτικό τρόπο, σίγουρα θα κατέληγε κατηγορούμενος για συκοφαντική δυσφήμιση και σίγουρα θα έχανε τη δίκη και θα αποζημίωνε τον μηνυτή του για ηθική βλάβη!
Το χιούμορ σήμερα γενικώς σπανίζει και όπου κατ’ εξαίρεση υπάρχει, ούτε αναγνωρίζεται ούτε φυσικά εκτιμάται, αλλά μάλλον παρεξηγείται και λιθοβολείται. Αντίθετα, αυτό που αφθονεί είναι η χοντροκομμένη πλάκα ή ο χυδαίος χαβαλές που καμία σχέση δεν έχουν με τη φινέτσα του χιούμορ.
Εκεί όπου η έλλειψη του χιούμορ καθίσταται εμφανέστατη είναι στην πολιτική. Η πλειονότης των πολιτικών μας στερούνται τελείως χιούμορ, αντίθετα ξεχειλίζουν από αυτοπεποίθηση και σοβαροφάνεια. Πράγμα φυσικά αναμενόμενο αφού το χιούμορ προϋποθέτει ευφυΐα και παιδεία. Ο μεγαλύτερος χιουμορίστας σύγχρονος πολιτικός υπήρξε αναμφισβήτητα ο Ουίνστον Τσώρτσιλ, ο οποίος μάλιστα τιμήθηκε και με το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας εις επίρρωσιν των υψηλών διανοητικών ικανοτήτων του αλλά και της εξαιρετικής παιδείας του. Το χιούμορ του ήταν καυστικό και αυτοκριτικό, ότι χρειάζεται δηλ. για να είναι εύστοχο και καταλυτικό.
Ο Τσώρτσιλ είχε πει το περίφημο ότι η Δημοκρατία είναι ένα κακό πολίτευμα, είναι όμως το καλλίτερο από όσα άλλα έχουμε δοκιμάσει μέχρι σήμερα. Αυτός ο σπουδαίος ηγέτης κατόρθωσε να εμφυσήσει στον βρετανικό λαό – χρησιμοποιώντας συχνά και το χιούμορ του – το ψυχικό σθένος και την αντοχή να υπομείνει τους ανελέητους βομβαρδισμούς του Χίτλερ και τελικά να κερδίσει τη μάχη της Αγγλίας. Στην περίπτωση του Τσώρτσιλ το χιούμορ του ήταν το πιο ακαταμάχητο ειρηνικό όπλο χωρίς όμως το όπλο αυτό να προκαλεί αιματοχυσία.
Μία άλλη τεράστια προσωπικότης που διέθετε άφθονο χιούμορ ήταν ο μεγαλύτερος φυσικός επιστήμων όλων των εποχών, ο Άλμπερτ Αϊνστάιν. Μεταξύ άλλων πολλών τον Αϊνστάιν απασχολούσε η έννοια του Απείρου τόσο από μαθηματικής όσο και από φιλοσοφικής πλευράς. Όταν κάποτε του ζητήθηκε να εξηγήσει τι σημαίνει «άπειρο» είπε το εξής μοναδικό: « Δύο πράγματα μπορούν να μας δώσουν μία αίσθηση του απείρου. Το Σύμπαν και ανθρώπινη βλακεία. Και για το Σύμπαν δεν είμαι και απολύτως σίγουρος!».
Καταλήγοντας, προσωπικά θεωρώ ότι το χιούμορ είναι ένας κοινός παρονομαστής όλων των μεγάλων πνευμάτων, είτε αυτά τα πνεύματα είναι πολιτικοί είτε άλλες σημαντικές ιστορικές προσωπικότητες.
Και για να συμπλεύσω με το πνεύμα των καιρών, προσωπικώς πιστεύω ότι η περίφημη Τεχνητή Νοημοσύνη μπορεί να κάνει θαύματα, αλλά χιούμορ δεν θα μπορέσει ποτέ να δημιουργήσει. Βλέπετε η Τεχνητή Νοημοσύνη μπορεί να διαθέτει νοημοσύνη -έστω και τεχνητή- αλλά δεν διαθέτει ευφυΐα, που είναι η βασική προϋπόθεση του χιούμορ!
Εμείς εδώ στην Ελλάδα που σπανίως έχουμε την τύχη να απολαμβάνουμε το χιούμορ στον δημόσιο λόγο, διότι το χιούμορ αποτελεί αγαθόν εν ανεπαρκεία, ας αρκεσθούμε στα ελάχιστα ψήγματα που σπανίως ακούγονται, ας τα απολαύσουμε και ας τα εκτιμήσουμε ως ένα μεγάλο δώρο μέσα στο απύθμενο χάος της ανοησίας και της σοβαροφάνειας που μας κατακλύζει.
Πηγή: newmoney.gr
